۶۱٬۱۸۹
ویرایش
كتاب السيَر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
از ویژگیهای این اثر این است که اولین کتابی است که در موضوع مغازی و سیرهها و جهاد و احکام فقهی آن و متعلقات جهاد مانند نفیر و تجهیز عدهای و ترتیب صفوف جنگ، حمل فی سبیل الله، مباحث مربوط به غنیمت و تحریم غلول، بیان حکم مرتد، علاقه مسلمانان به اهل ذمه و محاربین و بیان احکام آنان و ... مطلب نوشته است. هرچند بعدها کتابهای زیادی در این باب نوشته شد، ولی بههرحال این اولین کتابی است که در این رابطه نوشته شده است. البته کتاب السیر محمد بن حسن شیبانی متوفی 189 قمری نیز در همین عهد نوشته شده ولی از لحاظ روش و ... با این کتاب متفاوت است؛ زیرا کتاب شیبانی از روایت ابی سلیمان جوزجانی تبعیت کرده و با آن زیاداتی است و آن را مانند شیوه اهل رأی در آن دوران نگاشته که بر حدیث شریف در محدوده محدودی اعتماد میکردند و بیشتر سعی در استنباط و تنظیر داشتند، همچنین رأی ابوحنیفه و ابو یوسف قاضیر را نقل میکند و البته در حجت و استنباط خالی از قوت نیست و در کل نصوص در کتاب محمد شیبانی کم است و معمولاً حاوی آرای اجتهادی است؛ اما این کتاب (کتاب حاضر) شیوه دیگری دارد یعنی برای هر مسئلهای به حدیث شریف استدلال میکند و اگر روایتی نبود به قول صحابی تمسک میجوید. نویسنده روایت رو یا قول صحابی را با استناد به اقوال تابعین مستدل میکند تا به اساتیدش از اتباع تابعین مانند اوزاعی و ثوری و هشام بن عروه و مانند آنان برسد که ملتزم به نصوص و روایات بودند؛ بنابراین این اثر را میتوان مصدر اصیلی برای شناخت فقه سلف صحابه و تابعین دانست که البته دارای ابداع در ترتیب و إحکام در نص است؛ و به دلیل همین ویژگی بوده که شافعی این کتاب را بر همه کتابهای همعصرش، ترجیح میداد. <ref>ر.ک: همان، ص78-79</ref> | از ویژگیهای این اثر این است که اولین کتابی است که در موضوع مغازی و سیرهها و جهاد و احکام فقهی آن و متعلقات جهاد مانند نفیر و تجهیز عدهای و ترتیب صفوف جنگ، حمل فی سبیل الله، مباحث مربوط به غنیمت و تحریم غلول، بیان حکم مرتد، علاقه مسلمانان به اهل ذمه و محاربین و بیان احکام آنان و ... مطلب نوشته است. هرچند بعدها کتابهای زیادی در این باب نوشته شد، ولی بههرحال این اولین کتابی است که در این رابطه نوشته شده است. البته کتاب السیر محمد بن حسن شیبانی متوفی 189 قمری نیز در همین عهد نوشته شده ولی از لحاظ روش و ... با این کتاب متفاوت است؛ زیرا کتاب شیبانی از روایت ابی سلیمان جوزجانی تبعیت کرده و با آن زیاداتی است و آن را مانند شیوه اهل رأی در آن دوران نگاشته که بر حدیث شریف در محدوده محدودی اعتماد میکردند و بیشتر سعی در استنباط و تنظیر داشتند، همچنین رأی ابوحنیفه و ابو یوسف قاضیر را نقل میکند و البته در حجت و استنباط خالی از قوت نیست و در کل نصوص در کتاب محمد شیبانی کم است و معمولاً حاوی آرای اجتهادی است؛ اما این کتاب (کتاب حاضر) شیوه دیگری دارد یعنی برای هر مسئلهای به حدیث شریف استدلال میکند و اگر روایتی نبود به قول صحابی تمسک میجوید. نویسنده روایت رو یا قول صحابی را با استناد به اقوال تابعین مستدل میکند تا به اساتیدش از اتباع تابعین مانند اوزاعی و ثوری و هشام بن عروه و مانند آنان برسد که ملتزم به نصوص و روایات بودند؛ بنابراین این اثر را میتوان مصدر اصیلی برای شناخت فقه سلف صحابه و تابعین دانست که البته دارای ابداع در ترتیب و إحکام در نص است؛ و به دلیل همین ویژگی بوده که شافعی این کتاب را بر همه کتابهای همعصرش، ترجیح میداد. <ref>ر.ک: همان، ص78-79</ref> | ||
این اثر همچنین خزانه مهمی در شناخت مذاهب علمای آن زمان در جنگ و جهاد و سیر و ارتباطات دولتها و روابط سیاسی مربوط به آن دوران و ... است و در لابهلای مطالبش آرای بسیاری از سلف مانند نخعی و ابن جریج و ابن عون و شعبی و مکحول و لیث و سعید بن مسیب و حسن بصری و عطاء و دیگران هست؛ که از این طریق میتوان کیفیت استنباطشان و موارد اختلافشان را هم فهمید. همچنین این کتاب، خزانه فقه اوزاعی و ثوری است زیرا نویسنده آن شاگردی آنان را کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> همچنین ظرافت خاصی در متن روایات این کتاب به لحاظ متنی و سندی هست زیرا خواننده در آن اسانید با ارزشی را میبیند که میان راوی و پیامبر (ص) فاصلهای جز صحابی و تابعی نیست. همچنین این کتاب نصوصی اصیل از فتوحات اسلامیه اولی مانند قبرس و بلاد فارس و مغرب و رهبری این فتوحات و ارتباط این فتوحات با مرکز خلافت در مدینه و شام به دست میدهد.<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> بهعلاوه، در این متن، نصوص فقهی مهمی وجود دارد مانند لقطه و نبش قبر و تحدید رکاز و حکم آن، بیع و شراء، ربا و خیانت، فروش آزاد (غیر عبد)، فرماندهی در جنگها و غیره، و بیعت و ملزومات آن از طاعت و ضرورت شرعی و معنا و حکم آن.<ref>ر.ک: همان، ص82</ref> | این اثر همچنین خزانه مهمی در شناخت مذاهب علمای آن زمان در جنگ و جهاد و سیر و ارتباطات دولتها و روابط سیاسی مربوط به آن دوران و ... است و در لابهلای مطالبش آرای بسیاری از سلف مانند نخعی و ابن جریج و ابن عون و شعبی و مکحول و لیث و سعید بن مسیب و حسن بصری و عطاء و دیگران هست؛ که از این طریق میتوان کیفیت استنباطشان و موارد اختلافشان را هم فهمید. همچنین این کتاب، خزانه فقه اوزاعی و ثوری است زیرا نویسنده آن شاگردی آنان را کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> همچنین ظرافت خاصی در متن روایات این کتاب به لحاظ متنی و سندی هست زیرا خواننده در آن اسانید با ارزشی را میبیند که میان راوی و پیامبر(ص) فاصلهای جز صحابی و تابعی نیست. همچنین این کتاب نصوصی اصیل از فتوحات اسلامیه اولی مانند قبرس و بلاد فارس و مغرب و رهبری این فتوحات و ارتباط این فتوحات با مرکز خلافت در مدینه و شام به دست میدهد.<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> بهعلاوه، در این متن، نصوص فقهی مهمی وجود دارد مانند لقطه و نبش قبر و تحدید رکاز و حکم آن، بیع و شراء، ربا و خیانت، فروش آزاد (غیر عبد)، فرماندهی در جنگها و غیره، و بیعت و ملزومات آن از طاعت و ضرورت شرعی و معنا و حکم آن.<ref>ر.ک: همان، ص82</ref> | ||
با همه این موارد، [[ابن سعد، محمد بن سعد|محمد بن سعد]]، در [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات]]، نویسنده این اثر (السیر) را به کثرت اشتباه در حدیثش نقد کرده است که البته از نظر محقق این کتاب یعنی دکتر فاروق حماده، این نقد بر این نویسنده وارد نیست یعنی اشتباه او در اسانید و متون قطعاً غیروارد است بلکه او دراینارتباط ثقه و ضابط است و از هر شبههای حتی تدلیس به دور است؛ او تنها در یک مورد یعنی در بیان اسم یک نفر که محدثان نامش را آوردهاند اشتباه داشته است.<ref>ر.ک: همان</ref> | با همه این موارد، [[ابن سعد، محمد بن سعد|محمد بن سعد]]، در [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات]]، نویسنده این اثر (السیر) را به کثرت اشتباه در حدیثش نقد کرده است که البته از نظر محقق این کتاب یعنی دکتر فاروق حماده، این نقد بر این نویسنده وارد نیست یعنی اشتباه او در اسانید و متون قطعاً غیروارد است بلکه او دراینارتباط ثقه و ضابط است و از هر شبههای حتی تدلیس به دور است؛ او تنها در یک مورد یعنی در بیان اسم یک نفر که محدثان نامش را آوردهاند اشتباه داشته است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||