الإمام محمد الغزالي جهوده في التفسير و علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤلف كوشيده است آراء شيخ محمد غزالى در رابطه با علوم قرآن، روش و نحوه برداشت او از قرآن كريم را از لا به لاى اثرهاى باقى مانده از او بررسى تا از دريچه‌اى رهيافت تعامل صحيح با قرآن برقرار گردد و راه برای قرآن زيستى هموار گردد. کتاب‌هايى كه از شيخ محمد غزالى در تدوين از آنها سود جسته: نحو تفسير موضوعى لسور القرآن الكريم، نظرات في القرآن، كيف نتعامل مع القرآن، معركة المصحف، جدّد حياتك و المحاور الخمسه للقرآن الكريم می‌باشد.

رمضان حسین، به شرح حال مختصر و روش تفسيرى هفت مفسر فوق، پرداخته، نمونه‌هايى از آنچه آنها در كتب خود آورده و شيخ غزالى، راى آنها را پذيرفته است به ميان آورده است.

بحث دوم نام كتب حديثى كه شيخ غزالى در تفسير از آنها سود جسته عبارتند: [[صحيح بخارى]]، كتاب السنّة طبرانى در اين بحث نيز، شرح حال مختصرى از افراد فوق و تأليفات آنها بيان شده، نمونه‌هايى از آنچه شيخ غزالى در تفسير خود از احاديث آنها در تفسير آيات استفاده نموده است، آمده است.

در مورد سرّ تكرار يازده مرتبه‌اى كلمه «قرآن» در سوره اسراء مى فرمايد: «آيا اين موضوع با چگونگى درگيرى موجود ميان ما و يهود ارتباط دارد؟ اين خصوصيت فقط در سوره اسراء نهفته شده تا شايد مسلمانان دريابند، قرآنى كه در گذشته، امت آنها را بنا كرد و آن را به وجود آورد، قادر است تا ديگر بار ايشان را در قالب حاكميّت و رهبرى قرار دهد. قرآن مى تواند علاقه به دنيا و كرامت از مرگ را از وجود آنها برگيرد، و دلهاى شجاع به ايشان هديه كند. دلهايى كه فداى حق شوند و به ديدار خداوند مشتاقند».

در قصص قرآنى، مطرح می‌كنند كه «داستانهاى قرآنى وسيله‌اى برای تربيت و درس عبرت می‌باشد و داستان هاى قرآن كريم، فرازهايى از زندگانى گذشتگان است كه وحى آسمانى قرآن، آنها را به منظور تعليم و تربيت، پند و اندرز و عبرت آيندگان بازگو مى‌كند. داستانهاى قرآنى روايتى از وضعيت انسان نيست بلكه بحثى از تاريخ زندگان است».

يكى از مسائل مطروحه در علوم قرآنى، مسئله شناخت سور مكى و مدنى است كه برای آنها ملاك و معيارهايى را ذكر نمودند شيخ غزالى از تعاريفى كه برای سور مكى و مدنى نمودند تعريفى جديدى ارائه نمى دهد و از ميان آنها تعريفى را انتخاب نمى‌كند به نظر ايشان، با تدبر در محتواى آيات و سوره‌هاى قرآن مى توان بر هر يك از آيات و سوره‌هاى مكى و مدنى ویژگی‌هاى خاصى را بر شمرد. از ويژگی‌های سور مكى مى توان دعوت به سوى خداوندى است كه آغاز از او و انجام بسوى اوست و همه بايد او را كه خداى يگانه است پرستش كنند. ويژگى ديگر سور مكى، بايد مشركان به وحشت مى افتادند، و ترس در دلشان جاى مى گرفت بنابراین سور مكى آنان را نسبت به سرنوشت بدشان هشدار مى دهد و تابلوهايى را از هلاكت ستمگران بواسطه عذاب خداوند برایشان به نمايش مى گذارد. پس سورمكى، در مقام اثبات توحيد خداوند، راستى و درستى وحى، قيام ساعت، وقوع رستاخيز، حشر و نشر و ثواب و عقاب برهان هاى تفصيلى مى آورند.