الفارابي (غالب): تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده می‎گوید: آثار [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در منطق بسیار مشهور است؛ به‎گونه‎ای که ابن‎سینا، منطق و قیاس را از ایشان گرفته است. روش فارابی چنان‎که معروف است همان روش [[ارسطو]] است با این تفاوت که ایشان برای برخی از مسائل منطق قواعدی وضع و مغالطات منطق را کشف کرد و برخی از مباحث موجز را بسط داد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص19</ref>.

افکار منطقی [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] همان شرح کتاب ارغنون (شش مقاله از تألیفات ارسطو در موضوع منطق) ارسطو است؛ لکن وی اهمیت این دانش را در امور عقلی و کشفی برای پی بردن به اعماق جواهر حقه در تمام موجودات درک کرد؛ لذا به تطبیق، تشریح و ترتیب مسائل مزبور در همه دیدگاه‎های فلسفی‎اش که در آنها مخالفان خود را نقد کرد – همان مخالفانی که وی را متهم به زندقه و باطنی‎گری می‎کردند - پرداخت<ref>ر.ک: همان، ص49-48</ref>.

[[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در تعریف موجود اول می‎گوید: «موجود اول موجودی است که بذاته وجود دارد و برای وجود او سببی نیست، بلکه او سبب است برای وجود سایر موجودات. او از هر نوع نقصی مبراست؛ لذا وجود او پیش‎ترین و برترین وجود است»<ref>ر.ک: همان، ص50</ref>.

[[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] نظریه عقول ده‎گانه را در آثار خویش پذیرفته است این نظریه در حقیقت تحت تأثیر هیئت بطلمیوسی بوده که به نه فلک قائل بوده است؛ که از پایین به بالا عبارت است از: فلک قمر، فلک زهره، فلک عطارد، فلک شمس، فلک مریخ، فلک مشتری، فلک زحل، فلک ثوابت و فلک اطلس. حکمای مشاء برای هر فلکی عقلی قائل بودند که همراه با عقل اول، ده عقل مجرد کلی می‎شود<ref>ر.ک: همان، ص63-62</ref>.

# عقلی که در کتاب مابعدالطبیعه آمده است.<ref>ر.ک: همان، ص83</ref>.

به اعتقاد نویسنده، [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] سعی نموده که ثابت‎ کند افلاطون‎ و [[ارسطو]] با هم‎ اختلاف‎ جوهری نداشته‎اند؛ زیرا آن‎ دو، پدید آورنده فلسفه‎اند و فلسفه‎ هم چیزی نیست جز علم‎ به‎ موجودات‎ از آن‎ جهت‎ که‎ موجودند. حکمای نامدار پس‎ از ایشان‎، مقام‎ آموزگار فلسفه‎ به‎ آنان‎ داده‎اند. بنابراین، این احتمال وجود دارد که بگوییم‎ در تفسیر کسانی که‎ قائل‎ به‎ اختلاف‎ آن‎ دو شده‎اند<ref>ر.ک: همان، ص128-127</ref>.

گفته شده که [[ارسطو]] قائل به قدم عالم و افلاطون نظر به حدوث عالم داشته است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] درصدد برآمد تا تعارضى را که بین رأى افلاطون درباره حدوث عالم و نظر ارسطو و حکماى پس از او درباره قدم عالم به نظر می‎آمد، از میان بردارد. او قدم عالم به معناى نفى علت فاعلى براى آن را که به [[ارسطو]] نسبت داده شده بود، ناموجه و برداشتى ناصحیح از سخن [[ارسطو]] دانست؛ چون زمان، مقدار حرکت فلک و ناشى از آن است و آنچه از شیئى پدید می‎آید، شامل آن نمی‎شود، پس زمان متأخر از فلک است و پدید آمدن فلک داراى ابتداى زمانى نیست، اما چنین امرى با ابداع، یعنى آفرینش دفعى و بدون زمان فلک، منافاتى ندارد و به نفى خلق و یا نفى امکان ذاتى آن امر قدیم نمی‎انجامد. پس این توهم که ایجاد، ضرورتاً زمانى است باطل است.<ref>همان، ص157-158؛ کرمانشاهانی، احسان، ج12، ص703</ref>.

# کرمانشاهانی، احسان، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج12، تهران، بنیاد دایرة‎المعارف اسلامی، چاپ اول، 1387ش.