موسوعة الشهيد الأول: تفاوت میان نسخه‌ها

جلد اول تا چهارم: غاية المراد في شرح نكت الإرشاد: شرح إرشاد الأذهان [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] و شامل کتاب طهارت تا ایمان است. [[تنکابنی، محمد بن سلیمان|صاحب قصص العلماء]]، آن را نخستین تألیف شهید دانسته که به سال 757ق، اتمام یافته است<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص‌85</ref>‏.

جلد پنجم تا هشتم: ذكری الشيعة في أحكام الشريعة: شهید، نگارش این کتاب را در 784ق، آغاز کرد<ref>ر.ک: گلی زواره، غلامرضا، ص115 </ref>‏. اگرچه کتاب یادشده تنها مشتمل بر یک قسم از عبادات، آن‌هم كتاب الصلاة است که در ضمن آن ابواب طهارت نیز آمده است و شهید موفق به تکمیل آن با تحریر بقیه ابواب عبادات و معاملات و سیاسات نشده است، اما تأمل دقیق در شیوه او حکایت از آن دارد که شهید قصد نگارش موسوعه قطوری در فقه اسلامی داشته که همه یا بیشتر مستندات عامه و خاصه در همه مسائل را در بر داشته باشد..<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ج5، ص23</ref>‏.

جلد نهم تا یازدهم: الدروس الشرعية في فقه الإمامية: شامل اکثر ابواب فقهی، یعنی تا کتاب رهن می‌باشد. مؤلف قبل از اتمام آن به شهادت رسیده است. شهید در سال 780ق، تألیف آن را آغاز کرد و در دوازدهم ربیع‌الاول 784ق، اتمام یافت. کتاب مذکور شروح متعددی دارد، از جمله: مشارق الشموس، عروة الوثقی و شرح پدر صاحب ریاض<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص‌85</ref>‏.

جلد دوازدهم: البيان: شامل کتاب‌های طهارت، صلات، زکات، خمس و قسمتی از صوم است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

جلد سیزدهم: [[اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية]]: اثر جاویدان و معروف شهید است. این کتاب، حاوی تمام ابواب فقه به‌طور خلاصه و ایجاز بوده و جز در مواردی نادر، خالی از استدلال است. لمعه را شهید، چهار سال قبل از شهادت پدید آورد، که با وجود اختصار از نقطه نظر تنظیم و تبویب از شرایع محقق برتر است. بر لمعه شرح‌های فراوانی نگاشته‌اند که معروف‌ترین آنها شرح [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانی]] موسوم به «[[الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (كلانتر)|الروضة البهية]]» است<ref>ر.ک: همان، ص‌83</ref>‏.

جلد چهاردهم: حاشية القواعد (الحاشية النجارية): حاشیه‌ای است بر کتاب «[[قواعد الأحكام|قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام]]» [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] (متوفی 726ق) که کتاب جامعی در فروع فقهی و مشتمل بر تمامی ابواب فقه است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج14، ص15</ref>‏. کاتب این حاشیه احمد بن نجار از شاگردان شهید است، ولذا به حاشیه نجاریه معروف شده است<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>‏.

جلد پانزدهم: القواعد و الفوائد: قواعدنویسی در شیعه از [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] با نگارش این اثر آغاز شده و گسترش یافته است. کتاب قواعد، شامل قواعد فقهی، اصولی و ادبی است. بیشترین قواعد آن مربوط به فقه است که اکثر مسائل شرعی را در بر می‌گیرد؛ ازاین‌روی شهید از آن به‌عنوان کتاب فقهی یاد می‌کند. این کتاب، حدود سیصدودو قاعده، صد فائده، تنبیهات و فصول متعددی را در بر دارد<ref>ر.ک: ذاکری، علی‌اکبر، ص‌170-169</ref>‏.

جلد شانزدهم و هفدهم: جامع البين من فوائد الشرحين: مجموعه دو شرح عمیدالدین و ضیاءالدین است که بر کتاب «تهذيب الأصول» [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] (متوفی 726ق) نوشته‌‌اند. شهید مسائلی دیگر بدان افزوده است. صاحب «أمل الآمل» آن را به خط [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانی]] دیده است<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص‌85</ref>‏.

# «المقالة التكليفية»: مشتمل بر مسائل تکلیف، در علم کلام است. صاحب ریاض نسخ آن را در اردبیل و شهر ری دیده است<ref>ر.ک: همان، ص‌86</ref>‏. این رساله از حیث محتوا، شبیه به آثاری چون اليوم و الليلة و کمی بعدتر جمل العلم و العمل است و به‌صورت خلاصه، یک دوره فقه و اعتقادات شیعه را بیان کرده است<ref>ر.ک: رحمتی، محمدکاظم، ص232</ref>‏.

# «الأربعينية في المسائل الكلامية»: شهید در این رساله از چهل مبحث کلیدی در مسائل کلامی و اعتقادی به‌گونه‌ای مختصر و درعین‌حال مستدل سخن به‌ میان آورده است که چنین روشی از سوی متکلمان پیش از او سابقه نداشته است<ref>ر.ک: موسوی تنیانی، سید اکبر، ص78</ref>‏.

# «أحكام الأموات»: احکام فقهی از وصیت تا زیارت اموات را در بر می‌گیرد<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص‌85</ref>‏.

# «الألفية»: مشتمل بر هزار امر واجب در نماز که در سال 784ق، تألیف یافته است. به گفته صاحب قصص العلماء از فتاوی غریب شهید در کتاب مذکور وجوب مسح پا تا ساق است. الفیه، قریب به پنجاه شرح و حاشیه دارد<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

# «النفلية»: از جمله رساله‌های فقهی حاوی سه هزار امر مستحب در نماز است، که شروح متعددی دارد، از آن جمله فوائد تألیف [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانی]] است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

# «المسائل الفقهية» یا مسائل ابن مکی: به‌ترتیب کتب فقهی نگاشته و تألیف شده است. برخی آن را آخرین تألیف شهید می‌دانند. تاریخ تألیف 786ق، یعنی سال شهادت مؤلف است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

# «المزار»: مزار، عنوان عامی است که بر همه آداب و سنن و اعمال و ادعیه و زیاراتی که شایسته است زائر به نیت قرب به خداوند به هنگام زیارت انبیا و ائمه(ع) و... انجام دهد، اطلاق می‌شود. در این رابطه علمای شیعه، کتب و رسائل جداگانه‌ای نوشته‌اند که «المزار» شهید از آن جمله است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ج19، ص17</ref>‏.

# «الأربعون حديثاً»: بر چهل حدیث در باب عبادات و جز آنها اشتمال داشته و به ضمیمه «غیبت نعمانی» و نیز مستقلاً به طبع رسیده است<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص‌86</ref>‏.

# بخشی از این جلد به اجازه‌های ابن نجده، ابن خازن و گروهی از علما اختصاص دارد؛ به‌عنوان مثال شهید در دوازدهم رمضان 784ق، در دمشق به شاگردش، ابن خازن، اجازه روایت داده است. شهید در این اجازه به فهرستی از برخی تألیفات خود اشاره کرده و طرق خود در نقل از خاصه و عامه را بیان کرده است<ref>ر.ک: رحمتی، محمدکاظم، ص234</ref>‏.