۶۱٬۱۸۹
ویرایش
تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز: تفاوت میان نسخه‌ها
تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۷ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۲۷
، ۲۷ ژوئن ۲۰۱۹جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
جز (جایگزینی متن - 'نهاية الدراية في شرح الرسالة الموسومة بالوجيزة للبهایی' به 'نهاية الدراية في شرح الرسالة الموسومة بالوجيزة للبهايي') |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در فصل دوم، به معرفی متون حدیثی شیعه، تحت عناوین زیر، پرداخته شده است: | در فصل دوم، به معرفی متون حدیثی شیعه، تحت عناوین زیر، پرداخته شده است: | ||
# جوامع بزرگ حدیثی: که عبارتند از: «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل]]»، از [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]] (1320ق)، «جامع أحاديث الشيعة»، از [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]] (1380ق)، «من فقه العترة الطاهرة (وسائل الشيعة و مستدركاتها)»، از [[حسینی شیرازی، محمد|آیت‌الله سید محمد حسینی شیرازی]]، «[[موسوعة الكلمة]]»، از آیت‌الله سیدحسن شیرازی (1359ق)، «الحياة»، از [[حکیمی، محمدرضا|محمدرضا حکیمی]]، «[[ميزان الحكمة]]»، از [[محمدی ری‌شهری، محمد|محمد محمدی ری‌شهری]]، «آثار الصادقين»، از صادق احسان‌بخش، «[[ينابيع الحكمة]]»، از عباس اسماعیلی یزدی و «موسوعة أحاديث أهل‌البيت(ع)»، تألیف هادی نجفی<ref>ر.ک: همان، ص21-52</ref>. | # جوامع بزرگ حدیثی: که عبارتند از: «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل]]»، از [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]] (1320ق)، «جامع أحاديث الشيعة»، از [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]] (1380ق)، «من فقه العترة الطاهرة (وسائل الشيعة و مستدركاتها)»، از [[حسینی شیرازی، محمد|آیت‌الله سید محمد حسینی شیرازی]]، «[[موسوعة الكلمة]]»، از آیت‌الله سیدحسن شیرازی (1359ق)، «الحياة»، از [[حکیمی، محمدرضا|محمدرضا حکیمی]]، «[[ميزان الحكمة]]»، از [[محمدی ری‌شهری، محمد|محمد محمدی ری‌شهری]]، «آثار الصادقين»، از صادق احسان‌بخش، «[[ينابيع الحكمة]]»، از عباس اسماعیلی یزدی و «موسوعة أحاديث أهل‌البيت(ع)»، تألیف هادی نجفی<ref>ر.ک: همان، ص21-52</ref>. | ||
# مجموعه‌های حدیثی خاص یا موضوعی: از جمله «موسوعة الإمام الصادق»، اثر [[قزوینی، محمدکاظم|سید محمدکاظم قزوینی]]، «[[نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة|نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة]]»، از [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودی]]، «[[سنن النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌آله|سنن النبي]]»، اثر [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] و... <ref>ر.ک: همان، ص53-68</ref>. | # مجموعه‌های حدیثی خاص یا موضوعی: از جمله «موسوعة الإمام الصادق»، اثر [[قزوینی، محمدکاظم|سید محمدکاظم قزوینی]]، «[[نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة|نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة]]»، از [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودی]]، «[[سنن النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌آله|سنن النبي]]»، اثر [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] و...<ref>ر.ک: همان، ص53-68</ref>. | ||
# شیوه‌های خاص تدوین احادیث: که عبارتند از: مسندنویسی، اربعین‌نویسی یا چهل‌حدیث‌نگاری، گزیده‌نویسی، پژوهش‌های حدیثی شیعه در منابع اهل سنت<ref>ر.ک: همان، ص75-118</ref>. | # شیوه‌های خاص تدوین احادیث: که عبارتند از: مسندنویسی، اربعین‌نویسی یا چهل‌حدیث‌نگاری، گزیده‌نویسی، پژوهش‌های حدیثی شیعه در منابع اهل سنت<ref>ر.ک: همان، ص75-118</ref>. | ||
فصل سوم، اختصاص به علوم حدیث داشته و در سه بخش زیر، تألیفات نوشته‌شده در این زمینه، معرفی گردیده است: | فصل سوم، اختصاص به علوم حدیث داشته و در سه بخش زیر، تألیفات نوشته‌شده در این زمینه، معرفی گردیده است: | ||
# درایه یا مصطلح الحدیث: آثار معرفی‌شده در این زمینه، عبارتند از: «مقباس الهداية» [[مامقانی، عبدالله|آیت‌الله مامقانی]]، «[[نهاية الدراية في شرح الرسالة الموسومة بالوجيزة للبهايي|نهاية الدراية]]» [[صدر، حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]]، «رسائل في دراية الحديث» ابوالفضل حافظیان بابلی <ref>ر.ک: همان، ص123-136</ref>. | # درایه یا مصطلح الحدیث: آثار معرفی‌شده در این زمینه، عبارتند از: «مقباس الهداية» [[مامقانی، عبدالله|آیت‌الله مامقانی]]، «[[نهاية الدراية في شرح الرسالة الموسومة بالوجيزة للبهايي|نهاية الدراية]]» [[صدر، حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]]، «رسائل في دراية الحديث» ابوالفضل حافظیان بابلی<ref>ر.ک: همان، ص123-136</ref>. | ||
# رجال: در این زمینه، چند اثر برجسته در رجال شیعه معرفی شده است که عبارتند از: «[[تنقيح المقال في علم الرجال]]» [[مامقانی، عبدالله|شیخ عبدالله مامقانی نجفی]]، «[[الموسوعة الرجالية]]» [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]]، «[[معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة|معجم رجال‌الحديث]]» [[خویی، ابوالقاسم|آیت‌الله خویی]] و «[[قاموس الرجال]]» [[شوشتری، محمدتقی|علامه شوشتری]] <ref>ر.ک: همان، ص143-151</ref>. | # رجال: در این زمینه، چند اثر برجسته در رجال شیعه معرفی شده است که عبارتند از: «[[تنقيح المقال في علم الرجال]]» [[مامقانی، عبدالله|شیخ عبدالله مامقانی نجفی]]، «[[الموسوعة الرجالية]]» [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]]، «[[معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة|معجم رجال‌الحديث]]» [[خویی، ابوالقاسم|آیت‌الله خویی]] و «[[قاموس الرجال]]» [[شوشتری، محمدتقی|علامه شوشتری]]<ref>ر.ک: همان، ص143-151</ref>. | ||
# فقه الحديث: برخی از آثار در این زمینه عبارتند از: «[[منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (خویی)|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[هاشمی خویی، حبیب‌الله|میرزا حبیب‌الله خویی]]، «[[بهج الصباغة في شرح نهج‌البلاغة|بهج الصباغة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[شوشتری، محمدتقی|علامه محمدتقی شوشتری]]، «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه» [[شوشتری، محمدتقی|علامه محمدتقی جعفری]] و «گفتار فلسفی (شرح و تفسیر دعای «مكارم الأخلاق»)» حجت‌الاسلام فلسفی <ref>ر.ک: همان، ص165-171</ref>. | # فقه الحديث: برخی از آثار در این زمینه عبارتند از: «[[منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (خویی)|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[هاشمی خویی، حبیب‌الله|میرزا حبیب‌الله خویی]]، «[[بهج الصباغة في شرح نهج‌البلاغة|بهج الصباغة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[شوشتری، محمدتقی|علامه محمدتقی شوشتری]]، «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه» [[شوشتری، محمدتقی|علامه محمدتقی جعفری]] و «گفتار فلسفی (شرح و تفسیر دعای «مكارم الأخلاق»)» حجت‌الاسلام فلسفی<ref>ر.ک: همان، ص165-171</ref>. | ||
در فصل چهارم، به فعّالیت‌هاى حدیثى توجّه شده است؛ فعّالیت‌هایى که تا پیش از این سده، چنین وسعت و گستره‌اى را به خود ندیده‌اند. این فعالیت‌ها در قالب‌های زیر، سامان یافته است: | در فصل چهارم، به فعّالیت‌هاى حدیثى توجّه شده است؛ فعّالیت‌هایى که تا پیش از این سده، چنین وسعت و گستره‌اى را به خود ندیده‌اند. این فعالیت‌ها در قالب‌های زیر، سامان یافته است: | ||
# معجم‌نویسى و فهرست‌نگارى حدیثى: کتب معرفی‌شده در این بخش، عبارتند از: «[[سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار مع تطبيق النصوص الواردة فيها علی بحار الأنوار|سفينة البحار]]» [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، «[[مستدرك سفینة البحار|مستدرك سفينة البحار]]» [[نمازی شاهرودی، علی|شیخ علی نمازی]] و «المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث الكتب الأربعة» علی‌رضا برازش<ref>ر.ک: همان، ص208-213</ref>. | # معجم‌نویسى و فهرست‌نگارى حدیثى: کتب معرفی‌شده در این بخش، عبارتند از: «[[سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار مع تطبيق النصوص الواردة فيها علی بحار الأنوار|سفينة البحار]]» [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، «[[مستدرك سفینة البحار|مستدرك سفينة البحار]]» [[نمازی شاهرودی، علی|شیخ علی نمازی]] و «المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث الكتب الأربعة» علی‌رضا برازش<ref>ر.ک: همان، ص208-213</ref>. | ||
# ترجمه متون حدیثی: در این بخش، مهم‌ترین آثار حدیثی ترجمه‌شده در سده اخیر که عبارتند از: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]» [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینی]]، «[[من لا‌يحضره الفقيه|من‌لايحضره‌الفقيه]]» [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[تحف العقول عن آل الرسول صلى‌الله‌عليهم|تحف العقول]]» [[ابن شعبه، حسن بن علی|حسن بن علی حرانی]]، «[[كامل الزيارات]]» [[ابن قولویه، جعفر بن محمد|ابن قولویه]]، جلد سیزدهم «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الأنوار]]» <ref>ر.ک: همان، ص222-225</ref>. | # ترجمه متون حدیثی: در این بخش، مهم‌ترین آثار حدیثی ترجمه‌شده در سده اخیر که عبارتند از: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]» [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینی]]، «[[من لا‌يحضره الفقيه|من‌لايحضره‌الفقيه]]» [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[تحف العقول عن آل الرسول صلى‌الله‌عليهم|تحف العقول]]» [[ابن شعبه، حسن بن علی|حسن بن علی حرانی]]، «[[كامل الزيارات]]» [[ابن قولویه، جعفر بن محمد|ابن قولویه]]، جلد سیزدهم «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الأنوار]]»<ref>ر.ک: همان، ص222-225</ref>. | ||
# تصحیح و احیاى آثار گذشتگان: از جمله: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]»، آثار [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[المحاسن]]»، «[[غرر الحكم و درر الكلم]]» و «[[رجال السيد بحرالعلوم «المعروف بالفوائد الرجالية»|رجال السيد بحرالعلوم]]» <ref>ر.ک: همان، ص243-250</ref>. | # تصحیح و احیاى آثار گذشتگان: از جمله: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]»، آثار [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[المحاسن]]»، «[[غرر الحكم و درر الكلم]]» و «[[رجال السيد بحرالعلوم «المعروف بالفوائد الرجالية»|رجال السيد بحرالعلوم]]»<ref>ر.ک: همان، ص243-250</ref>. | ||
# مراکز و مؤسسات پژوهشی و آموزشی: از جمله مؤسسه آل‌البيت(ع)، مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر(عج)، دانشکده علوم حدیث، مرکز تخصصی حدیث و... <ref>ر.ک: همان، ص255-265</ref>. | # مراکز و مؤسسات پژوهشی و آموزشی: از جمله مؤسسه آل‌البيت(ع)، مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر(عج)، دانشکده علوم حدیث، مرکز تخصصی حدیث و...<ref>ر.ک: همان، ص255-265</ref>. | ||
# نشریات و نرم‌افزارهای حدیثی: مانند نشریه علوم حدیث و میراث حدیث شیعه و نرم‌افزار «المعجم الفقهي 3»، «جامع الأحاديث 5/2» و... <ref>ر.ک: همان، ص266-281</ref>. | # نشریات و نرم‌افزارهای حدیثی: مانند نشریه علوم حدیث و میراث حدیث شیعه و نرم‌افزار «المعجم الفقهي 3»، «جامع الأحاديث 5/2» و...<ref>ر.ک: همان، ص266-281</ref>. | ||
فصل پنجم، به مشایخ اجازات این سده و بعضى از اجازه‌نامه‌ها و مُجازان آنها اشاره دارد. از جمله این افراد، عبارتند از: [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]]، [[صدر، حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]] و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ تهرانی]] <ref>ر.ک: همان، ص284-294</ref>. | فصل پنجم، به مشایخ اجازات این سده و بعضى از اجازه‌نامه‌ها و مُجازان آنها اشاره دارد. از جمله این افراد، عبارتند از: [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]]، [[صدر، حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]] و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ تهرانی]]<ref>ر.ک: همان، ص284-294</ref>. | ||
===پاره‌ای از ویژگی‌های کتاب=== | ===پاره‌ای از ویژگی‌های کتاب=== | ||
# این کتاب، در ادامه کارِ چند تن از پژوهشگران است که به تدوین مجموعه نسبتا مفصّلى از تاریخ حدیث شیعه از قرون اوّل تا سیزدهم، اقدام نموده‌اند و نویسنده، عهده‌دار بررسى دوره‌اى می‌باشد که بى‌شک از پُرتألیف‌ترین دوره‌هاى تاریخ اسلام است؛ به‌خصوص در بخش تک‌نگارى موضوعى در حوزه حدیث یا شرح و ترجمه کتب حدیثى قدما <ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص8</ref>. | # این کتاب، در ادامه کارِ چند تن از پژوهشگران است که به تدوین مجموعه نسبتا مفصّلى از تاریخ حدیث شیعه از قرون اوّل تا سیزدهم، اقدام نموده‌اند و نویسنده، عهده‌دار بررسى دوره‌اى می‌باشد که بى‌شک از پُرتألیف‌ترین دوره‌هاى تاریخ اسلام است؛ به‌خصوص در بخش تک‌نگارى موضوعى در حوزه حدیث یا شرح و ترجمه کتب حدیثى قدما<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص8</ref>. | ||
# در این اثر، سعى شده است با تفکیک آثار حدیثى شیعه در حوزه‌هاى مختلف، چون: موسوعه‌نگارى، مسندنویسى، اربعین‌نویسى، رجال، درایه، شرح و نقد حدیث، ترجمه حدیث، اجازات حدیثى و...، پس از معرّفى مهم‌ترین آثار در هر بخش و آشنایى اجمالى با مؤلّفان آنها، فهرست نسبتا کاملى از کتاب‌شناسى آن بخش، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | # در این اثر، سعى شده است با تفکیک آثار حدیثى شیعه در حوزه‌هاى مختلف، چون: موسوعه‌نگارى، مسندنویسى، اربعین‌نویسى، رجال، درایه، شرح و نقد حدیث، ترجمه حدیث، اجازات حدیثى و...، پس از معرّفى مهم‌ترین آثار در هر بخش و آشنایى اجمالى با مؤلّفان آنها، فهرست نسبتا کاملى از کتاب‌شناسى آن بخش، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# فهرست‌هاى ارائه‌شده در پایان هر بخش، تنها شامل کتاب‌هاى چاپ‌شده در یک قرن و ربع اخیر در ایران و موارد بسیار اندکى نیز از کتاب‌هاى منتشرشده در لبنان است. بنابراین، بدیهى است که آثار حدیثى شیعه که در دیگر کشورهاى اسلامى، چون عراق، سوریه، کشورهاى منطقه خلیج فارس، پاکستان و حتّى کشورهاى غیر اسلامى که شیعیان در آنها زندگى مى‌کنند، چاپ و منتشر شده‌اند و نیز آثار اسلام‌شناسان غربى، در این مجموعه منعکس نشده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | # فهرست‌هاى ارائه‌شده در پایان هر بخش، تنها شامل کتاب‌هاى چاپ‌شده در یک قرن و ربع اخیر در ایران و موارد بسیار اندکى نیز از کتاب‌هاى منتشرشده در لبنان است. بنابراین، بدیهى است که آثار حدیثى شیعه که در دیگر کشورهاى اسلامى، چون عراق، سوریه، کشورهاى منطقه خلیج فارس، پاکستان و حتّى کشورهاى غیر اسلامى که شیعیان در آنها زندگى مى‌کنند، چاپ و منتشر شده‌اند و نیز آثار اسلام‌شناسان غربى، در این مجموعه منعکس نشده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# در نگارش این کتاب، سعى شده است تا آخرین تألیفات منتشرشده در این زمینه تا پایان سال 1385ش (پایان ماه صفر 1428ق)، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | # در نگارش این کتاب، سعى شده است تا آخرین تألیفات منتشرشده در این زمینه تا پایان سال 1385ش (پایان ماه صفر 1428ق)، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# اثر حاضر، که به‌صورت تفصیلی، تاریخ حدیث شیعه را در قرن چهاردهم و ربع اول قرن پانزدهم هجری بررسی کرده است، در واقع، پنجمین جلد از مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست هجری تا عصر حاضر)» می‌باشد که تدریجا منتشر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص6</ref>. | # اثر حاضر، که به‌صورت تفصیلی، تاریخ حدیث شیعه را در قرن چهاردهم و ربع اول قرن پانزدهم هجری بررسی کرده است، در واقع، پنجمین جلد از مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست هجری تا عصر حاضر)» می‌باشد که تدریجا منتشر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص6</ref>. | ||
# در این مجموعه، به ترتیب تاریخی اطلاعات مربوط به حدیث شیعه، گردآوری شده است <ref>ر.ک: همان</ref>. | # در این مجموعه، به ترتیب تاریخی اطلاعات مربوط به حدیث شیعه، گردآوری شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||