۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'مى شود' به 'میشود') |
جز (جایگزینی متن - 'مى فرمايد' به 'میفرمايد') |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| سال نشر = | | سال نشر = | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03638AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
راشحه چهاردهم: در اين راشحه، بحث درباره اصحاب روايت و اصحاب ملاقات است. برخى از اصحاب، امامى را ملاقات كردهاند؛ ولى روايتى از آن امام نقل نمیكنند. | راشحه چهاردهم: در اين راشحه، بحث درباره اصحاب روايت و اصحاب ملاقات است. برخى از اصحاب، امامى را ملاقات كردهاند؛ ولى روايتى از آن امام نقل نمیكنند. | ||
راشحه پانزدهم: بحث درباره صفوان بن يحيى است كه او رواياتى را از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] نقل كرده است. با اينكه وى عصر حضرت را درك نكرده است، پس چگونه اصحاب احاديث او را تصحيح كرده، در اصحاب اجماع از طبقه سوم قرار دادهاند؟ روايات او از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] با واسطه بوده و عدم ذكر واسطه، با «صحت» منافات دارد. [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] بعد از بيان اشكال، به پاسخ اين سؤال میپردازد و در نهایت هم (با توجه به سخنانى كه درباره او نقل مىكند) | راشحه پانزدهم: بحث درباره صفوان بن يحيى است كه او رواياتى را از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] نقل كرده است. با اينكه وى عصر حضرت را درك نكرده است، پس چگونه اصحاب احاديث او را تصحيح كرده، در اصحاب اجماع از طبقه سوم قرار دادهاند؟ روايات او از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] با واسطه بوده و عدم ذكر واسطه، با «صحت» منافات دارد. [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] بعد از بيان اشكال، به پاسخ اين سؤال میپردازد و در نهایت هم (با توجه به سخنانى كه درباره او نقل مىكند) میفرمايد كه هرگز اسقاط از قبل صفوان، حديث او را از «صحت» خارج نمىكند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5306/1/65 همان، ص65]</ref> | ||
راشحه شانزدهم: بحث اين راشحه، درباره مراسيل ابن عمير است و در نهایت، نظر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] اين است كه در حقيقت، مراسيل او مسانيد است؛ نه اينكه مراسيل او حكم مسانيد را دارد (چنانچه توهم میشود).<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5306/1/67 همان، ص67]</ref> | راشحه شانزدهم: بحث اين راشحه، درباره مراسيل ابن عمير است و در نهایت، نظر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] اين است كه در حقيقت، مراسيل او مسانيد است؛ نه اينكه مراسيل او حكم مسانيد را دارد (چنانچه توهم میشود).<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5306/1/67 همان، ص67]</ref> | ||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
راشحه هفدهم: آداب [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] را در نقل، بيان مىكند. | راشحه هفدهم: آداب [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] را در نقل، بيان مىكند. | ||
راشحه هجدهم: ابتدا جملهاى را از كشّى درباره حمدان بن احمد میآورد كه ابن داود آن جمله را از «رجال» كشّى نقل میکرده است. طبق آن نقل، كشّى حمدان بن احمد را از خاص الخاص اصحاب و اصحاب اجماع به شماره آورده است. سپس به بحث درباره جملهاى كه نقل شد، میپردازد و | راشحه هجدهم: ابتدا جملهاى را از كشّى درباره حمدان بن احمد میآورد كه ابن داود آن جمله را از «رجال» كشّى نقل میکرده است. طبق آن نقل، كشّى حمدان بن احمد را از خاص الخاص اصحاب و اصحاب اجماع به شماره آورده است. سپس به بحث درباره جملهاى كه نقل شد، میپردازد و میفرمايد: اين جمله در «رجال» كشّى كه فعلا در اختيار ماست، وجود ندارد. شايد ابن داود به اصل كتاب كشّى دسترسى پيدا كرده و اين مطلب را در آنجا ديده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5306/1/68 همان، ص68]</ref> | ||
راشحه نوزدهم: بحث درباره محمد بن اسماعيل است كه از فضل بن شادان روايت كرده است. | راشحه نوزدهم: بحث درباره محمد بن اسماعيل است كه از فضل بن شادان روايت كرده است. | ||
خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
راشحه سى و سوم: بحث از اين است كه اگر فردى توثيق شد و اين فرد از كسى روايت كرد، آيا بدون اينكه تصريح به وثاقت فرد دوم شود، فرد دوم هم ثقه است يا نه؟ نظرات متعددى در اينجا مطرح است كه به طرح آن نظرها و بحث درباره آنها پرداخته شده است. نظر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] اين است كه اگر كسى عادت او اين باشد كه جز از «عدل» روايت نمىكند، نقل روايت او به منزله توثيق و تعديل آن فرد است و الاّ نه. | راشحه سى و سوم: بحث از اين است كه اگر فردى توثيق شد و اين فرد از كسى روايت كرد، آيا بدون اينكه تصريح به وثاقت فرد دوم شود، فرد دوم هم ثقه است يا نه؟ نظرات متعددى در اينجا مطرح است كه به طرح آن نظرها و بحث درباره آنها پرداخته شده است. نظر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] اين است كه اگر كسى عادت او اين باشد كه جز از «عدل» روايت نمىكند، نقل روايت او به منزله توثيق و تعديل آن فرد است و الاّ نه. | ||
راشحه سى و چهارم: اين راشحه، ادامه بحث قبلى میباشد كه: اگر كسى ثقه است و معمولا هم از ثقه نقل مىكند، در عين حال اگر از ضعيفى نقل كرد، اين قابل قبول نمیباشد. در بخشى ديگر از اين راشحه به بحث مقابل میپردازد كه گا از روايات افراد ضعيف (كه طبق قاعده ضعيف است) رواياتى استثنا شده كه قابل قبول اند؛ از جمله در مورد احمد بن هلال (با اينكه او محكوم به غلو شده، ولى در عين حال) [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] مینويسد كه روايات او قابل اعتماد نيست، مگر آنچه وى از كتاب مشيخه از حسن بن محبوب نقل كرده است و نيز مانند طلحة بن زيد كه شيخ | راشحه سى و چهارم: اين راشحه، ادامه بحث قبلى میباشد كه: اگر كسى ثقه است و معمولا هم از ثقه نقل مىكند، در عين حال اگر از ضعيفى نقل كرد، اين قابل قبول نمیباشد. در بخشى ديگر از اين راشحه به بحث مقابل میپردازد كه گا از روايات افراد ضعيف (كه طبق قاعده ضعيف است) رواياتى استثنا شده كه قابل قبول اند؛ از جمله در مورد احمد بن هلال (با اينكه او محكوم به غلو شده، ولى در عين حال) [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] مینويسد كه روايات او قابل اعتماد نيست، مگر آنچه وى از كتاب مشيخه از حسن بن محبوب نقل كرده است و نيز مانند طلحة بن زيد كه شيخ میفرمايد «مذهبش عامى است؛ ولى كتابش قابل اعتماد میباشد». | ||
راشحه سى و پنجم: بحث در اين راشحه درباره تعيين [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] است. [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] يى كه علامه و ابن داود در دو بخش جرح و تعديل از او نقل میكنند، غير از [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] يى است كه استاد [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] و ديگران بوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5306/1/111 همان، ص111]</ref> | راشحه سى و پنجم: بحث در اين راشحه درباره تعيين [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] است. [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] يى كه علامه و ابن داود در دو بخش جرح و تعديل از او نقل میكنند، غير از [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] يى است كه استاد [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] و ديگران بوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/5306/1/111 همان، ص111]</ref> | ||
خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] درباره اخبار تحريف شده | [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] درباره اخبار تحريف شده میفرمايد كه تحريفها دو دسته هستند: يا تحريف در اثر زياد شدن است و يا كم شدن و يا جايگزين كردن چيزى به جاى چيز ديگر و هر سه قسم هم يا در متن صورت میپذيرد و يا در سند. وى احاديث متعددى را ذكر مىكند كه يا از جهت سند و يا متن، تحريف شدهاند و از جمله، حديث منقول از امام باقر(ع) است در بحث توحيد كه حضرت در ضمن حديث میفرمايد: «لعل النمل الصغار يتوهّم أن للّه تعالى زبانيين». زبانى، شاخك مورچه را مى گويند؛ ولى اين كلمه تحريف شده است به زبانيتين[ كه اين تحريف، همچنان در روايت «بحار» هست <ref>بحارالانوار، مجلسی، ج۶۹، ص293</ref>) (و زبانيه به فرشتگان عذاب مى گويند).<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/169/195 جوادی، قاسم؛ ص 195-196]</ref> | ||
== احاديث مصحّف == | == احاديث مصحّف == | ||
[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] | [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] میفرمايد كه تصحيف بر دو قسم است: | ||
#محسوس لفظى؛ | #محسوس لفظى؛ | ||
خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
وى سپس تصحيفات متعددى را در اين زمينه ذكر مىكند. نخست، تصحيفاتى را كه از طريق بصر در اسناد و بعد در متن صورت پذيرفته ياد مىكند و بعد به تصحيفاتى میپردازد كه از ناحيه سمع در اسناد و متن، اتفاق افتاده است. | وى سپس تصحيفات متعددى را در اين زمينه ذكر مىكند. نخست، تصحيفاتى را كه از طريق بصر در اسناد و بعد در متن صورت پذيرفته ياد مىكند و بعد به تصحيفاتى میپردازد كه از ناحيه سمع در اسناد و متن، اتفاق افتاده است. | ||
بعد از بيان تصحيفات محسوس لفظى به بحث از معقول معنوى میپردازد و | بعد از بيان تصحيفات محسوس لفظى به بحث از معقول معنوى میپردازد و میفرمايد كه منظور، آن تصحيفاتى است كه در معنا تحقق پيدا كرده است؛ يعنى لفظ حديث را به همان نحو كه وارد شده، ذكر میكنند؛ ولى معنايى كه بيان میشود، مطابق منظور گوينده نيست. وى در جمله احاديثى كه دچار تحريف معنوى شدهاند، حديث منزلت را ذكر مىكند. بعد به تصحيفاتى كه در عصر خود [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|ميرداماد]] اتفاق افتاده، چه در لفظ و چه در معنا میپردازد؛ از جمله اين تصحيفات آن است كه در زيارت عاشورا اتفاق افتاده است كه كلمه «تايعت» در جمله «اللّهمّ العن العصابة الّتى جاهدت الحسين -عليهالسلام - و شايعت و بايعت و تايعت على قتله» را به «تابعت» تبديل كردهاند.<ref>اكنون نيز در «مفاتيح الجنان» كلمه «تابعت» وجود دارد و همچنين، در زيارت عاشوراهایى كه در اختيار مردم است.</ref> همچنين، روايتى كه درباب متعه است كه «اگر منعى صورت نمیپذيرفت، مازنى الا شفى». در اين روايت، شفى درست است نه شقى؛ و شفى به معنى قليل است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/169/196 جوادی، قاسم؛ ص 197-196]</ref> | ||
== احاديث موضوع == | == احاديث موضوع == | ||
خط ۱۷۹: | خط ۱۷۹: | ||
در ادامه كتاب، مؤلف به نقل نظريهاى میپردازد كه عدهاى معتقدند كه اصلا جعل حديث، هنگامى كه نفعى بر آن مترتب شود، جايز است (مثلاًمردم ترغيب به دين شوند يا باعث پرهيز مردم از گناه شود) و استدلالشان هم به اين روايت پيامبر است كه فرمود: «من كذب علىّ متعمدا ليضلّ به الناس، فليتبوّأ مقعده من النار» و تحليلشان اين است كه پيامبر فرموده است: «من كذب علىّ»؛ امّا ما كه دروغ عليه پيامبر نمى سازیم؛ بلكه حديث براى عزت پيامبر و رونق دين او مى سازیم. | در ادامه كتاب، مؤلف به نقل نظريهاى میپردازد كه عدهاى معتقدند كه اصلا جعل حديث، هنگامى كه نفعى بر آن مترتب شود، جايز است (مثلاًمردم ترغيب به دين شوند يا باعث پرهيز مردم از گناه شود) و استدلالشان هم به اين روايت پيامبر است كه فرمود: «من كذب علىّ متعمدا ليضلّ به الناس، فليتبوّأ مقعده من النار» و تحليلشان اين است كه پيامبر فرموده است: «من كذب علىّ»؛ امّا ما كه دروغ عليه پيامبر نمى سازیم؛ بلكه حديث براى عزت پيامبر و رونق دين او مى سازیم. | ||
مؤلف، در پایان اين بخش به کتابهایى كه در زمينه احاديث جعلى نوشته شده، اشاره مىكند و میگوید: بهترين كتابى كه در اين زمينه نوشته شده است، كتاب «الملتقط في تبيين الغلط» نوشته حسن بن محمد صنعانى است و در رتبه بعد از آن، كتاب ابوالفرج ابن جوزى است. البته در اين کتابها گا عدهاى از روايات را جزو روايات جعلى ذكر كردهاند كه جعلى نيستند. مؤلف، سپس چند حديث از اين احاديث را نقل مىكند و | مؤلف، در پایان اين بخش به کتابهایى كه در زمينه احاديث جعلى نوشته شده، اشاره مىكند و میگوید: بهترين كتابى كه در اين زمينه نوشته شده است، كتاب «الملتقط في تبيين الغلط» نوشته حسن بن محمد صنعانى است و در رتبه بعد از آن، كتاب ابوالفرج ابن جوزى است. البته در اين کتابها گا عدهاى از روايات را جزو روايات جعلى ذكر كردهاند كه جعلى نيستند. مؤلف، سپس چند حديث از اين احاديث را نقل مىكند و میفرمايد كه اكثر اين روايات، جعلى نيستند. | ||
مرحوم [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|مير]]، در بخش پایانى با اشاره به وضعيّتى كه در عصر امويان و عباسيان به وجود آمد، معتقد است كه در اين عصر، احاديثى ساخته شد و اين احاديث به صحاح راه پيدا كرد كه آثار «جعل» در آنها مشهود است و در عين حال، نقل میشوند و هيچ تعرضى هم نسبت به آنها نمیشود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/169/200 جوادی، قاسم؛ ص 200]</ref> | مرحوم [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|مير]]، در بخش پایانى با اشاره به وضعيّتى كه در عصر امويان و عباسيان به وجود آمد، معتقد است كه در اين عصر، احاديثى ساخته شد و اين احاديث به صحاح راه پيدا كرد كه آثار «جعل» در آنها مشهود است و در عين حال، نقل میشوند و هيچ تعرضى هم نسبت به آنها نمیشود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/169/200 جوادی، قاسم؛ ص 200]</ref> |
ویرایش