پاسخ نامه: پاسخ به 21 سؤال اعتقادی و فلسفی: تفاوت میان نسخه‌ها

نام این کتاب، «پاسخ نامه» به‎صورت مضاف و مضاف‎الیه است (نه «پاسخ‎نامه» به‎صورت مرکب مزجی)؛ به معنای پاسخ دادن به نامه‎ای که نزد مؤلف ارسال شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص24</ref>.

مقدمه محقق، دارای چهار فصل بوده که موضوعات مطرح‎شده در آن، به‎ترتیب عبارتند از: آشنایی با مؤلف؛ آَشنایی با فرزند مؤلف؛ ویژگی‎های کتاب و روش تصحیح و تحقیق کتاب. پس از این مقدمه، زندگی‎نامه خودنوشت مؤلف به زبان عربی و ترجمه فارسی آن، ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص9-‎53</ref>.

نویسنده اصطلاح «معرفة بالنورانية» را از این حدیث شریف گرفته و روش خود را در این کتاب بر آن اساس قرار داده است. وی در پاسخ پرسش دوم مقصود از «معرفة بالنورانية» را توضیح داده و مى‎گوید: اولا، در معرفت بالنورانیه، جهاد با نفس و تهذیب و تزکیه لازم است؛ ثانیا، در چنین معرفتى سعى و تلاش و جدیت فراوان علاوه بر مجاهده با هواى نفس ضرورت دارد؛ ثالثا، معرفت بالنورانیه فیضى است الهى و نورى است معنوى که به قلب هرکس اشراق نماید، صاحب چنین معرفتى مى‏‌شود؛ رابعا، تأمل تام در آیات توحیدى و معارف بلند قرآنى و نیز دقت زیاد در روایات تفسیرى ائمه اطهار(ع)، از اسباب حصول معرفت بالنورانیه است؛ خامسا، در معرفت بالنورانیه یا نورانیت قلب توجه به نهج‌البلاغه و خطبه‏‌هاى توحیدى آن ضرورت زیاد دارد<ref>ر.ک: همان، ص24-‎25</ref>.

بنابراین، مى‏‌توان ادعا کرد که روش نویسنده بر علمى است که نوعى کشف و شهود و الهام الهى در آن وجود داشته باشد؛ یعنى علمى که هم به تهذیب نفس نیاز دارد و هم به فکر و تأمل و استدلال و سیره عملى مؤلف نیز هنگام تألیف کتاب که در انزواى کامل بوده نیز همین است<ref>ر.ک: همان، ص25-26</ref>.

و..<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص71-‎78</ref>.

در مدتى که نویسنده در مشهد مى‌‏زیسته، نامه‌‏اى به دستش می‌رسد از دوستى که نام آن مشخص نیست و 21 سؤال در آن مطرح شده است. سؤال‎کننده خود اهل فضل و کمال بوده و [[عصار، محمد|مرحوم عصار]] چند بار در ضمن پاسخ یادآور مى‌‏شود که شما خود این پاسخ‏ها را می‌‏دانید و در جایى نیز آشکارا مى‎گوید: شما به اروپا رفته و از قوانین مدنى اروپاییان خبر دارید. از سوى دیگر سؤال‎کننده کسى است که نویسنده چاره‏‌اى از پاسخ دادن به نامه او نداشته است. عبارت‏هایى که حکایت کمال احترام و ادب [[عصار، محمد|مرحوم عصار]] نسبت به سؤال‎کننده دارد، در سراسر کتاب مشهود است؛ ضمن آنکه باید رابطه خانوادگى نیز میان آنان وجود داشته باشد. از مطالعه کتاب به‎روشنى به دست می‌آید که هرگز جایى براى این احتمال وجود ندارد که سؤال‏ها از یک سؤال‏‌کننده فرضى باشد و [[عصار، محمد|مرحوم عصار]] خود این پرسش‏ها را مطرح و آنها را پاسخ داده باشد؛ به‎صورت قطع و یقین خواننده کتاب از نادرستى این احتمال آگاه مى‏‌شود<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص24</ref>.

# ویژگى‏‌هاى اخلاق اسلامى و فضایل هشت‎گانه آن<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>.

کتاب «پاسخ‏ نامه»، افزون بر آنکه یک کتاب توحیدى است، موضوعات معارف و تفسیر و اخلاق و شرح و تفسیر روایات نیز به‎صورت گسترده در آن بحث شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

کتاب حاضر باآنکه به زبان فارسى است و مراجعه‌‏کننده محترم با یک تورق مشاهده مى‎کند که پاورقى‏ها و نسخه‎بدل‏ها در این کتاب بسیار اندک می‎باشد؛ بااین‎حال، مصحح به این نکته اشاره نموده که تصحیح آن، بسیار مشکل و پرزحمت بوده و نزدیک به پنج سال، وقت وی و کسانی که او را در تصحیح کتاب، یاری کرده‎اند را گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص26-‎27</ref>.

مهم‏ترین کارى که در این تصحیح انجام شده، پیوند عبارت‏هاى پراکنده کتاب و فهم محتوا و استنساخ آن بوده است. مستند کردن آیات شریفه و روایات و اقوالى که در کتاب آمده و علامت‏هاى نگارشى از نقاط قوت تصحیح کتاب می‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.