۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
فرهنگ‌نامه علوم قرآن (علوم و تألیفات): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(لینک درون متنی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| شابک =964-304-225-1 | | شابک =964-304-225-1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =6569 | ||
| کد پدیدآور =01932 | | کد پدیدآور =01932 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==دلیل نامگذاری== | ==دلیل نامگذاری== | ||
محتوای این اثر، تعریف، تقسیم، پیدایش، سیر، پیشرفت و فهرست تألیفات بهعملآمده در علوم قرآن است و ازآنرو که تعریف اصطلاحات مهم و فهرست تألیفات هر علم را در خود دارد، «فرهنگ‌نامه علوم قرآن» نام گرفت<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-10</ref>. | محتوای این اثر، تعریف، تقسیم، پیدایش، سیر، پیشرفت و فهرست تألیفات بهعملآمده در علوم قرآن است و ازآنرو که تعریف اصطلاحات مهم و فهرست تألیفات هر علم را در خود دارد، «فرهنگ‌نامه علوم قرآن» نام گرفت<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/9 ر.ک: مقدمه، ص9-10]</ref>. | ||
==اهمیت اثر== | ==اهمیت اثر== | ||
این بررسی و پژوهش، سابقه و تاریخ هر علم را نشان میدهد و مسیر تحقیق را هموارتر میکند و دستیابی به منابع را آسانتر میسازد و امکان تحقیقات جدید را فراهم میکند و از تحقیقات تکراری، مانع میشود و از سویی به همگان این شناخت را میدهد که با در نظر گرفتن این آثار و افزودن کتابهای تفسیر و ترجمه قرآن و تألیفات انبوه علوم اسلامی و علوم ادبی و علوم نظری انسانی که سخت از قرآن اثر پذیرفته است، به عظمت و منزلت قرآن مجید، آگاه شوند<ref>ر.ک: همان، ص11</ref>. | این بررسی و پژوهش، سابقه و تاریخ هر علم را نشان میدهد و مسیر تحقیق را هموارتر میکند و دستیابی به منابع را آسانتر میسازد و امکان تحقیقات جدید را فراهم میکند و از تحقیقات تکراری، مانع میشود و از سویی به همگان این شناخت را میدهد که با در نظر گرفتن این آثار و افزودن کتابهای تفسیر و ترجمه قرآن و تألیفات انبوه علوم اسلامی و علوم ادبی و علوم نظری انسانی که سخت از قرآن اثر پذیرفته است، به عظمت و منزلت قرآن مجید، آگاه شوند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/11 ر.ک: همان، ص11]</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
مطالب مقدمه بعد از حمد و ثنای الهی در پنج بخشِ طرح مسئله، فرضیه، پیشینه، چکیده و یادآوری آمده است. | مطالب مقدمه بعد از حمد و ثنای الهی در پنج بخشِ طرح مسئله، فرضیه، پیشینه، چکیده و یادآوری آمده است. | ||
این نگاشته، فرهنگ و فهرست چندین تألیف را در خود دارد و افزون بر آنها، صدها اثر از آثار معاصران و ایرانیان را شامل میشود. آمار ارائهشده در هر فصل و بخش، تنها بر اساس آثار فهرست شده است. در ترجمه آیات قرآن، از ترجمه [[فولادوند، محمدمهدی|محمدمهدی فولادوند]] استفاده شده. اسامی ناشران غالباً با نام عربی ذکر گردیده است. ملاک گردآوری تألیفات در تقسیم علوم قرآن، شامل آثاری در موضوع احکام قرآن، قصص و تفسیر نمیشود<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>. | این نگاشته، فرهنگ و فهرست چندین تألیف را در خود دارد و افزون بر آنها، صدها اثر از آثار معاصران و ایرانیان را شامل میشود. آمار ارائهشده در هر فصل و بخش، تنها بر اساس آثار فهرست شده است. در ترجمه آیات قرآن، از ترجمه [[فولادوند، محمدمهدی|محمدمهدی فولادوند]] استفاده شده. اسامی ناشران غالباً با نام عربی ذکر گردیده است. ملاک گردآوری تألیفات در تقسیم علوم قرآن، شامل آثاری در موضوع احکام قرآن، قصص و تفسیر نمیشود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/15 ر.ک: همان، ص15]</ref>. | ||
فصل اول با عنوان «تعریف و تقسیم علوم قرآن» در دو بخش است. در بخش اول تعریف علوم، قرآن و علوم قرآن در لغت و اصطلاح و موضوع و فایده آن مطرح شده است و در بخش دوم، تقسیم علوم قرآن با سیر تاریخی، سپس بر اساس تألیفات بهعملآمده مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>. | فصل اول با عنوان «تعریف و تقسیم علوم قرآن» در دو بخش است. در بخش اول تعریف علوم، قرآن و علوم قرآن در لغت و اصطلاح و موضوع و فایده آن مطرح شده است و در بخش دوم، تقسیم علوم قرآن با سیر تاریخی، سپس بر اساس تألیفات بهعملآمده مورد بحث قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: همان، ص13]</ref>. | ||
نویسنده، تعریف علوم قرآن را چنین بیان کرده است: علوم قرآن، دانشهایی است که ابزار شناخت و بیان درست قرآن مجید را فراهم میآورد؛ خواه آن دانشها، شناخت از کل قرآن باشد، مانند وحی، اعجاز و حدوث و قدم و خواه از بخشها و جزئیات آن؛ این شناخت (جزئی) خواه بیشتر ناظر به الفاظ باشد، مانند قرائت، تجوید، رسمالخط و خواه ناظر به معانی الفاظ باشد، بهسان واژهشناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، تنزیل و تأویل، ظاهر و باطن و... خواه ارتباط اجزاء و کلمات باشد، مثل اعراب قرآن و اسلوبهای بلاغی و گفتاری... و خواه بخشهای بزرگتر مورد نظر باشد، مثل شماره و ترتیب آیات و سور، تناسب آنها، فضائل قرآن و سورهها و آیههای آن و اسباب نزول. با داشتن این دانشها، گذشته از ادا کردن درست قرآن، امکان شناخت صحیح از مراد خداوند در قرآن مجید و یا تفسیر آن فراهم میآید<ref>ر.ک: متن کتاب، ص23-24</ref>. | نویسنده، تعریف علوم قرآن را چنین بیان کرده است: علوم قرآن، دانشهایی است که ابزار شناخت و بیان درست قرآن مجید را فراهم میآورد؛ خواه آن دانشها، شناخت از کل قرآن باشد، مانند وحی، اعجاز و حدوث و قدم و خواه از بخشها و جزئیات آن؛ این شناخت (جزئی) خواه بیشتر ناظر به الفاظ باشد، مانند قرائت، تجوید، رسمالخط و خواه ناظر به معانی الفاظ باشد، بهسان واژهشناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، تنزیل و تأویل، ظاهر و باطن و... خواه ارتباط اجزاء و کلمات باشد، مثل اعراب قرآن و اسلوبهای بلاغی و گفتاری... و خواه بخشهای بزرگتر مورد نظر باشد، مثل شماره و ترتیب آیات و سور، تناسب آنها، فضائل قرآن و سورهها و آیههای آن و اسباب نزول. با داشتن این دانشها، گذشته از ادا کردن درست قرآن، امکان شناخت صحیح از مراد خداوند در قرآن مجید و یا تفسیر آن فراهم میآید<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/23 ر.ک: متن کتاب، ص23-24]</ref>. | ||
فصل دوم، با نام «تک علمها و تکنگاریهای علوم قرآن»، طولانیترین فصل کتاب است. این نوشته در نه بخش به شرح ذیل مرتب شده است: نزول قرآن، قرائات، جمع و کتابت و تقسیمات قرآن، اعراب قرآن، فضائل قرآن، واژهشناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، اعجاز و بلاغت. | فصل دوم، با نام «تک علمها و تکنگاریهای علوم قرآن»، طولانیترین فصل کتاب است. این نوشته در نه بخش به شرح ذیل مرتب شده است: نزول قرآن، قرائات، جمع و کتابت و تقسیمات قرآن، اعراب قرآن، فضائل قرآن، واژهشناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، اعجاز و بلاغت. | ||
نحوه تنظیم مطالب در بخشهای مذکور (بخش اول و دوم) بهاینترتیب است: تعریف علم در لغت با استناد به کتابهای لغت کهن؛ تعریف اصطلاحی علم و عنوان قسمتهای مرتبط با آن؛ یادکرد منابع آن علم بهترتیب تاریخی و الفبایی معاصران خصوصاً مباحث [[البرهان في علوم القرآن|البرهان زرکشی]] و [[الإتقان في علوم القرآن|الإتقان سیوطی]] و دیگر آثار معروف و معاصر علوم قرآن در پاورقیها؛ نحوه پیدایش هر علم و روش ساختن تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم قرآن مجید در شکلگیری آن علم و کاربرد آن در قرآن؛ پیشگامان نگارش در هر علم و سیر وضعیت آثار و آمار تألیفات بهترتیب قرون و اشاره به آثار و دانشمندان مشهور هر قرن؛ ارائه فهرست تألیفات هر علم و در برخی بخشها، آمار جداگانه هریک از قسمتهای وابسته در دو بخش فهرست تاریخ تألیفات از آغاز تا پایان قرن سیزدهم قمری بهترتیب سال وفات مؤلفان و فهرست الفبایی تألیفات معاصران با ذکر مؤلف هر تألیف بهترتیب نام مشهور و دیگر مشخصات (همراه با ضبط اسامی) و سال وفات او و روشن ساختن وضعیت آن اثر درصورتیکه در قالب نسخه خطی موجود است، ذکر نام کتابخانه و شماره ثبتی آن در صورت انتشار و چاپ، بیان محقق آن، مکان نشر، ناشر و سال انتشار و درصورتیکه تنها ذکر نامی از آن به میان است اکتفا به معرفی نام و مؤلف و جهت اطلاع فراتر، در هریک از سه حالت مذکور، ارجاع در پاورقی به منابع ذکر آن اثر...<ref>ر.ک: مقدمه، ص13-14</ref>. | نحوه تنظیم مطالب در بخشهای مذکور (بخش اول و دوم) بهاینترتیب است: تعریف علم در لغت با استناد به کتابهای لغت کهن؛ تعریف اصطلاحی علم و عنوان قسمتهای مرتبط با آن؛ یادکرد منابع آن علم بهترتیب تاریخی و الفبایی معاصران خصوصاً مباحث [[البرهان في علوم القرآن|البرهان زرکشی]] و [[الإتقان في علوم القرآن|الإتقان سیوطی]] و دیگر آثار معروف و معاصر علوم قرآن در پاورقیها؛ نحوه پیدایش هر علم و روش ساختن تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم قرآن مجید در شکلگیری آن علم و کاربرد آن در قرآن؛ پیشگامان نگارش در هر علم و سیر وضعیت آثار و آمار تألیفات بهترتیب قرون و اشاره به آثار و دانشمندان مشهور هر قرن؛ ارائه فهرست تألیفات هر علم و در برخی بخشها، آمار جداگانه هریک از قسمتهای وابسته در دو بخش فهرست تاریخ تألیفات از آغاز تا پایان قرن سیزدهم قمری بهترتیب سال وفات مؤلفان و فهرست الفبایی تألیفات معاصران با ذکر مؤلف هر تألیف بهترتیب نام مشهور و دیگر مشخصات (همراه با ضبط اسامی) و سال وفات او و روشن ساختن وضعیت آن اثر درصورتیکه در قالب نسخه خطی موجود است، ذکر نام کتابخانه و شماره ثبتی آن در صورت انتشار و چاپ، بیان محقق آن، مکان نشر، ناشر و سال انتشار و درصورتیکه تنها ذکر نامی از آن به میان است اکتفا به معرفی نام و مؤلف و جهت اطلاع فراتر، در هریک از سه حالت مذکور، ارجاع در پاورقی به منابع ذکر آن اثر...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: مقدمه، ص13-14]</ref>. | ||
در فصل سوم، با اسم «مجموعههای علوم قرآن»، به بررسی پیدایش و پیشرفت اصطلاح علوم قرآن با استناد به مجموعههای آن پرداخته شده است. در این فصل گزارشی گذرا از وضعیت تألیفات بهترتیب قرون و تنها بر اساس آثار فهرستشده و سپس فهرست مجموعههای علوم قرآن در چهار بخش آمده است: | در فصل سوم، با اسم «مجموعههای علوم قرآن»، به بررسی پیدایش و پیشرفت اصطلاح علوم قرآن با استناد به مجموعههای آن پرداخته شده است. در این فصل گزارشی گذرا از وضعیت تألیفات بهترتیب قرون و تنها بر اساس آثار فهرستشده و سپس فهرست مجموعههای علوم قرآن در چهار بخش آمده است: | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
# بخش دوم، فهرست تاریخی حدود بیست مقدمه تفسیر و مجموعه حدیثی با موضوع علوم قرآن. | # بخش دوم، فهرست تاریخی حدود بیست مقدمه تفسیر و مجموعه حدیثی با موضوع علوم قرآن. | ||
# بخش سوم، فهرست الفبایی آثار معاصران و اختصاصاً 10 مجموعه علوم قرآن و عنوان مباحث و ناشر آثار مهم. | # بخش سوم، فهرست الفبایی آثار معاصران و اختصاصاً 10 مجموعه علوم قرآن و عنوان مباحث و ناشر آثار مهم. | ||
# بخش چهارم، فهرست الفبایی سی مجموعه تاریخ قرآن مختص به معاصران بهشیوه بخش پیشین؛ با این توضیح که هرچند عنوان «تاریخ قرآن» معاصر و جدید است، اما مباحث عمده آن مانند نزول، کتابت و رسمالخط و تقسیمات قرآن و قرائات، مباحث اصلی مجموعههای علوم قرآن و عنوان بخش انبوهی از تکنگاریهای آن از دیرباز تاکنون مطرح بوده است<ref>ر.ک: همان، ص13-15</ref>. | # بخش چهارم، فهرست الفبایی سی مجموعه تاریخ قرآن مختص به معاصران بهشیوه بخش پیشین؛ با این توضیح که هرچند عنوان «تاریخ قرآن» معاصر و جدید است، اما مباحث عمده آن مانند نزول، کتابت و رسمالخط و تقسیمات قرآن و قرائات، مباحث اصلی مجموعههای علوم قرآن و عنوان بخش انبوهی از تکنگاریهای آن از دیرباز تاکنون مطرح بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: همان، ص13-15]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:25 بهمن الی 24 اسفند(97)]] | ||
[[رده:سال97-25بهمن الی24اسفند]] | [[رده:سال97-25بهمن الی24اسفند]] | ||