۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =38514 | ||
| کد پدیدآور =41740 | | کد پدیدآور =41740 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
محقق، در مقدمه کتاب، علوم اسلامی را که از قرآن و سنت سرچشمه گرفته را متنوع و وسیع و همه را جلیلالقدر دانسته است؛ چراکه موضوعش شریف است. شریفترین این علوم به لحاظ جایگاه و منزلت علم شناخت خداوند سبحان و اسماء و کلام او و فروعات آن از احوال نبوت و ملائکه و عالم غیب است. علم توحید یا کلام شامل این موارد است. او علم کلام را اصول جدل متکلمان معرفی و سبب ایجاد آن را پراکنده شدن امت اسلامی به 73 فرقه دانسته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص6-5</ref>. | محقق، در مقدمه کتاب، علوم اسلامی را که از قرآن و سنت سرچشمه گرفته را متنوع و وسیع و همه را جلیلالقدر دانسته است؛ چراکه موضوعش شریف است. شریفترین این علوم به لحاظ جایگاه و منزلت علم شناخت خداوند سبحان و اسماء و کلام او و فروعات آن از احوال نبوت و ملائکه و عالم غیب است. علم توحید یا کلام شامل این موارد است. او علم کلام را اصول جدل متکلمان معرفی و سبب ایجاد آن را پراکنده شدن امت اسلامی به 73 فرقه دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38514/1/5 ر.ک: مقدمه، ص6-5]</ref>. | ||
سپس خواننده را برای مطالعه تفصیلی این فرقهها به کتب ملل و نحل ارجاع داده است. او فرقههای اصلی اسلام را عبارت از اهل سنت، شیعه، خوارج، مرجئه و قدریه دانسته است؛ اما از دیدگاه او فرقه معتزله فرقه مستقلی نیست بلکه علاوه بر اهل سنت بیشتر فرقههای اسلامی به اعتزال تقسیم میشوند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. این برداشت و تفکر محقق که عقاید و تفکرات اعتزال در بیشتر فرقههای اسلامی حتی شیعه تقسیم و منتشر شده نسبت به مذهب شیعه قابلپذیرش نیست؛ زیرا رویکرد روششناسانه کلام شیعه با کلام اعتزال متفاوت است. کلام شیعه به دلیل آنکه هویت و قوامش بستگی تام به مسئله «امامت» دارد، در روشهایی که در کلام به کار میگیرد، رویکرد ویژه خود را دارد و این تفاوت، تأثیر جدی و قاطعی در برداشت از مباحث کلامی میگذارد، هنگامیکه کلام شیعه، مرجعیت فکری خویش را به امامان معصوم(ع) میدهد و گروه دیگر تفسیر و رأی شخصی یا تحلیل و استدلال عقلی صرف را منبع و مرجع قرار میدهند، بهطورقطع، در حوزه اعتقادات تفاوتهای بسیاری مییابند؛ ازاینرو، کلام امامیه از روش استدلال عقلی پیروی میکند و برای تفکر عقلانی اهمیت بسیار قائل است؛ ولی تفاوت آن با کلام معتزله در این است که فقط به عقل عادی استناد نکرده و عقل برتر یعنی عقل آموزگاران معصوم(ع) را تکیهگاه خویش قرار داده است<ref>ر.ک: کاشفی، محمدرضا، ص117-116</ref>. | سپس خواننده را برای مطالعه تفصیلی این فرقهها به کتب ملل و نحل ارجاع داده است. او فرقههای اصلی اسلام را عبارت از اهل سنت، شیعه، خوارج، مرجئه و قدریه دانسته است؛ اما از دیدگاه او فرقه معتزله فرقه مستقلی نیست بلکه علاوه بر اهل سنت بیشتر فرقههای اسلامی به اعتزال تقسیم میشوند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. این برداشت و تفکر محقق که عقاید و تفکرات اعتزال در بیشتر فرقههای اسلامی حتی شیعه تقسیم و منتشر شده نسبت به مذهب شیعه قابلپذیرش نیست؛ زیرا رویکرد روششناسانه کلام شیعه با کلام اعتزال متفاوت است. کلام شیعه به دلیل آنکه هویت و قوامش بستگی تام به مسئله «امامت» دارد، در روشهایی که در کلام به کار میگیرد، رویکرد ویژه خود را دارد و این تفاوت، تأثیر جدی و قاطعی در برداشت از مباحث کلامی میگذارد، هنگامیکه کلام شیعه، مرجعیت فکری خویش را به امامان معصوم(ع) میدهد و گروه دیگر تفسیر و رأی شخصی یا تحلیل و استدلال عقلی صرف را منبع و مرجع قرار میدهند، بهطورقطع، در حوزه اعتقادات تفاوتهای بسیاری مییابند؛ ازاینرو، کلام امامیه از روش استدلال عقلی پیروی میکند و برای تفکر عقلانی اهمیت بسیار قائل است؛ ولی تفاوت آن با کلام معتزله در این است که فقط به عقل عادی استناد نکرده و عقل برتر یعنی عقل آموزگاران معصوم(ع) را تکیهگاه خویش قرار داده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3617/116 ر.ک: کاشفی، محمدرضا، ص117-116]</ref>. | ||
در ادامه این مقدمه، چهارده اثر کلامی اهل سنت معرفی شده است. پسازآن کتاب حاضر مورد بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص 10-8</ref>. | در ادامه این مقدمه، چهارده اثر کلامی اهل سنت معرفی شده است. پسازآن کتاب حاضر مورد بررسی قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38514/1/8 ر.ک: مقدمه، ص 10-8]</ref>. | ||
در باب اول از مقصد اول، معرفت خداوند شرعاً واجب شده است. اینکه خداوند انسان را بر معرفتش قادر ساخته، اولین و بزرگترین نعمت الهی است. ازآنجاکه شکر منعم نیز شرعاً واجب است، شکر نعمت الهی به این است که از جهت خضوع و اذعان اعتراف به نعمتهایش کنی و همه نعمتهایش را در طاعتش صرف کنی<ref>ر.ک: متن کتاب، ص30-29</ref>. | در باب اول از مقصد اول، معرفت خداوند شرعاً واجب شده است. اینکه خداوند انسان را بر معرفتش قادر ساخته، اولین و بزرگترین نعمت الهی است. ازآنجاکه شکر منعم نیز شرعاً واجب است، شکر نعمت الهی به این است که از جهت خضوع و اذعان اعتراف به نعمتهایش کنی و همه نعمتهایش را در طاعتش صرف کنی<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38514/1/29 ر.ک: متن کتاب، ص30-29]</ref>. | ||
[[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] (متوفی 324ق) معتقد است که همه افعال بندگان، مخلوق خداوند است و انسان در این میان هیچ نقشی جز اکتساب ندارد و بهعبارتدیگر فاعل حقیقی همه افعال خداوند است و انسان تنها کسب کننده فعلی است که خداوند آن را به دست این انسان ایجاد میکند و مقصود از کسب نیز تعلق قدرت و اراده بندگان است به فعلی که حقیقتاً از جانب خداوند مقدر و ایجاد میشود<ref>ر.ک: محسنی، کاظم و دیگران؛ ص52-51</ref>؛ در باب دوم کتاب چنین میخوانیم: جمیع افعال عباد کسب ایشان است و مخلوق خداوند است چه خیر باشد و چه شر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص37</ref>. | [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] (متوفی 324ق) معتقد است که همه افعال بندگان، مخلوق خداوند است و انسان در این میان هیچ نقشی جز اکتساب ندارد و بهعبارتدیگر فاعل حقیقی همه افعال خداوند است و انسان تنها کسب کننده فعلی است که خداوند آن را به دست این انسان ایجاد میکند و مقصود از کسب نیز تعلق قدرت و اراده بندگان است به فعلی که حقیقتاً از جانب خداوند مقدر و ایجاد میشود<ref>ر.ک: محسنی، کاظم و دیگران؛ ص52-51</ref>؛ در باب دوم کتاب چنین میخوانیم: جمیع افعال عباد کسب ایشان است و مخلوق خداوند است چه خیر باشد و چه شر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص37</ref>. | ||