المنتخب من بعض الكتب الإسماعيلية: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

محقق اثر همچنین با اشاره به فرق حروفیه، بابیه، بهائیه و دروزیه، وارد موضوع اصلی کتاب، یعنی فرقه اسماعیلیه شده و این فرقه را منتصب به اسماعیل بن جعفر صادق، فرزند [[امام جعفر صادق(ع)]] می‎داند. اسماعیلیه معتقدند که [[امام جعفر صادق(ع)]]، اسماعیل را از ترس آنکه توسط عباسیون کشته شود مخفی نمود؛ درحالی‎که مورخین معتقدند که او در زمان حیات پدرش وفات یافت؛ حتی پدرش جسمش را در مکانی عمومی بر مردم عرضه نمود. درعین‎حال اسماعیلیان اسماعیل را هفتمین امام دانسته و رقم هفت را «عدد کامل» می‎دانند؛ همان‎ گونه که یهود این عدد را مقدس می‎دانند و اگر این عدد را در تمدن‎های قدیم و جدید و در دیگر ادیان بررسی کنیم متعجب می‎شویم<ref>ر.ک: مقدمه، ص‎11-7</ref>‎.  

اساس تقسیمات اسماعیلیه بر مبنای عدد است. اسماعیلیان زمین را به دوازده جزیره، مطابق دوازده ماه سال تقسیم کرده‎اند و برای هر جزیره یک داعی قرار داده‎اند که «حجت» نام دارد. هر حجتی دارای 30 داعی که «نقیب» نام دارند، است و عدد آنها برابر روزهای ماه است. هر نقیب برابر ساعات روز 24 داعی دارد که هرکدام «مُکاسر» نامیده می‎شود و...<ref>ر.ک: همان، ص11</ref>‎.  

نویسنده در انتهای مقدمه کتاب با نگاهی مختصر به تفکرات اخوان الصفا و اشاره به استفاده این گروه از فلسفه در تأویل آیات و احادیث اشاره کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>‎.  

# جزء پانزده از کتاب شرح اخبار: این بخش از کتاب با ذکر روایتی که ابوبصیر از [[امام جعفر صادق(ع)]] نقل کرده، آغاز شده است: «اسلام غریبانه آغاز شد و در آینده نیز غریب خواهد شد، چنان‎که بود، پس خوشا به حال غریبان». پس از آن نویسنده توضیح داده که این حدیث معروفی است که راویان بسیاری از شیعه و سنی آن را از رسول‎الله(ص) روایت کرده‎اند. [[امام جعفر صادق(ع)]] نیز این روایت را حکایت کرده که از اسنادش به وی خودداری شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص13</ref>‎.

#:در ادامه این کتاب به 48 روایت دیگر در رابطه با قیام امام مهدی(عج)، از جمله روایتی از سلمان فارسی اشاره شده که آن حضرت کشنده ستمگران و زنادقه است و توبه آنها یا جزیه از آنها پذیرفته نمی‎شود<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>‎.  

# جزء چهارم از کتاب غاية المواليد: در این کتاب تاریخچه‎ مختصری از امامت و وصایت اسماعیلیان ذکر شده است. حضور اسماعیلیان در یمن که با حضور داعی فاطمی حسن بن فرج بن حوشب (م 303ق)، معروف به منصور آغاز گردید و انتشار آن به مغرب توسط ابوعبدالله شیعی از دیگر مطالب این کتاب است. ابتدای کتاب «افتتاح الدعوة» قاضی نعمان اندیشمند فاطمی نیز مؤید آغاز دعوت کلی فاطمیان از یمن است.<ref>ر.ک: همان، ص53-52؛ جان‎احمدی، فاطمه، ص35</ref>‎.  

# بخشی از کتاب افتتاح الدعوة: افتتاح الدعوة، یکی از مصادر مهم تاریخ فاطمیان است. فرحات‎ دشراوی‎ در مقدمه افتتاح الدعوة می‎گوید: «برایم روشن است که افتتاح مهم‎ترین و اصلی‎ترین منبع برای شناخت وضعیت فاطمیان در مغرب است؛ کلید فهم مجهولات تاریخی فاطمیان در سرزمین ما و روشنگر حقیقت‎ دعوت‎ آنان و نمایانگر نور تمدّنی است که در عهد آنان جلوه‎گر شده است». «افتتاح نص اصلی روایت تاریخ مربوط به پیدایش دعوت فاطمیان در مغرب است؛ یعنی مأخذ عمده‎ای که‎ دیگر‎ نقل‎های مربوط به قرون چهارگانه پنجم، ششم، هفتم و هشتم هجری از آن نشأت گرفته‎اند»<ref>ر.ک: جوان آراسته، امیر، ص56</ref>‎.  

#:در این قسمت نیز بخش‎هایی از دعوت فاطمیان ذکر شده که عبارت است از خروج مهدی به‎سوی سجلماسه. از بعضی منابع به‎ دست‎ می‎آید که سفر عبیدالله مهدی به‎همراه یک قافله تجاری به سجلماسه، یک حرکت‎ تصادفی‎ و یا صرفاً برای فرار از‎ بنی‎عباس‎ و دیگر مخالفان‎ نبوده‎ است‎. احتمال دارد وی می‎خواست‎ ضمن پیشبرد دعوت اسماعیلیه در آن ناحیه به شناسایی راه‎های به دست آوردن طلا بپردازد<ref>ر.ک: چلونگر، محمدعلی، ص‎54-53</ref>‎. سجلماسه‎ در منتهی‎الیه جاده‎ای بود که از‎ صحرا‎ می‎گذشت‎؛ ازاین‎رو‎، تجار‎ بسیاری از شام، عراق، اندلس و مغرب در آنجا مقیم بودند. فردی که در سجلماسه ساکن می‎شد، به‎آسانی می‎توانست با شهرهای اطراف ارتباط برقرار کند. عبیدالله که‎ از موقعیت تجاری شهر آگاه بود، همراه فرزندش القائم در هیئت و زی تجار در آنجا اقامت گزید و از آنجا با ابوعبدالله شیعی در ارتباط بود. در واقع سکونت‎ او‎ در سجلماسه موجب شد که قیام فاطمیان از دو نقطه هم‎زمان پیگیری شود: ابوعبدالله در افریقیه و عبیدالله مهدی در مغرب الاقصی. عبیدالله مهدی در تماس با تجار عملاً زمینه‎ گسترش‎ دعوت را در نقاط مختلف مغرب و افریقیه فراهم می‎کرد. از طرف دیگر داعیان همراه کاروان‎های تجاری به این شهر می‎آمدند و با او تماس‎ می‎گرفتند‎ و دستورهای لازم را از او‎ کسب‎ می‎کردند<ref>ر.ک: همان، ص58-57</ref>‎.  

# باب هفده از کتاب [[زهر المعاني]]: نویسنده در ابتدای این باب به موضوع وفات اسماعیل فرزند [[امام جعفر صادق(ع)]] اشاره کرده و تصریح می‎کند که آن حضرت تا سه روز هر فردی از بنی‎هاشم را که برای عرض تسلیت و عزا بر جسد اسماعیل حاضر می‎شد، بر وفات او شاهد می‎گرفت. پس از سه روز آن حضرت امر به حمل او به‎سوی قبر داد و پوشش از صورت اسماعیل برداشت و به کسانی که حاضر بودند گفت: آیا این فرزندم اسماعیل نیست؟ همه گفتند: بله. پس شهادت آنها بر این مطلب را تجدید کرد و سپس او را دفن کرد. با این اوصاف نویسنده به ظهور اسماعیل پس از آن در بصره و روی آوردن مردم به‎سوی او اشاره می‎کند؛ درحالی‎که می‎گفتند: این اسماعیل بن جعفر است که زنده شده است. تا اینکه اسماعیل بر پیرمردی که در دکان خود نشسته بود گذشت و او که یکی از شیعیان و موالیان پدرش بود، به او گفت: ای فرزند دختر رسول دستم را بگیر؛ خداوند دستت را بگیرد. او به‎سوی پیرمرد رفت و پشت او را با دست مبارکش مسح کرد، پشت پیرمرد راست و بیماری‎اش درمان شد و مردم شاهد بر این موضوع بودند. سپس غایب شد<ref>ر.ک: متن کتاب، 69-68</ref>‎.

#:نویسنده سپس در بخش دیگری سعی دارد با استناد به حدیث ثقلین و آیات قرآن، امامت اسماعیل را اثبات نماید<ref>ر.ک: همان، ص73-72</ref>‎.

#:هدف اصلى کتاب، اثبات امامت اسماعیل بن جعفر است؛ لذا با ذکر امامت اسماعیل آغاز شده است. نویسنده فاطمی در بخشی از این اثر با ذکر ادله و اتهامات واهیِ مخالف با آیات قرآن کریم، در امامت امام جواد(ع) در پنج سالگی تشکیک کرده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص112</ref>‎.