پرش به محتوا

ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۳ نوامبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - 'مي' به 'می')
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۵: خط ۳۵:
|- class="articleCode"
|- class="articleCode"
|کد مؤلف
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE630AUTHORCODE
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00630AUTHORCODE
|}
|}
</div>
</div>
خط ۵۳: خط ۵۳:
در چگونگى مرگ او نيز دو روايت مختصر در دست است: از قول شاگردش ابن صائغ آورده‌اند كه «وى هريسه(نوعی حلیم) خورد و حرارت بر وى غالب آمد، آنگاه بانگى سخت كشيد و تا نماز ظهر بى‌هوش افتاد، سپس ساعتى به خود پيچيد و باز آرام يافت و همچنان تشهد مى‌خواند تا سحرگاهان درگذشت». [[خطيب بغدادى]] در روايتى ديگر كه اندكى با روايت بالا اختلاف دارد، مرگ او را ناگهانى ذكر كرده است.
در چگونگى مرگ او نيز دو روايت مختصر در دست است: از قول شاگردش ابن صائغ آورده‌اند كه «وى هريسه(نوعی حلیم) خورد و حرارت بر وى غالب آمد، آنگاه بانگى سخت كشيد و تا نماز ظهر بى‌هوش افتاد، سپس ساعتى به خود پيچيد و باز آرام يافت و همچنان تشهد مى‌خواند تا سحرگاهان درگذشت». [[خطيب بغدادى]] در روايتى ديگر كه اندكى با روايت بالا اختلاف دارد، مرگ او را ناگهانى ذكر كرده است.


از ظاهر ابن قتيبه جز آنچه از قول شاگردش، قاسم بن اصبغ، در حاشيه یکى از نسخ خطى «ادب الكاتب» آمده، چيزى نمى‌دانيم؛ بنا بر این روايت، وى خوش‌لباس بود، محاسن سفيد بلندى داشت، خوش‌رنگ و روى بود. بى‌گمان زندگى او را سراپا آرامشى عالمانه فراگرفته بود و اگرچه در اظهار عقايد خود و رد نظر مخالفان ترديد به خود راه نمى‌داد، این كار جز در دايره علم و کتاب صورت نمى‌پذيرفت. گویى از كشمكش‌هاى سياسى، سخت دورى مى‌گزيد و ترجيح مى‌داد عمر را به تأليف کتاب‌هاى علمى سنگين كه به‌آسانى دستاویز این و آن نمى‌شد، بگذراند؛ چنان‌كه به شغل قضا در شهر كوچكى چون دينور قناعت كرد و از هر كار ديگرى كه موجب جنجال و هياهو باشد، پرهيز نمود. شايد همین امر سبب شده باشد كه نویسندگان معاصرش درباره او يا ساكت بمانند يا به اشاراتى مختصر بسنده كنند و زمانى هم كه وى به يمن کتاب‌هايش، بيشتر مورد توجه قرار گرفت، ديگر از زندگى او سال‌ها گذشته و جزئيات زندگى‌اش از خاطره‌ها رفته بود.
از ظاهر ابن قتيبه جز آنچه از قول شاگردش، قاسم بن اصبغ، در حاشيه یکى از نسخ خطى «ادب الكاتب» آمده، چيزى نمى‌دانيم؛ بنا بر این روايت، وى خوش‌لباس بود، محاسن سفيد بلندى داشت، خوش‌رنگ و روى بود. بى‌گمان زندگى او را سراپا آرامشى عالمانه فراگرفته بود و اگرچه در اظهار عقايد خود و رد نظر مخالفان ترديد به خود راه نمى‌داد، این كار جز در دايره علم و کتاب صورت نمى‌پذيرفت. گویى از كشمكش‌هاى سياسى، سخت دورى مى‌گزيد و ترجيح مى‌داد عمر را به تأليف کتاب‌هاى علمى سنگين كه به‌آسانى دستاویز این و آن نمى‌شد، بگذراند؛ چنان‌كه به شغل قضا در شهر كوچكى چون دينور قناعت كرد و از هر كار ديگرى كه موجب جنجال و هياهو باشد، پرهيز نمود. شايد همین امر سبب شده باشد كه نویسندگان معاصرش درباره او يا ساكت بمانند يا به اشاراتى مختصر بسنده كنند و زمانى هم كه وى به يمن کتاب‌هایش، بيشتر مورد توجه قرار گرفت، ديگر از زندگى او سال‌ها گذشته و جزئيات زندگى‌اش از خاطره‌ها رفته بود.


از ابن قتيبه، یک پسر به نام احمد به جاى ماند كه اهل علم بود و در 322ق / 935م وفات يافت. این احمد را نيز پسرى به نام عبدالواحد بود كه كار پدر را دنبال كرد.
از ابن قتيبه، یک پسر به نام احمد به جاى ماند كه اهل علم بود و در 322ق / 935م وفات يافت. این احمد را نيز پسرى به نام عبدالواحد بود كه كار پدر را دنبال كرد.
خط ۷۸: خط ۷۸:
و چندين نفر از اساتيد ديگر كه به اهمیت افراد يادشده نيستند، به‌خصوص كه برخى را اصلاً نمى‌توان استاد او خواند؛ از آن جمله، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] كه فقط یک بار مورد استناد او قرار گرفته است.
و چندين نفر از اساتيد ديگر كه به اهمیت افراد يادشده نيستند، به‌خصوص كه برخى را اصلاً نمى‌توان استاد او خواند؛ از آن جمله، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] كه فقط یک بار مورد استناد او قرار گرفته است.


مبارزه ابن قتيبه با معتزله و جهمیه و ديگر فرقه‌هايى كه كلام و فلسفه را مايه كار خود قرار مى‌دادند، موجب گرديد كه وزير متوكل وى را به قضاى دينور برگمارد. در بسيارى از آثار او، خاصه «تأویل مختلف الحديث»، مبارزه تند و آشكارى بر ضد معتقدان به رأى و به‌خصوص [[ابن حیون، نعمان بن محمد|ابوحنيفه]] پديدار است. وى استحسان و قياس را نيز به‌شدت رد مى‌كند و معتقد است كه آنها سرانجام انسان را به بدعت مى‌كشانند.
مبارزه ابن قتيبه با معتزله و جهمیه و ديگر فرقه‌هایى كه كلام و فلسفه را مايه كار خود قرار مى‌دادند، موجب گرديد كه وزير متوكل وى را به قضاى دينور برگمارد. در بسيارى از آثار او، خاصه «تأویل مختلف الحديث»، مبارزه تند و آشكارى بر ضد معتقدان به رأى و به‌خصوص [[ابن حیون، نعمان بن محمد|ابوحنيفه]] پديدار است. وى استحسان و قياس را نيز به‌شدت رد مى‌كند و معتقد است كه آنها سرانجام انسان را به بدعت مى‌كشانند.


شهرت ابن قتيبه در درجه نخست به شعر و ادب است. او هرچند كه خود حتى یک بيت نسرود، اما احساس و درك او در شعر، چه از جنبه هنرى، چه از جنبه فنى در تاريخ ادبيات عرب كم‌نظير است. عمده‌ترين اثر او در شعر، همانا «الشعر و الشعراء» و مقدمه زيباى آن است.
شهرت ابن قتيبه در درجه نخست به شعر و ادب است. او هرچند كه خود حتى یک بيت نسرود، اما احساس و درك او در شعر، چه از جنبه هنرى، چه از جنبه فنى در تاريخ ادبيات عرب كم‌نظير است. عمده‌ترين اثر او در شعر، همانا «الشعر و الشعراء» و مقدمه زيباى آن است.


==آثار==
==آثار==
الف)- کتاب‌هايى كه در انتسابشان به ابن قتيبه ترديد نيست و به چاپ رسيده‌اند:
الف)- کتاب‌هایى كه در انتسابشان به ابن قتيبه ترديد نيست و به چاپ رسيده‌اند:


#الاختلاف في اللفظ و الرّد على الجهمیّة و المشبّهة؛
#الاختلاف في اللفظ و الرّد على الجهمیّة و المشبّهة؛
خط ۹۳: خط ۹۳:
#تفسير غريب القرآن؛
#تفسير غريب القرآن؛
#الشعر و الشعراء يا طبقات الشعراء؛
#الشعر و الشعراء يا طبقات الشعراء؛
#کتاب العرب (كه به نام‌هايى بسيار گوناگون شهرت يافته است: کتاب العرب و العجم، التسویة بين العرب و العجم، فضل العرب على العجم يا العرب و علومها)؛
#کتاب العرب (كه به نام‌هایى بسيار گوناگون شهرت يافته است: کتاب العرب و العجم، التسویة بين العرب و العجم، فضل العرب على العجم يا العرب و علومها)؛
#کتاب عيون الاخبار؛
#کتاب عيون الاخبار؛
#المسائل و الاجوبة؛
#المسائل و الاجوبة؛
خط ۱۰۱: خط ۱۰۱:
غريب الحديث.
غريب الحديث.


ب)- از کتاب‌هايى كه در انتسابشان به ابن قتيبه ترديد نيست و تاكنون چاپ نشده‌اند، «اصلاح الغلط في غريب الحديث» لابى‌عبيد القاسم بن سلام است.
ب)- از کتاب‌هایى كه در انتسابشان به ابن قتيبه ترديد نيست و تاكنون چاپ نشده‌اند، «اصلاح الغلط في غريب الحديث» لابى‌عبيد القاسم بن سلام است.


ج)- کتاب‌هايى كه يا از دست رفته‌اند، يا نسبتشان به ابن قتيبه مشکوک است:
ج)- کتاب‌هایى كه يا از دست رفته‌اند، يا نسبتشان به ابن قتيبه مشکوک است:


#اعراب القرآن يا اعراب القرائات يا آداب القرائة؛
#اعراب القرآن يا اعراب القرائات يا آداب القرائة؛
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش