پرش به محتوا

تاريخ ابن خلدون: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده')
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۵۹: خط ۵۹:
مهم‌ترین و باارزش‌ترین مباحث کتاب، قسم‌‌هایی‌ است که متعلق به تاریخ بلاد مغرب است؛ زیرا اطلاعاتی که در این‌ قسمت‌ کتاب‌ آمده، جنبه ابتکاری دارد‌ و [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] آنها را از کتب دیگر نقل نکرده، بلکه خود آنها‌ را گرد آورده است؛‌ یعنی‌ مطالب مزبور، عبارت از اطلاعات و تجربیاتی است که وی در ضمن رفت‌وآمد با قبایل و اقامت در شهرهای گوناگون مغرب به دست آورده، یا شرح وقایعی است که‌ خود در آنها دخالت داشته است و به همین سبب دو مجلد از کتاب، مأخذ اساسی تاریخ بلاد مذکور از آغاز فتح اسلام تا قرون اخیر بشمار می‌رود‌ و مورخان و خاورشناسانی که در تاریخ مغرب به تحقیق پرداخته‌اند، می‌گویند: بدون کتاب «العبر» هرگز اطلاع صحیحی از تاریخ بلاد مغرب و ملت‌ها و طوایف آن در خلال‌ اعصار‌ مزبور به دست نمی‌آید. ازاین‌رو می‌بینیم این قسمت از تاریخ ابن خلدون به بیشتر زبان‌های اروپایی به‌طور کامل ترجمه شده است؛ چنان‌که این قسمت تاریخ‌ وی‌ به زبان فرانسه ترجمه شده است. ولی قسمتی از کتاب که مربوط به تاریخ مشرق است، مقتبس از تألیفات دیگران است و از لحاظ مطالب با‌ کتب‌ معروف‌ تاریخ این نواحی که دیگران تألیف کرده‌اند،‌ چندان‌ اختلافی ندارد<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>.
مهم‌ترین و باارزش‌ترین مباحث کتاب، قسم‌‌هایی‌ است که متعلق به تاریخ بلاد مغرب است؛ زیرا اطلاعاتی که در این‌ قسمت‌ کتاب‌ آمده، جنبه ابتکاری دارد‌ و [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] آنها را از کتب دیگر نقل نکرده، بلکه خود آنها‌ را گرد آورده است؛‌ یعنی‌ مطالب مزبور، عبارت از اطلاعات و تجربیاتی است که وی در ضمن رفت‌وآمد با قبایل و اقامت در شهرهای گوناگون مغرب به دست آورده، یا شرح وقایعی است که‌ خود در آنها دخالت داشته است و به همین سبب دو مجلد از کتاب، مأخذ اساسی تاریخ بلاد مذکور از آغاز فتح اسلام تا قرون اخیر بشمار می‌رود‌ و مورخان و خاورشناسانی که در تاریخ مغرب به تحقیق پرداخته‌اند، می‌گویند: بدون کتاب «العبر» هرگز اطلاع صحیحی از تاریخ بلاد مغرب و ملت‌ها و طوایف آن در خلال‌ اعصار‌ مزبور به دست نمی‌آید. ازاین‌رو می‌بینیم این قسمت از تاریخ ابن خلدون به بیشتر زبان‌های اروپایی به‌طور کامل ترجمه شده است؛ چنان‌که این قسمت تاریخ‌ وی‌ به زبان فرانسه ترجمه شده است. ولی قسمتی از کتاب که مربوط به تاریخ مشرق است، مقتبس از تألیفات دیگران است و از لحاظ مطالب با‌ کتب‌ معروف‌ تاریخ این نواحی که دیگران تألیف کرده‌اند،‌ چندان‌ اختلافی ندارد<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>.


مؤید این معنا این است که نویسنده، قسمت‌های قابل توجهی از تاریخ عرب را از تاریخ طبری‌ تلخیص‌ کرده‌ است؛ چنان‌که خود در پایان جنگ جمل می‌گوید: «این‌ بود واقعه جمل، آن‌سان که ما از کتاب ابوجعفر طبری خلاصه کردیم» و در پایان فصل‌ خلافت‌ اسلامی‌ (شامل حوادثی حدود سی سال؛ یعنی از آغاز خلافت ابوبکر‌ تا‌ برقراری پیمان صلح میان امام حسن(ع) و معاویه) که می‌گوید: «سخن ما، در خلافت اسلامی و حوادثی‌ که‌ در‌ آن اتفاق افتاده بود، چون ردّه و فتوحات و جنگ‌ها، تا به اتفاق‌ و اتحاد‌ انجامید، به پایان آمد و ما آن را از کتاب محمد بن جریر طبری خلاصه کرده‌ایم...» <ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.
مؤید این معنا این است که نویسنده، قسمت‌های قابل توجهی از تاریخ عرب را از تاریخ طبری‌ تلخیص‌ کرده‌ است؛ چنان‌که خود در پایان جنگ جمل می‌گوید: «این‌ بود واقعه جمل، آن‌سان که ما از کتاب ابوجعفر طبری خلاصه کردیم» و در پایان فصل‌ خلافت‌ اسلامی‌ (شامل حوادثی حدود سی سال؛ یعنی از آغاز خلافت ابوبکر‌ تا‌ برقراری پیمان صلح میان امام حسن(ع) و معاویه) که می‌گوید: «سخن ما، در خلافت اسلامی و حوادثی‌ که‌ در‌ آن اتفاق افتاده بود، چون ردّه و فتوحات و جنگ‌ها، تا به اتفاق‌ و اتحاد‌ انجامید، به پایان آمد و ما آن را از کتاب محمد بن جریر طبری خلاصه کرده‌ایم...»<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.


از جمله انتقادهایی که بر [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن‌ خلدون‌]] وارد کرده‌اند، این است که وی معیارهای تاریخ‌نگاری را که در مقدمه‌ مطرح‌ کرده‌، خود در مباحث تاریخی رعایت نکرده‌ و نتوانسته از بی‌دقتی‌های مورخان دیگر که به‌خاطر آن‌ به‌ آنها‌ تاخته، مصون بماند و ازاین‌رو عملاً طرح او در این‌باره، در‌ حد‌ اصول‌ نظری در مقدمه باقی مانده است؛ یعنی در واقع، تاریخ او امتیازی‌ بر‌ دیگر تواریخ ندارد<ref>ر.ک: همان</ref>.
از جمله انتقادهایی که بر [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن‌ خلدون‌]] وارد کرده‌اند، این است که وی معیارهای تاریخ‌نگاری را که در مقدمه‌ مطرح‌ کرده‌، خود در مباحث تاریخی رعایت نکرده‌ و نتوانسته از بی‌دقتی‌های مورخان دیگر که به‌خاطر آن‌ به‌ آنها‌ تاخته، مصون بماند و ازاین‌رو عملاً طرح او در این‌باره، در‌ حد‌ اصول‌ نظری در مقدمه باقی مانده است؛ یعنی در واقع، تاریخ او امتیازی‌ بر‌ دیگر تواریخ ندارد<ref>ر.ک: همان</ref>.
۶۱٬۱۸۹

ویرایش