۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
غزلیات خواجوی کرمانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'شناسي' به 'شناسی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
ناشر اثر در مقدمه کتاب با اشاره به بیمهری در معرفی آثار و اندیشههای مشاهیر و مفاخر کرمان مینویسد: «کرمان علیرغم آنهمه غنای معنوی و ارزشهای وسیع مادی و قدمت تاریخی، معالاسف ناشناخته و مهجور مانده و صد البته تاوان سنگینی را از این بابت پرداخته است. چه امکانات وسیع مادی و اندیشههای منور و روشنی که مستور بودند و بلااستفاده ماندند و سرانجام در خاک شدند. طبیعی است موقعیتهایی اینچنین، ارزشها را به هدر داده و شکوفایی استعدادها را مانع میشود. جای بسی تأسف است که علم و آگاهی از مشاهیر و مفاخر و افاضل استان کرمان آنقدر محدود است که گاه فقط به بیان نام بزرگان و احتمالاً محدود فعالیت علمیاشان خلاصه میشود. امروز از | ناشر اثر در مقدمه کتاب با اشاره به بیمهری در معرفی آثار و اندیشههای مشاهیر و مفاخر کرمان مینویسد: «کرمان علیرغم آنهمه غنای معنوی و ارزشهای وسیع مادی و قدمت تاریخی، معالاسف ناشناخته و مهجور مانده و صد البته تاوان سنگینی را از این بابت پرداخته است. چه امکانات وسیع مادی و اندیشههای منور و روشنی که مستور بودند و بلااستفاده ماندند و سرانجام در خاک شدند. طبیعی است موقعیتهایی اینچنین، ارزشها را به هدر داده و شکوفایی استعدادها را مانع میشود. جای بسی تأسف است که علم و آگاهی از مشاهیر و مفاخر و افاضل استان کرمان آنقدر محدود است که گاه فقط به بیان نام بزرگان و احتمالاً محدود فعالیت علمیاشان خلاصه میشود. امروز از [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجو]]، ابوحامد فؤاد و... فقط نامی باقی است و چه بسیارند بزرگان و خبرگان و زبدههایی که حتی نامشان نیز باقی نمانده...». سپس با معرفی چند تن از بزرگان، به معرفی [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجوی کرمانی]] پرداخته، ادامه میدهد: «بالاخره به چهره برتر شعر و ادب دیارمان [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجوی کرمانی]] میرسیم که در توانایی او همین بس که خواجه بزرگوار، [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ شیراز]] فرماید: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
# بدایع الجمال: مشتمل بر قصاید و ترکیبات و غزلیات و رباعیات که دفتر غزلیات آن به نام شوقیات خوانده شده و 4340 بیت میباشد. پس تمام اشعار خواجو که در این چند دفتر جمع و به چاپ رسیده در حدود 15076 بیت است<ref>ر.ک: رادفر، ابوالقاسم، ص48</ref>. | # بدایع الجمال: مشتمل بر قصاید و ترکیبات و غزلیات و رباعیات که دفتر غزلیات آن به نام شوقیات خوانده شده و 4340 بیت میباشد. پس تمام اشعار خواجو که در این چند دفتر جمع و به چاپ رسیده در حدود 15076 بیت است<ref>ر.ک: رادفر، ابوالقاسم، ص48</ref>. | ||
از وجوه تمایز دیوان خواجو نسبت به بسیاری از دیوانهای شعر فارسی، تقسیمبندی موضوعی شعرهاست. خواجو احتمالاً خود شعرهایش را به این شکل درآورده است. چنانکه گذشت دیوان خواجو به دو بخش عمده صنایع الکمال و بدایع الجمال منقسم میشود. پیش از خواجو این تقسیمبندی در شعرهای [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و امیرخسرو دهلوی سابقه داشته و بعد از او در جامی اتّفاق افتاده است. خواجو شاید در این وجه از شعرها تحت تأثیر شاعران پیش از خود، بهخصوص سعدی بوده باشد. در دیوان چاپی گاه این تقسیمبندی به هم خورده است؛ بدین شکل که یک غزل در نسخه «اساس» و «ب» در «بدایع الجمال» است و این را نسخه «مج» که مصحّح در اختیار نداشته هم تأیید میکند؛ ولی در دیوان چاپی در «صنایع الکمال» و گاه یک غزل که جایگاهش در «سفریات» است و محتوای آن تأیید میکند که در «سفر» سروده شده، در بین غزلهای «حضریات» است و نیز گاه غزلی در بین قصیدههای دیوان چاپی است<ref>ر.ک: جلالپور، حسین، ص110</ref>. | از وجوه تمایز دیوان خواجو نسبت به بسیاری از دیوانهای شعر فارسی، تقسیمبندی موضوعی شعرهاست. خواجو احتمالاً خود شعرهایش را به این شکل درآورده است. چنانکه گذشت دیوان خواجو به دو بخش عمده صنایع الکمال و بدایع الجمال منقسم میشود. پیش از خواجو این تقسیمبندی در شعرهای [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و امیرخسرو دهلوی سابقه داشته و بعد از او در جامی اتّفاق افتاده است. خواجو شاید در این وجه از شعرها تحت تأثیر شاعران پیش از خود، بهخصوص [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] بوده باشد. در دیوان چاپی گاه این تقسیمبندی به هم خورده است؛ بدین شکل که یک غزل در نسخه «اساس» و «ب» در «بدایع الجمال» است و این را نسخه «مج» که مصحّح در اختیار نداشته هم تأیید میکند؛ ولی در دیوان چاپی در «صنایع الکمال» و گاه یک غزل که جایگاهش در «سفریات» است و محتوای آن تأیید میکند که در «سفر» سروده شده، در بین غزلهای «حضریات» است و نیز گاه غزلی در بین قصیدههای دیوان چاپی است<ref>ر.ک: جلالپور، حسین، ص110</ref>. | ||
میتوان ادعا کرد که خواجو یکی از شاعران بزرگ عرصهی ادب در قرن هشتم بوده که با سرودن اشعار و بهخصوص غزلیات آکنده از شور و حال، جایگاه خاصی در ادبیات ایرانزمین دارا میباشد؛ ولی با کمال تأسف باید اذعان نمود جایگاه این شاعر در حد استحقاق و شایستگی وی مورد توجه قرار نگرفته، بلکه تا حدودی هم غریب واقع شده است؛ شاعری که حتی سلطان غزل، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|خواجه شیراز]] به الهام گرفتن از او اعتراف دارد و شاید سخنی بهتر از این جهت ختم کلام نباشد که بداقبالی شاعر از آنجاست که در برههای از زمان قرار گرفته که [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] عاشق و شیرین در پیش آن و حافظ رند در پس آن واقع شدهاند؛ زیرا در عرصه غزل، ظهور و یکهتازی [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] شیرینکلام، طومار دیوان غزلسرایان را در هم نوردیده و بازار آنان را بیرونق نمود<ref>ر.ک: رجبی، ایوب؛ عزتیفر، سیمین، ص171</ref>. | میتوان ادعا کرد که خواجو یکی از شاعران بزرگ عرصهی ادب در قرن هشتم بوده که با سرودن اشعار و بهخصوص غزلیات آکنده از شور و حال، جایگاه خاصی در ادبیات ایرانزمین دارا میباشد؛ ولی با کمال تأسف باید اذعان نمود جایگاه این شاعر در حد استحقاق و شایستگی وی مورد توجه قرار نگرفته، بلکه تا حدودی هم غریب واقع شده است؛ شاعری که حتی سلطان غزل، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|خواجه شیراز]] به الهام گرفتن از او اعتراف دارد و شاید سخنی بهتر از این جهت ختم کلام نباشد که بداقبالی شاعر از آنجاست که در برههای از زمان قرار گرفته که [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] عاشق و شیرین در پیش آن و حافظ رند در پس آن واقع شدهاند؛ زیرا در عرصه غزل، ظهور و یکهتازی [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] شیرینکلام، طومار دیوان غزلسرایان را در هم نوردیده و بازار آنان را بیرونق نمود<ref>ر.ک: رجبی، ایوب؛ عزتیفر، سیمین، ص171</ref>. | ||
از شگردهای هنری و خیالی مورد استفاده شاعر که موجب خلق تصاویر زیبا در اشعار وی شده است، «استعاره» میباشد. شاعر از این شیوه دوشادوش و همپای تشبیه استفاده نموده است. استعارههای زیبای بهکارگرفتهشده توسط شاعر، یادآور استعارههای خواجه شیراز میباشد؛ بهطوریکه اگر نام شاعر ذکر نگردد، شاید بسیاری، از تشخیص ابیات [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجوی کرمانی]] از ابیات حافظ ناتوان باشند. استعاره در شعر خواجو از بسامد بالایی برخوردار است؛ هرچند که استعارات بهکاررفته نیز در شعر شاعران پیشین و همعصر او فراوان یافت میشود، ولی شاعر از پس این شیوه نیز موفق برآمده و تصاویر خیالی و ادبی زیبایی را آفریده است. استعارههای زیبای خواجو حاصل تراوش ذهن خود اوست. بیشتر استعارههای مورد استفاده در شعر شاعر، از نوع مکنیه و تخییلیه بوده و انواع دیگر در درجه دوم اهمیت قرار گرفتهاند و بعضی استعارهها نیز از جنس عنادیه در شعر شاعر بهکار گرفته نشده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | از شگردهای هنری و خیالی مورد استفاده شاعر که موجب خلق تصاویر زیبا در اشعار وی شده است، «استعاره» میباشد. شاعر از این شیوه دوشادوش و همپای تشبیه استفاده نموده است. استعارههای زیبای بهکارگرفتهشده توسط شاعر، یادآور استعارههای خواجه شیراز میباشد؛ بهطوریکه اگر نام شاعر ذکر نگردد، شاید بسیاری، از تشخیص ابیات [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجوی کرمانی]] از ابیات [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] ناتوان باشند. استعاره در شعر خواجو از بسامد بالایی برخوردار است؛ هرچند که استعارات بهکاررفته نیز در شعر شاعران پیشین و همعصر او فراوان یافت میشود، ولی شاعر از پس این شیوه نیز موفق برآمده و تصاویر خیالی و ادبی زیبایی را آفریده است. استعارههای زیبای [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجو]] حاصل تراوش ذهن خود اوست. بیشتر استعارههای مورد استفاده در شعر شاعر، از نوع مکنیه و تخییلیه بوده و انواع دیگر در درجه دوم اهمیت قرار گرفتهاند و بعضی استعارهها نیز از جنس عنادیه در شعر شاعر بهکار گرفته نشده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
در انتهای کتاب، فهرست مصرعهای اول غزلیات با ذکر شماره غزل ذکر شده است. همچنین لغتنامه دیوان خواجوی کرمانی ارائه شده است. در این لغتنامه بهترتیب حروف الفبا، الفاظ، کلمات و عباراتی که نیاز به توضیح داشته، معرفی شده است. | در انتهای کتاب، فهرست مصرعهای اول غزلیات با ذکر شماره غزل ذکر شده است. همچنین لغتنامه دیوان [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجوی کرمانی]] ارائه شده است. در این لغتنامه بهترتیب حروف الفبا، الفاظ، کلمات و عباراتی که نیاز به توضیح داشته، معرفی شده است. | ||
در این لغتنامه گاه ترجمه بخشی از آیه و جایگاه آن در قرآن کریم، گاه معرفی یک شخصیت و گاه یک داستان عاشقانه، مانند ویس و رامین معرفی شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص436، 444 و 448</ref>. | در این لغتنامه گاه ترجمه بخشی از آیه و جایگاه آن در قرآن کریم، گاه معرفی یک شخصیت و گاه یک داستان عاشقانه، مانند ویس و رامین معرفی شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص436، 444 و 448</ref>. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||