أخلاق أهل القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

در مقدمه ابتدای اثر تصریح شده که «أخلاق حملة القرآن» نامی است که پشت نسخه خطی اثر نوشته شده است؛ اما هر کس این کتاب را بخواند خواهد دانست که اسم صحیح کتاب «أخلاق أهل القرآن» است که نویسنده کتاب به آن اشاره کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/4 ر.ک: مقدمه ناشر، ص4]</ref>‏. در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی این اثر با عنوان «اخلاق حملة القرآن» آمده است<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/17309 ر.ک: مولوی، محمدعلی، ج1، ص119]</ref>‏.

محقق کتاب ابتدا به شرح‌حال نویسنده اشاره کرده است. وی «آجری» را منسوب به یکی از شهرهای عراق دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/9 ر.ک: مقدمه محقق، ص9]</ref>‏. یاقوت حموی نیز آجری را محله‌ای در بغداد دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/4 ر.ک: همان، ص10]</ref>‏.

مورخین در رابطه با مذهب آجری نظرات مختلفی دارند: [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلکان]] در [[وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان|وفيات الأعیان]]، [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|یاقوت حموی]] در [[معجم البلدان]] و [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست]] او را شافعی مذهب دانسته‌اند. نابلسی در مختصر طبقات الحنابلة و ابن عماد حنبلی در شذرات الذهب، آجری را حنبلی مذهب دانسته‌اند. عده‌ای از محققین معاصر نیز او را مقید به مذهب معینی ندانسته‌اند و معتقدند هرکجا دلیل صحیحی بوده به همان سمت مایل می‌شده است. لذا هر مذهبی سعی کرده او را به سمت خود بکشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/17 ر.ک: همان، ص18-17]</ref>‏.

نویسنده در صفحات ابتدایی کتاب به آیاتی در رابطه با نزول قرآن کریم و وجوب اعتصام به قرآن و تدبر در آیاتش اشاره کرده است. سپس تأکید کرده که خداوند متعال وعده کرده که هر کس به کلامش با رعایت ادب گوش کند و هر چه را که واجب کرده عمل کند بالاترین ثواب‌ها را بدهد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/34 ر.ک: متن کتاب، ص34]</ref>‏.

در باب فضیلت قرآن کریم به چهارده روایت از پیامبر(ص) و قول صحابی اشاره شده است. از جمله روایات متعددی نقل شده که درجه اهل بهشت بر طبق آیات قرآن کریم مشخص می‌شود؛ بدین‌صورت که به او گفته می‌شود که همان‌گونه که در دنیا قرآن می‌خواندی قرآن بخوان که جایگاه تو در آخرین آیه‌ای است که می‌خوانی<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/49 ر.ک: همان، ص49]</ref>‏.

در باب فضیلت تعلیم و تعلم قرآن در روایات متعدد از رسول‌الله(ص) نقل شده که بهترین امت کسی که قرآن را بیاموزد و به دیگران آموزش بدهد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/61 ر.ک: همان، ص66-61]</ref>‏. در فضیلت اجتماع در مسجد برای آموزش قرآن کریم نیز روایاتی نقل شده که نکته مشترک این روایات آن است که ملائکه رحمت، بر گرد متعلمین قرآن در مساجد حلقه می‌زنند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/69 ر.ک: همان، ص74-69]</ref>‏.

در چهارمین و پنجمین باب، اخلاق اهل قرآن مطرح شده و توصیه به تلاوت قرآن برای خدا و پرهیز از منافع زودگذر شده است؛ به‌عنوان نمونه حدیثی از جابر بن عبدالله انصاری نقل شده که در آن رسول‌الله(ص) آمدن قومی را وعده داده که از تلاوت قرآن منافع دنیوی آن را طلب می‌کنند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/92 ر.ک: همان، ص93-92]</ref>‏. همچنین در روایت دیگری از میمون بن مهران نقل کرده است: اگر اهل قرآن صالح شوند مردم اصلاح می‌شوند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/104 ر.ک: همان، ص104]</ref>‏.

در باب دیگری از کتاب آداب تلاوت قرآن مطرح شده و طهارت را از آداب تلاوت دانسته است؛ چرا که تعظیم قرآن کریم و کلام پروردگار است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/145 ر.ک: همان، ص145]</ref>‏. همچنین در حدیثی از عبدالرحمن سلمی از [[امام على(ع)|علی(ع)]] مسواک زدن از دیگر آداب تلاوت قرآن دانسته شده است چراکه به هنگام تلاوت قاری، ملائکه به او نزدیک می‌شوند و به تلاوت قرآن گوش می‌دهند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/146 ر.ک: همان، ص146]</ref>‏. تلاوت قرآن با صوت خوش از دیگر آداب است؛ همان‌گونه که رسول‌الله(ص) فرمود: با صدای خود قرآن را زینت دهید<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/159 ر.ک: همان، ص159]</ref>‏. همچنین فراگیری تعداد اندک آیات با فکر و تدبر بر قرائت فراوان بدون تدبر ارجحیت داده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40606/1/169 ر.ک: همان، ص169]</ref>‏.