کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

آنچه پیش رو دارید خاطرات [[عما‌دالکتا‌ب‌، محمدحسين‌|محمدحسین خان قزوینی]]، ملقب به [[عما‌دالکتا‌ب‌، محمدحسين‌|عمادالکتاب]]، عضو کمیته مجازات است؛ کسی که به اتهام عضویت در گروهی تروریستی و مشارکت در قتل سیاسی تنی چند از رجال پایتخت قاجاری، مدتی را در سیاه‎چال‎های مخوف نظمیه تهران معروف به محبس، سپری کرده و تنها زمانی طعم رهایی را چشید که اوضاع زمانیه کاملاً دگرگون گشته، قدرتمندان پیشین جای خود را به چهره‎هایی جدید سپرده بودند<ref>ر.ک: غلام‎حسین‎پور، زهرا، ص117؛ پیشگفتار، ص13</ref>‏.

[[عما‌دالکتا‌ب‌، محمدحسين‌|عمادالکتاب]] باآنکه در شمار بنیان‎گذاران کمیته مجازات محسوب نمی‎شود و حتی در تصمیم‎گیری و تصمیم‎سازی‎ها نیز علی‎الظاهر تعیین‎کننده نبوده است، اما ازآنجاکه مهره‎های اصلی تشکیلات جان سالم از محبس بیرون نکشیده و طبعاً توفیق نگارش باورها، دیده‎ها و شنیده‎های خود را نیافتند، باید خاطرات عماد را مغتنم دانست و آن را به‎مثابه منبعی اصلی برای جستجو در زوایای تاریک یکی از پدیده‎های قابل توجه تاریخ معاصر ایران پذیرفت<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص13</ref>‏.

# اشاره‎ای گذرا به جریان دمکرات‎های تشکیلی و ضد تشکیلی، ابراز تنفر از تشکیلی‎ها و تمجید از ضد تشکیلی‎ها<ref>ر.ک: همان، ص14-13</ref>‏.  

اوایل شهریور 1295ش، درحالی‎که دنیا در انتظار پایان جنگ عالم‎گیر اول بود و ایران نیز در تب‎وتاب ناشی از ورود ناخواسته به عرصه کشاکش قدرت‎های بزرگ جهان می‎سوخت، مردم تهران نظاره‎گر تولد جمعیتی مخوف و تروریستی به نام کمیته مجازات بودند؛ جمعیتی که پس از انجام دو، سه عملیات آدم‎کشی، نامش لرزه بر اندام دولت‎مردان می‎انداخت. در آن سال زمام دولت ایران در دست میرزا حسن‎ خان ملقب به وثوق‎الدوله بود؛ کسی که آشکارا در همه محافل، انگلیسی‎اش می‎خواندند. کمیته مجازات از بدو اولین ترور تا حدود چهارده ماه که توانست مخفیانه ادامه حیات دهد، پنج تن از رجال سیاسی - مذهبی پایتخت را به کام مرگ فرستاد<ref>ر.ک: متن کتاب، صفحه19</ref>‏.

نگارنده برای کامل کردن این مجموعه، بخش‎های دیگر را به آن افزوده است تا خواننده به چهره‎ای شفاف‎تر از جریان کمیته مجازات و حامیان و مخالفان آن دست یابد. یادداشت‎های سید محمد کمره‎ای که شرح پیگیری‎های مستمر او را برای نجات محبوسین کمیته مجازات و اتفاقات جالبی که در این مسیر رخ داده در بر دارد، از جمله مواردی است که از کتاب حجیم خاطرات وی استخراج و با ترتیب زمانی در ادامه این کتاب گنجانده شده است. اهمیت این یادداشت‎ها زمانی روشن می‎شود که بدانیم در آن ایام، برخی، کمیته مجازات را به نام دسته کمره‎ای می‎شناختند. عزم راسخ کمره‎ای برای آزادی اعضای کمیته از زندان که در جای‎جای خاطرات وی مشهود است، او را حتی چندین بار نزد بزرگ‎ترین دشمن کمیته مجازات، یعنی میرزا حسن ‎خان وثوق‎الدوله (رئیس‎الوزراء) کشاند تا علاوه بر میانجی‎گری برای این امر مبلغی نیز به‎عنوان کمک‎هزینه برای خانواده زندانیان از وثوق بگیرد. کمره‎ای، اعضای اصلی کمیته مجازات را وطن‎خواهانی می‎دانست که فقط و فقط برای پاک‎سازی جامعه از شر نوکران اجنبی (روس و انگلیس) دست به سلاح برده، اقدام به ترور کرده بودند. وی حتی با برخی از آنها سوابق دیرین مبارزاتی داشت؛ مانند سابقه عضویت با ابوالفتح‎زاده در انجمن مخفی بین الطلوعین در جریان انقلاب مشروطه. کمره‎ای تا آخر، مدافع مجازاتیان باقی ماند؛ هرچند شکل‎گیری جریانات پرسروصدا و جدیدتری همچون عقد قرارداد 1919م، عملاً به بحث‎های مرتبط با کمیته مجازات خاتمه داده بود<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص15-14</ref>‏.

شرح حال چند تن از رجال مرتبط با موضوع کمیته مجازات که نام آنان در این کتاب آمده است، بیانیه‎های کمیته، روزشمار وقایع مهم سال‎های 1295 تا 1300ش و تعدادی تصویر از دیگر اضافات کتاب حاضر است<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>‏.