۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
سير أعلام النبلاء: تفاوت میان نسخه‌ها
لینک درون متنی
جز (جایگزینی متن - 'ذهبي، محمد بن احمد' به 'ذهبی، محمد بن احمد') |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
}} | }} | ||
'''سير أعلام النبلاء'''، اثر شمسالدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان ذهبی (متوفی 748ق)، کتابی است که در زمینه صحابهشناسى، سیرهشناسى و شناخت رجال و طبقات راویان احادیث نبوى نوشته شده و مورد توجه بسیارى از سیرهنویسان و مورخان پس از نویسنده قرار گرفته است. این کتاب که به اعلام اختصاص دارد، با نامهای مختلفى در میان علما شناخته شده است؛ از جمله آن را «تاريخ النبلاء»، «تاريخ العلماء النبلاء»، «كتاب النبلاء»، «أعيان النبلاء» و «سير النبلاء» نامیدهاند؛ اما عنوان اصلى کتاب که در نسخههای عصر مؤلف موجود است، همان «سير أعلام النبلاء» میباشد<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص91</ref>. | '''سير أعلام النبلاء'''، اثر [[ذهبی، محمد بن احمد|شمسالدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان ذهبی]] (متوفی 748ق)، کتابی است که در زمینه صحابهشناسى، سیرهشناسى و شناخت رجال و طبقات راویان احادیث نبوى نوشته شده و مورد توجه بسیارى از سیرهنویسان و مورخان پس از نویسنده قرار گرفته است. این کتاب که به اعلام اختصاص دارد، با نامهای مختلفى در میان علما شناخته شده است؛ از جمله آن را «تاريخ النبلاء»، «تاريخ العلماء النبلاء»، «كتاب النبلاء»، «أعيان النبلاء» و «سير النبلاء» نامیدهاند؛ اما عنوان اصلى کتاب که در نسخههای عصر مؤلف موجود است، همان «سير أعلام النبلاء» میباشد<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص91</ref>. | ||
تحقیق این اثر توسط جمعی از محققین و تحت اشراف شعیب ارنؤوط صورت گرفته است. | تحقیق این اثر توسط جمعی از محققین و تحت اشراف شعیب ارنؤوط صورت گرفته است. | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقدمه بشار عواد معروف در دو فصل تهیه شده است؛ فصل اول به بررسی مسائلی از قبیل محیطی (دمشق) که ذهبی در آنجا پرورش یافته، مهاجرتهای متعدد ایشان جهت فراگیری علوم از مناطق مختلف، بررسی عقاید ذهبی و تأثیرگذاری ابن تیمیه، مزی، برزالی در تبلور فکری ایشان، بررسی فعالیتهای دوگانه علمی ایشان، یعنی آثار و تدریس و بررسی و شمارش آثار ایشان اختصاص یافته است. در فصل دوم به اهمیت کتاب سیر و روش ذهبی در این اثر پرداخته شده است. در این فصل، بعد از بررسی نام کتاب و تاریخ نگارش آن، به تعداد جلدهای کتاب و محتوای آن پرداخته شده است. نویسنده در این قسمت به شبهات وارده پاسخ گفته است. شیوه ترتیب مطالب کتاب و اختلاف آن با دیگر آثار ذهبی و بررسی محتوای آن، از دیگر مطالب این فصل میباشد<ref>ر.ک: همان، ص7-159</ref>. | مقدمه بشار عواد معروف در دو فصل تهیه شده است؛ فصل اول به بررسی مسائلی از قبیل محیطی (دمشق) که ذهبی در آنجا پرورش یافته، مهاجرتهای متعدد ایشان جهت فراگیری علوم از مناطق مختلف، بررسی عقاید ذهبی و تأثیرگذاری [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]]، مزی، برزالی در تبلور فکری ایشان، بررسی فعالیتهای دوگانه علمی ایشان، یعنی آثار و تدریس و بررسی و شمارش آثار ایشان اختصاص یافته است. در فصل دوم به اهمیت کتاب سیر و روش [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] در این اثر پرداخته شده است. در این فصل، بعد از بررسی نام کتاب و تاریخ نگارش آن، به تعداد جلدهای کتاب و محتوای آن پرداخته شده است. نویسنده در این قسمت به شبهات وارده پاسخ گفته است. شیوه ترتیب مطالب کتاب و اختلاف آن با دیگر آثار [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] و بررسی محتوای آن، از دیگر مطالب این فصل میباشد<ref>ر.ک: همان، ص7-159</ref>. | ||
ذهبی این اثر را بعد از کتاب تاريخ الإسلام نگاشته است<ref>ر.ک: همان، ص92</ref> و شامل ترجمه خلفا، ملوک، امرا، سلاطین، وزرا، نقبا، قضات، قرا، محدثین، فقها، ادبا، لغویان، نحویان، شعرا، متکلمین، فلاسفه و... میباشد<ref>ر.ک: همان، ص110</ref>. ذهبی در انتخاب اعلام فقط به بزرگان اطراف خود اکتفا ننموده، بلکه سراسر جهان اسلام از غرب (اندلس) تا دورترین نقاط شرق مسلمان را مد نظر داشته است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. ایشان در ترجمه اشخاص، به اسم، نسب، لقب، کنیه، نسب، تولد و مدت عمر، محل زندگی، اساتید، شاگردان، آثار علمی و ادبی و اجتماعی، جایگاه علمی، عقیده، توثیق یا عدم توثیق، تاریخ وفات و... توجه داشته است<ref>ر.ک: همان، ص115</ref>. | ذهبی این اثر را بعد از کتاب تاريخ الإسلام نگاشته است<ref>ر.ک: همان، ص92</ref> و شامل ترجمه خلفا، ملوک، امرا، سلاطین، وزرا، نقبا، قضات، قرا، محدثین، فقها، ادبا، لغویان، نحویان، شعرا، متکلمین، فلاسفه و... میباشد<ref>ر.ک: همان، ص110</ref>. ذهبی در انتخاب اعلام فقط به بزرگان اطراف خود اکتفا ننموده، بلکه سراسر جهان اسلام از غرب (اندلس) تا دورترین نقاط شرق مسلمان را مد نظر داشته است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. ایشان در ترجمه اشخاص، به اسم، نسب، لقب، کنیه، نسب، تولد و مدت عمر، محل زندگی، اساتید، شاگردان، آثار علمی و ادبی و اجتماعی، جایگاه علمی، عقیده، توثیق یا عدم توثیق، تاریخ وفات و... توجه داشته است<ref>ر.ک: همان، ص115</ref>. | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
مفهوم طبقه در کتابهای مختلف ذهبى مثل «تذكره الحفاظ»، تاريخ الإسلام» و «سير أعلام النبلاء»، به یک معنا نبوده و از ترتیب و محتواى متفاوتى برخوردار است. بااینکه او در همه این کتابها شرححال راویان احادیث نبوى را از زمان پیامبر اسلام(ص) تا عصر خودش تدوین نموده است، اما در یک کتاب هفده طبقه را ذکر نموده، در کتابى یازده طبقه و در کتاب دیگر نیز چهل طبقه را ملاک کار خود قرار داده است. در طبقهبندی کتابهای ذهبى، دورههای زمانى مشخصى نیز وجود ندارد؛ مثلاً در یک کتاب از سال 13 تا 93ق را یک طبقه در نظر گرفته و در کتابى دیگر مثلاً از سال 13 تا 60ق را یک طبقه لحاظ کرده است. | مفهوم طبقه در کتابهای مختلف ذهبى مثل «تذكره الحفاظ»، تاريخ الإسلام» و «سير أعلام النبلاء»، به یک معنا نبوده و از ترتیب و محتواى متفاوتى برخوردار است. بااینکه او در همه این کتابها شرححال راویان احادیث نبوى را از زمان پیامبر اسلام(ص) تا عصر خودش تدوین نموده است، اما در یک کتاب هفده طبقه را ذکر نموده، در کتابى یازده طبقه و در کتاب دیگر نیز چهل طبقه را ملاک کار خود قرار داده است. در طبقهبندی کتابهای ذهبى، دورههای زمانى مشخصى نیز وجود ندارد؛ مثلاً در یک کتاب از سال 13 تا 93ق را یک طبقه در نظر گرفته و در کتابى دیگر مثلاً از سال 13 تا 60ق را یک طبقه لحاظ کرده است. | ||
ذهبى در تدوین کتاب «سير أعلام النبلاء»، به ترجمه رجالى پرداخته است که غالباً در کتابهای دیگر در این زمینه، مثل | ذهبى در تدوین کتاب «سير أعلام النبلاء»، به ترجمه رجالى پرداخته است که غالباً در کتابهای دیگر در این زمینه، مثل «[[المنتظم في تاريخ الأمم و الملوك|المنتظم]]» [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن الجوزى]] و «[[الكامل في التاريخ]]» [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]] یافت نمیشود؛ ازاینرو حائز اهمیت است. یکى از منابع مهم او در تدوین مطالب این کتاب، تاریخ بغداد است؛ اما بسیارى از مطالب آن را مورد نقد و ابطال قرار داده و حتى احادیث ساختگى فراوانى را متذکر شده است که بغدادى و ابونعیم اصفهانى بدون توجه به ساختگى بودن آنها، به نقل آنها پرداختهاند. او با یادآورى این مسئله مهم، نکات ارزشمندى را در حدیثشناسی و رجال حدیث بیان کرده است. | ||
از ویژگیهای مهم کتاب «سير أعلام النبلاء» میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | از ویژگیهای مهم کتاب «سير أعلام النبلاء» میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | ||