پرش به محتوا

جواهر الفرائض: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۷: خط ۳۷:


==گزارش محتوا==  
==گزارش محتوا==  
مصحح (یا مصححان) گمنام «قسم إحياء التراث الفقهي‏ لمؤسّسة فقه الثقلين الثقافية»، در مقدمه تحقیق – که در تاریخ جمادی‌الثانی سال 1432ق، در قم نوشته شده - ‌چنین آورده است: «اثر حاضر، کتاب جواهر الفرائض است که برخی آن را «الفرائض النصيرية» نامیده‌اند و آن رساله مختصری است که در زمینه اصول علم فرائض و مواریث جامع است و به نظر می‌رسد که تنها کتاب [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیر]] در موضوع فقه است و در همین رساله، [[طوسی، محمد بن حسن|محقق طوسی]] از کتاب «التحرير» استادش معین‌الدین سالم بن بدران مصری در باب ذوالقرابات الأربع یاد می‌کند و مثالی می‌آورد که او مطرح کرده است... و آنچه امتیاز این رساله از سایر کتاب‌های تألیف‌شده در این فنّ، بشمار می‌رود، تأسیس اصولی از علم فرائض است؛ به‌طوری‌که خواننده حافظ ضابط به‌راحتی می‌تواند به تفریع و تفصیل و حلّ آشکارترین مشکلات در باب حساب الفرائض و تقسیم ترکه بر ورثه بپردازد و همین از مهم‌ترین موضوعات در علم فرائض است. افزون بر آنکه نویسنده، آن را در نهایت ایجاز نوشته و مثال‌های گوناگون در ابواب ارث و مسائل فرعی آورده است و به همین جهات تحقیق و چاپ این اثر را برگزیدیم...» <ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص86-87</ref>.
مصحح (یا مصححان) گمنام «قسم إحياء التراث الفقهي‏ لمؤسّسة فقه الثقلين الثقافية»، در مقدمه تحقیق – که در تاریخ جمادی‌الثانی سال 1432ق، در قم نوشته شده - ‌چنین آورده است: «اثر حاضر، کتاب جواهر الفرائض است که برخی آن را «الفرائض النصيرية» نامیده‌اند و آن رساله مختصری است که در زمینه اصول علم فرائض و مواریث جامع است و به نظر می‌رسد که تنها کتاب [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیر]] در موضوع فقه است و در همین رساله، [[طوسی، محمد بن حسن|محقق طوسی]] از کتاب «التحرير» استادش معین‌الدین سالم بن بدران مصری در باب ذوالقرابات الأربع یاد می‌کند و مثالی می‌آورد که او مطرح کرده است... و آنچه امتیاز این رساله از سایر کتاب‌های تألیف‌شده در این فنّ، بشمار می‌رود، تأسیس اصولی از علم فرائض است؛ به‌طوری‌که خواننده حافظ ضابط به‌راحتی می‌تواند به تفریع و تفصیل و حلّ آشکارترین مشکلات در باب حساب الفرائض و تقسیم ترکه بر ورثه بپردازد و همین از مهم‌ترین موضوعات در علم فرائض است. افزون بر آنکه نویسنده، آن را در نهایت ایجاز نوشته و مثال‌های گوناگون در ابواب ارث و مسائل فرعی آورده است و به همین جهات تحقیق و چاپ این اثر را برگزیدیم...»<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص86-87</ref>.


مصحح، مباحث متعددی را درباره زندگی [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسی]] مطرح کرده است، مانند منزلت او در دوران مغول، خدمات علمی او، حکمت و اخلاق در نظر او، خصوصیات علمی و اخلاقی او، آثار او در زمینه حکمت عملی، نظریات او، اولاد و وفات وی. سپس به معرفی کتاب حاضر و روش خودش در تحقیق آن پرداخته و تصاویری از صفحات اول و آخر نسخه‌های خطی مورد استفاده را آورده است <ref>ر.ک: همان، ص9-106</ref>.
مصحح، مباحث متعددی را درباره زندگی [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسی]] مطرح کرده است، مانند منزلت او در دوران مغول، خدمات علمی او، حکمت و اخلاق در نظر او، خصوصیات علمی و اخلاقی او، آثار او در زمینه حکمت عملی، نظریات او، اولاد و وفات وی. سپس به معرفی کتاب حاضر و روش خودش در تحقیق آن پرداخته و تصاویری از صفحات اول و آخر نسخه‌های خطی مورد استفاده را آورده است<ref>ر.ک: همان، ص9-106</ref>.


نویسنده، در مقدمه‌اش که زمان و مکان و سایر مشخصات نگارشش معلوم نیست، نوشته است: «... اینها اصول و جملاتی از علم الفرائض (ارث از نظر فقهی) است و آنچه به آن متعلق است، مانند تعلق عوارض که به ترتیب ابواب منظم شده و بدون تکرار و اطناب به‌صورتی که حافظ ضابط به‌راحتی بتواند فروعش را به دست آورد و برای زرنگ و هوشیار تفصیلش آشکار گردد و آن دو قسم است: اول در فقه المواريث و مسائل و احکام مرتبط به آن و دوم در کیفیت تفکیک سهام ارث همراه با تصحیح مسئله...»<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص109</ref>.
نویسنده، در مقدمه‌اش که زمان و مکان و سایر مشخصات نگارشش معلوم نیست، نوشته است: «... اینها اصول و جملاتی از علم الفرائض (ارث از نظر فقهی) است و آنچه به آن متعلق است، مانند تعلق عوارض که به ترتیب ابواب منظم شده و بدون تکرار و اطناب به‌صورتی که حافظ ضابط به‌راحتی بتواند فروعش را به دست آورد و برای زرنگ و هوشیار تفصیلش آشکار گردد و آن دو قسم است: اول در فقه المواريث و مسائل و احکام مرتبط به آن و دوم در کیفیت تفکیک سهام ارث همراه با تصحیح مسئله...»<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص109</ref>.
خط ۵۴: خط ۵۴:
#طبقه دوم: در آن دو صنف است:
#طبقه دوم: در آن دو صنف است:
#:الف)- جدها و جده‌ها، هرچند که بالا بروند؛
#:الف)- جدها و جده‌ها، هرچند که بالا بروند؛
#:ب)- برادران و خواهران و اولادشان هرگاه خود آنان موجود نباشند و... <ref>ر.ک: متن کتاب، ص114-115</ref>.
#:ب)- برادران و خواهران و اولادشان هرگاه خود آنان موجود نباشند و...<ref>ر.ک: متن کتاب، ص114-115</ref>.
وصیت، بر هر مسلمانی واجب است و آن بر تقسیم میراث، مقدم است و وصیت‌کننده حق ندارد که به‌وسیله وصیت در بیشتر از ثلث مالش تصرف کند؛ پس اگر چنین کرد، تصرّف به اندازه ثلث قبول است و در بیشتر از آن، موقوف و مشروط به اجازه ورثه بعد از مرگ او است و همچنین آنان نمی‌توانند از آن وصیت برگردند و همچنین وصیت‌کننده نمی‌تواند به نفع مخالف اعتقادی‌اش وصیت کند، مگر آنکه از ارحامش باشد که در این صورت جایز است هرچند کراهت دارد.
وصیت، بر هر مسلمانی واجب است و آن بر تقسیم میراث، مقدم است و وصیت‌کننده حق ندارد که به‌وسیله وصیت در بیشتر از ثلث مالش تصرف کند؛ پس اگر چنین کرد، تصرّف به اندازه ثلث قبول است و در بیشتر از آن، موقوف و مشروط به اجازه ورثه بعد از مرگ او است و همچنین آنان نمی‌توانند از آن وصیت برگردند و همچنین وصیت‌کننده نمی‌تواند به نفع مخالف اعتقادی‌اش وصیت کند، مگر آنکه از ارحامش باشد که در این صورت جایز است هرچند کراهت دارد.
آنچه به آن وصیت شده، اگر چیز معینی یا سهمی از مال باشد، از آن جدا می‌گردد و باقی بر ورثه تقسیم می‌شود و اگر به‌مانند بهره برخی از ورثه باشد، مثل سهامشان، به سهام جمیع ورثه، اضافه و بر مبلغ تقسیم می‌شود؛ پس اگر با زیادت یا نقصان باشد، با حساب استخراج می‌گردد <ref>ر.ک: همان، ص129-130</ref>.
آنچه به آن وصیت شده، اگر چیز معینی یا سهمی از مال باشد، از آن جدا می‌گردد و باقی بر ورثه تقسیم می‌شود و اگر به‌مانند بهره برخی از ورثه باشد، مثل سهامشان، به سهام جمیع ورثه، اضافه و بر مبلغ تقسیم می‌شود؛ پس اگر با زیادت یا نقصان باشد، با حساب استخراج می‌گردد<ref>ر.ک: همان، ص129-130</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۶۵: خط ۶۵:
برای تصحیح اثر حاضر از منابع معتبر و متعددی (79 منبع) به زبان فارسی و عربی استفاده شده است.
برای تصحیح اثر حاضر از منابع معتبر و متعددی (79 منبع) به زبان فارسی و عربی استفاده شده است.


نویسنده برای تسهیل فهم مطالب پیچیده ارث و طبقات آن و چگونگی ارث‌بری، از نمودار نیز بهره برده است <ref>ر.ک: همان، ص154</ref>.
نویسنده برای تسهیل فهم مطالب پیچیده ارث و طبقات آن و چگونگی ارث‌بری، از نمودار نیز بهره برده است<ref>ر.ک: همان، ص154</ref>.


==پانویس==
==پانویس==
۶۱٬۱۸۹

ویرایش