تاریخ تفسیر قرآن کریم (بابایی): تفاوت میان نسخه‌ها

یکی از ویژگى‌های تفسیر در عصر رسالت، حضور پیامبر اکرم(ص) در بین امت و امکان پرسش معناى آیات قرآن از آن حضرت است. این ویژگى موجب شده که در عصر رسالت، اجتهاد در تفسیر، یا نباشد و یا بسیار کم‌رنگ باشد... از ویژگی‌های دیگر تفسیر در آن عصر که از آثار تفسیرى آن عصر نمایان می‌باشد، این است که غالباً در تفسیر آیات به توضیح معناى لغوى کلمات و بیان اجمالى معناى آیات اکتفا می‌شده و بیشتر تفسیرهاى آن عصر به شکل حدیث است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33846/2/46 ر.ک: همان، ص46]</ref>.

امامان معصوم نیز از مفسران بشمار می‌روند. بر این مدعا شواهدی ارائه شده است:

# آثار تفسیرى مفقود عصر حضور بسیار بیشتر از آثار تفسیرى موجود آن عصر است.

# با توجه به اینکه در آثار تفسیرى آن عصر، عناوین «أحكام القرآن»، «معاني القرآن»، «غريب القرآن»، «إعراب القرآن» و مانند آن زیاد به چشم می‌خورد، می‌توان حدس زد که در تفسیر آن عصر نیز گرایش فقهى و گرایش ادبى رایج بوده است.

# از تفسیرهاى موجود آن عصر تنها تفسیرى که می‌توان گفت کامل است و تقریباً تفسیر تمام آیات را هرچند به‌صورت ساده و مختصر در بر دارد، تفسیر مقاتل بن سلیمان می‌باشد.

# بیشتر آثار تفسیرى به‌جامانده از آن عصر، سندى که به ‌اصطلاح علم درایه صحیح یا موثق نامیده شود، ندارند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33846/2/398 ر.ک: همان، ص398-399]</ref>.

# از تفسیرهاى روایى محض به‌جامانده از آن عصر که جامعیت بیشترى دارند و شایان توجه بیشترى هستند در میان اهل تسنن، «تفسير القرآن العظيم» ابن ابى‌حاتم رازى و در میان شیعه، «تفسير العياشي» است که هر دو روایى محضند.

# تفسیرهاى ادبى متعددى از آن عصر به‌جامانده است که برخى موضوعى و برخى ترتیبی‌اند و هرکدام از جهتى قابل ‌استفاده هستند، ولى جامع‌ترین آن‌ها، «معاني القرآن و إعرابه» زجاج است که تمام سوره‌های قرآن را در بر دارد و معنا و اعراب بیشتر واژه‌ها و آیات قرآن را بیان کرده است.

# در عصر غیبت صغرا تفسیر اجتهادى نسبتاً جامع (مانند جامع التأويل) نیز تألیف شده است، ولى خود آن تفسیر منتشر نشده و در دسترس نیست؛ فقط‍ آرایى از مؤلف آن (ابومسلم اصفهانى) گردآورى و بررسى شده است. تفسیر ابن وهب منتشر شده، ولى اجتهادى ساده و بیان معنا بدون مستند است.

# تفسير القرآن العظيم تسترى - ‌یکى از آثار تفسیرى آن عصر - ‌را از مهم‌ترین تفسیرهاى اشارى بشمار آورده‌اند، ولى آن تفسیر عرفانى و اشارى محض نیست، بلکه اثرى، اشارى و یا به تعبیر دیگر، ظاهرى - ‌باطنى است. مؤلف آن را نیز در شمار مفسران شیعه آورده‌اند، ولى محتواى آن نشان می‌دهد که مؤلف آن شیعه نبوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33846/2/516 ر.ک: همان، ص516-518]</ref>.

فهرست محتویات در ابتدا و منابع و مآخذ در انتهای کتاب آمده است.

==پانویس ==