۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
اثیرالدین ابهری، مفضل بن عمر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - 'مي' به 'می') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
درباره سال وفات اثير الدين اختلاف است: برخى وفات او را در 660ق دانسته‌اند. حاجى خليفه گاه وفات وى را در 663ق ذكر مى‌كند، گاه از حدود سال 700ق سخن مى‌گوید و جاى ديگر فوت او را بعد از 660ق مى‌نویسد؛ اما به‌طور قطع 700ق نادرست است؛ زيرا كه [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|كاتبى قزوینى]] (د 675ق) در کتاب «حكمة العين» از استاد خود، اثير الدين، با عبارت «برد الله مضجعه» ياد مى‌كند. به‌هرحال وفات اثير الدين را در عهد هلاكوخان مغول، میان سال‌هاى 660 تا 663ق دانسته‌اند و ظاهرا 663ق، قولى است كه بسيارى برآنند. | درباره سال وفات اثير الدين اختلاف است: برخى وفات او را در 660ق دانسته‌اند. حاجى خليفه گاه وفات وى را در 663ق ذكر مى‌كند، گاه از حدود سال 700ق سخن مى‌گوید و جاى ديگر فوت او را بعد از 660ق مى‌نویسد؛ اما به‌طور قطع 700ق نادرست است؛ زيرا كه [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|كاتبى قزوینى]] (د 675ق) در کتاب «حكمة العين» از استاد خود، اثير الدين، با عبارت «برد الله مضجعه» ياد مى‌كند. به‌هرحال وفات اثير الدين را در عهد هلاكوخان مغول، میان سال‌هاى 660 تا 663ق دانسته‌اند و ظاهرا 663ق، قولى است كه بسيارى برآنند. | ||
اثير الدين علاوه بر حكمت، در رياضيات نيز به استادى شهرت يافت. وى را در هندسه بى‌همتا مى‌شمردند. حكايت شده است كه الملك الكامل ايوبى چند مسئله دشوار رياضى را كه دانشمندان فرنگ در حل آنها درمانده بودند، برای اثير الدين فرستاد و هرچند در دنباله گزارش آمده است كه وى نيز به علت دشوارى آن مسائل از استادش كمال‌الدين بن يونس كمك خواست، اما این خود نكته‌اى است كه متن | اثير الدين علاوه بر حكمت، در رياضيات نيز به استادى شهرت يافت. وى را در هندسه بى‌همتا مى‌شمردند. حكايت شده است كه الملك الكامل ايوبى چند مسئله دشوار رياضى را كه دانشمندان فرنگ در حل آنها درمانده بودند، برای اثير الدين فرستاد و هرچند در دنباله گزارش آمده است كه وى نيز به علت دشوارى آن مسائل از استادش كمال‌الدين بن يونس كمك خواست، اما این خود نكته‌اى است كه متن نهایى پاسخ از سوى اثير الدين تهيه شد. آثار رياضى او از ديدگاه رياضى‌دانان معاصر وى و نيز دانشمندان دوران‌هاى بعد، مهم شمرده شده است. به‌ویژه در سده‌هاى اخير، پژوهشگران تاريخ رياضيات از او و آثارش بسيار سخن گفته و در بررسى آنها كوشيده‌اند. | ||
رساله «اصلاح اصول اقليدس» و كوشش اثير الدين برای اثبات اصل پنجم اقليدس كه به نام اصل توازى شهرت يافته است، در تاريخ رياضيات جايگاه ویژه‌اى دارد. این اصل چنين بيان مى‌شود: هرگاه خطى دو خط ديگر را قطع كند، به‌طورى‌كه دو زاویه كه مجموع آنها از دو قائمه كمتر باشد، به وجود آيد، آن دو خط یکديگر را در جهتى كه آن دو زاویه به وجود آمده‌اند، قطع خواهند كرد. | رساله «اصلاح اصول اقليدس» و كوشش اثير الدين برای اثبات اصل پنجم اقليدس كه به نام اصل توازى شهرت يافته است، در تاريخ رياضيات جايگاه ویژه‌اى دارد. این اصل چنين بيان مى‌شود: هرگاه خطى دو خط ديگر را قطع كند، به‌طورى‌كه دو زاویه كه مجموع آنها از دو قائمه كمتر باشد، به وجود آيد، آن دو خط یکديگر را در جهتى كه آن دو زاویه به وجود آمده‌اند، قطع خواهند كرد. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
7. شریک الأقطار (شامل چند مقاله در رياضيات است و در مقاله پنجم آن شبهه جذر اصم بررسى شده است)؛ | 7. شریک الأقطار (شامل چند مقاله در رياضيات است و در مقاله پنجم آن شبهه جذر اصم بررسى شده است)؛ | ||
8. رسالة في بركار القطوع (اين رساله شامل | 8. رسالة في بركار القطوع (اين رساله شامل انديشه‌هایى است كه اثير الدين، طى آموزش رساله «درباره دايره» نزد كمال‌الدين بن يونس، بدانها دست يافته است)؛ | ||
9. رسالة الأسطرلاب يا رسالة في معرفة الأسطرلاب؛ | 9. رسالة الأسطرلاب يا رسالة في معرفة الأسطرلاب؛ | ||