پرش به محتوا

دراسات في القرآن و علومه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR21251J1.jpg | عنوان =‏دراسات في القرآن و علومه | عنوان...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۷: خط ۲۷:
}}  
}}  


'''دراسات في القرآن و علومه'''، اثر احمد عطا ابراهیم حسن، کتابی است در موضوع قرآن و علوم مرتبط با آن. این کتاب در عصر حاضر و به زبان عربی نوشته شده است.
'''دراسات في القرآن و علومه'''، اثر [[حسن، احمد عطا|احمد عطا ابراهیم حسن]]، کتابی است در موضوع قرآن و علوم مرتبط با آن. این کتاب در عصر حاضر و به زبان عربی نوشته شده است.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۳۶: خط ۳۶:


اولین مفسران و آشنایان به علوم قرآن بعد از پیامبر، صحابه بودند. صحابه با تمام مشغولیت‌هایی که داشتند (از قبیل فتوحات، جنگ‌ها و دفاع‌ها)، از برخی علوم قرآنی، همچون مباحث ناسخ و منسوخ، مکی و مدنی، اسباب نزول، محکم و متشابه، مباحث لغوی و بیانی غافل نماندند.  
اولین مفسران و آشنایان به علوم قرآن بعد از پیامبر، صحابه بودند. صحابه با تمام مشغولیت‌هایی که داشتند (از قبیل فتوحات، جنگ‌ها و دفاع‌ها)، از برخی علوم قرآنی، همچون مباحث ناسخ و منسوخ، مکی و مدنی، اسباب نزول، محکم و متشابه، مباحث لغوی و بیانی غافل نماندند.  
در ابتدا قرآن به‌صورت مصحف واحد نبود، لذا در زمان خلیفه سوم با گسترش دولت اسلامی و اختلاف قرائات و لهجه‌ها و تفاخر برخی بر دیگران به‌خاطر حسن قرائتشان، نیاز به گردآوری قرآن در یک مصحف احساس شد؛ بنابراین با معدوم ساختن دیگر نسخ، یک نسخه در جامعه اسلامی رواج پیدا کرد<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref>.
در ابتدا قرآن به‌صورت مصحف واحد نبود، لذا در زمان خلیفه سوم با گسترش دولت اسلامی و اختلاف قرائات و لهجه‌ها و تفاخر برخی بر دیگران به‌خاطر حسن قرائتشان، نیاز به گردآوری قرآن در یک مصحف احساس شد؛ بنابراین با معدوم ساختن دیگر نسخ، یک نسخه در جامعه اسلامی رواج پیدا کرد<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref>.


خط ۷۱: خط ۷۲:
در زمان خلیفه اول اوراق قرآن بر اساس آیات و سور مرتب گشت و در زمان خلیفه سوم، قرآن جمع‌آوری نشد، بلکه استنساخ مصاحف و توحید آنها بر یک قرائت صورت گرفت<ref>ر.ک: همان، ص67</ref>.
در زمان خلیفه اول اوراق قرآن بر اساس آیات و سور مرتب گشت و در زمان خلیفه سوم، قرآن جمع‌آوری نشد، بلکه استنساخ مصاحف و توحید آنها بر یک قرائت صورت گرفت<ref>ر.ک: همان، ص67</ref>.


مؤلف در فصل پایانی، در ابتدا به تاریخچه علوم قرآن که به عصر پیامبر(ص)، عصر صحابه و تابعین و عصر تدوین تقسیم می‌شود، پرداخته است. او می‌گوید: اولین علمی از علوم قرآن که در عصر تدوین مورد توجه و اهتمام قرار گرفت، تفسیر بود و اشخاصی چون مقاتل بن سلیمان (160ق)، وکیع بن جراح (197ق)، سفیان بنن عیینه (198ق) و محمد بن جریر طبری (310ق) در این علم دست‌به‌قلم شده‌اند و پس ‌از آن دیگر علوم مرتبط با قرآن رونق گرفت<ref>ر.ک: همان، ص73</ref>.
مؤلف در فصل پایانی، در ابتدا به تاریخچه علوم قرآن که به عصر پیامبر(ص)، عصر صحابه و تابعین و عصر تدوین تقسیم می‌شود، پرداخته است. او می‌گوید: اولین علمی از علوم قرآن که در عصر تدوین مورد توجه و اهتمام قرار گرفت، تفسیر بود و اشخاصی چون [[مقاتل بن سلیمان]] (160ق)، وکیع بن جراح (197ق)، سفیان بنن عیینه (198ق) و [[طبری آملی، محمد بن جریر|محمد بن جریر طبری]] (310ق) در این علم دست‌به‌قلم شده‌اند و پس ‌از آن دیگر علوم مرتبط با قرآن رونق گرفت<ref>ر.ک: همان، ص73</ref>.


نویسنده در پایان باب اول و فصل پنجم کتاب، به مباحث اسلوب در قرآن پرداخته و می‌گوید: در قرآن بیش از یک‌صد آیه وجود دارد که خداوند در آنها سوگند یاد کرده است. این سوگندها به دو قسم صریح و غیر صریح (مضمر) تقسیم می‌شود که هرکدام از این دو نمونه نیز دارای اقسامی است و خداوند نیز به امور متعددی از جمله ذات و صفات خویش، آیات و نشانه‌ها، پیامبرش، برخی از مخلوقات و به کتابش سوگند خورده است<ref>ر.ک: همان، ص78-80</ref>.
نویسنده در پایان باب اول و فصل پنجم کتاب، به مباحث اسلوب در قرآن پرداخته و می‌گوید: در قرآن بیش از یک‌صد آیه وجود دارد که خداوند در آنها سوگند یاد کرده است. این سوگندها به دو قسم صریح و غیر صریح (مضمر) تقسیم می‌شود که هرکدام از این دو نمونه نیز دارای اقسامی است و خداوند نیز به امور متعددی از جمله ذات و صفات خویش، آیات و نشانه‌ها، پیامبرش، برخی از مخلوقات و به کتابش سوگند خورده است<ref>ر.ک: همان، ص78-80</ref>.
خط ۹۴: خط ۹۵:
فصل پنجم، درباره ناسخ و منسوخ است. در این فصل نیز بعد از تعاریف مختلف درباره نسخ، به شروط پنج‌گانه ثبوت نسخ می‌پردازد، سپس انواع و اقسام نسخ را به معرض نمایش می‌گذارد و در ادامه ادله منکرین و موافقین نسخ را بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص147-170</ref>.
فصل پنجم، درباره ناسخ و منسوخ است. در این فصل نیز بعد از تعاریف مختلف درباره نسخ، به شروط پنج‌گانه ثبوت نسخ می‌پردازد، سپس انواع و اقسام نسخ را به معرض نمایش می‌گذارد و در ادامه ادله منکرین و موافقین نسخ را بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص147-170</ref>.


مؤلف در فصل بعدی، در ابتدا درصدد رفع ابهام از حروف هفت‌گانه که در روایت نبوی مذکور است، برآمده و سپس درباره قرائت و قراء مطالبی را بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص170-180</ref>. ایشان به نقل از ذهبی می‌گوید: در میان صحابه، هفت نفر به قراء قرآن مشهورند که نام شش نفر را برمی‌شمرد: عثمان، حضرت علی(ع)، ابیّ، زید بن ثابت، ابوالدرداء و ابوموسی اشعری<ref>ر.ک: همان، ص180</ref>. سپس از میان تابعین نام برخی از قاریان را ذکر می‌کند و در ادامه مباحث این فصل به انواع قرائت و احکام آن اشاره می‌نماید<ref>ر.ک: همان، ص180-189</ref>.
مؤلف در فصل بعدی، در ابتدا درصدد رفع ابهام از حروف هفت‌گانه که در روایت نبوی مذکور است، برآمده و سپس درباره قرائت و قراء مطالبی را بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص170-180</ref>. ایشان به نقل از ذهبی می‌گوید: در میان صحابه، هفت نفر به قراء قرآن مشهورند که نام شش نفر را برمی‌شمرد: عثمان، [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، ابیّ، زید بن ثابت، ابوالدرداء و ابوموسی اشعری<ref>ر.ک: همان، ص180</ref>. سپس از میان تابعین نام برخی از قاریان را ذکر می‌کند و در ادامه مباحث این فصل به انواع قرائت و احکام آن اشاره می‌نماید<ref>ر.ک: همان، ص180-189</ref>.


بحث پایانی کتاب به تفسیر و مفسران قرآن اختصاص ‌یافته است. مؤلف می‌گوید: مفسر باید جامع علوم پانزده‌گانه زیر باشد: علم لغت، علم نحو، علم صرف، علم اشتقاق، علم معانی، علم بیان، علم بدیع، علم قرائات، علم اصول دین، علم اصول فقه، علم اسباب نزول، علم ناسخ و منسوخ، علم فقه، علم احادیث و سنن و آثار و علم موهبت (علمی که خدا به عالمان عامل می‌دهد)<ref>ر.ک: همان، ص191-192</ref>.
بحث پایانی کتاب به تفسیر و مفسران قرآن اختصاص ‌یافته است. مؤلف می‌گوید: مفسر باید جامع علوم پانزده‌گانه زیر باشد: علم لغت، علم نحو، علم صرف، علم اشتقاق، علم معانی، علم بیان، علم بدیع، علم قرائات، علم اصول دین، علم اصول فقه، علم اسباب نزول، علم ناسخ و منسوخ، علم فقه، علم احادیث و سنن و آثار و علم موهبت (علمی که خدا به عالمان عامل می‌دهد)<ref>ر.ک: همان، ص191-192</ref>.
خط ۱۰۵: خط ۱۰۶:


==پانویس ==
==پانویس ==
<references/>
<references />


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش