۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مشعشعیان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =ماهیت فکری - اجتماعی و فرایند تحولات تاریخی | | عنوان‌های دیگر =ماهیت فکری - اجتماعی و فرایند تحولات تاریخی | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[رنجبر، محمد علی]] ( | [[رنجبر، محمد علی]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 244 /م5ر9 | | کد کنگره =BP 244 /م5ر9 | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با مقدمه | كتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در سه بخش، تنظيم شده است. | ||
در اين نوشتار، از سويى، مشعشعيان به‌عنوان يك خيزش اجتماعى متأثر از شرايط سياسى، اجتماعى و فرهنگى سده نهم هجرى، به‌ويژه منطقه جنوب بين النهرين و خوزستان معرفى شده و هم‌چنين از چگونگى شكل‌گيرى و رهبرى آن سخن به ميان آمده است. اين روند در مرحله حكومت مستقل و سپس دوران فرمانروايى پيرو و وابسته به حكومت صفويه نيز دنبال شده است. از سوى ديگر، به ماهيت فكرى و اعتقادى مشعشعيان، كه معمولاً در زمره گروه‌ها و خيزش‌هاى شيعه غالى محسوب مى‌شوند، توجه شده و در اين بعد، به مهم‌ترين اصول بنيادى انديشه‌اى و تحولات فكرى آن‌ها پرداخته شده است<ref>همان، ص 7-8</ref> | در اين نوشتار، از سويى، مشعشعيان به‌عنوان يك خيزش اجتماعى متأثر از شرايط سياسى، اجتماعى و فرهنگى سده نهم هجرى، به‌ويژه منطقه جنوب بين النهرين و خوزستان معرفى شده و هم‌چنين از چگونگى شكل‌گيرى و رهبرى آن سخن به ميان آمده است. اين روند در مرحله حكومت مستقل و سپس دوران فرمانروايى پيرو و وابسته به حكومت صفويه نيز دنبال شده است. از سوى ديگر، به ماهيت فكرى و اعتقادى مشعشعيان، كه معمولاً در زمره گروه‌ها و خيزش‌هاى شيعه غالى محسوب مى‌شوند، توجه شده و در اين بعد، به مهم‌ترين اصول بنيادى انديشه‌اى و تحولات فكرى آن‌ها پرداخته شده است<ref>همان، ص 7-8</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
در مقدمه اثر جنبش مشعشعيان و بخش‌هاى سه‌گانه كتاب توضيح داده شده است<ref>مقدمه، ص 7-14</ref> | در مقدمه اثر جنبش مشعشعيان و بخش‌هاى سه‌گانه كتاب توضيح داده شده است<ref>مقدمه، ص 7-14</ref> | ||
در بخش يكم، پس از چشم‌اندازى كلى به اوضاع سياسى- اجتماعى دو سده هشت و نه هجرى، جنبش‌هاى سربداران، حروفيان، نوربخشيان، صفويان و اهل حق مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. هدف | در بخش يكم، پس از چشم‌اندازى كلى به اوضاع سياسى- اجتماعى دو سده هشت و نه هجرى، جنبش‌هاى سربداران، حروفيان، نوربخشيان، صفويان و اهل حق مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. هدف نویسنده از اين بررسى، افزون بر معرفى فضاى كلى اجتماعى- فرهنگى دوره مورد نظر، توجه به همانندى‌ها و يا ناهمانندى‌هاى اين جنبش‌ها، در هم‌سنجى با مشعشعيان است و به اين شيوه كوشش شده ويژگى‌ها و ماهيت اجتماعى و فكرى دو خيزش اخير ريشه‌يابى و شناسايى شود. در بررسى خيزش‌هاى هم‌عصر مشعشعيان، با استفاده از منابع و متون اصلى و اوليه هر موضوع، به ابعاد و خصلت‌هايى از آن‌ها كه بيشتر زمينه همانندى با موضوع مشعشعيان داشته، توجه شده است. در واقع، بازنمايى خصلت‌هايى بديع و ناكاويده هريك از خيزش‌هاى فوق‌الذكر، در پيوند با فرآيند شكل‌گيرى جنبش مشعشعيان هدف اصلى بخش يكم بوده است<ref>همان، ص11</ref> | ||
در بخش دوم كه بنيادى‌ترين قسمت اين نوشتار است، به مبحث جنبش و حكومت مستقل مشعشعيان (914- 840ق) توجه شده است. اوضاع سياسى پيرامونى منطقه فعاليت مشعشعيان (خوزستان، عربستان)- قلمرو تيموريان و قراقويونلوها- و موقعيت تاريخى، جغرافيايى و جمعيتى منطقه مذكور، نخستين فصل از بخش دوم است. در فصل دوم، موضوع سيد محمد بن فلاح (متوفى 870ق) و تكاپوهاى او در عرصه تبليغى- نظامى، و در جهت رهبرى خيزش مشعشعيان به بحث گذاشته شده است و مراحل مختلف قدرت‌گيرى وى در پيوند با مسائل داخلى و چالش‌هاى بيرونى با قدرت‌هاى سياسى هم‌عصر تبيين شده است. چيرگى كوتاه‌مدت مولى على، پسر سيد محمد بن فلاح و اقدامات نظامى او، هم‌چنين موضع‌گيرى‌هاى پدر در قبال پسر، در پايان فصل مذكور آمده است. فصل سوم به حكومت درازمدت سلطان محسن پسر سيد محمد بن فلاح (905- 870 ق.) اختصاص دارد. در فصل چهارم دوران فترت مشعشعيان و در نهايت تلاشى حكومت مستقل آن‌ها به دست اسماعيل يكم صفوى (914ق) به قلم آمده است. علت اين رويارويى، از پرسش‌هاى مهم قسمت پايانى اين فصل است. فصل پنجم دربردارنده يكى از مباحث بغرنج و دشوار اين نوشتار در موضوع ماهيت فكرى مشعشعيان است. دو محور مهدویت و الوهيت به‌عنوان اركان انديشه‌هاى سيد محمد بن فلاح و با استفاده از متن حجيم و دست‌نوشته كلام المهدى و هم‌چنين دو شخصيت تأثيرگذار [[حافظ برسی، رجب بن محمد|حافظ رجب برسى]] و احمد بن فهد حلى، زمينه طرح باورهاى ديرياب سيد محمد بن فلاح است. در ادامه فصل مذكور و با يارى منابع اصيل و پژوهش‌هاى نوين، به موضوع مذكور نگرشى همه‌جانبه صورت گرفته است. موضوع فصل پايانى بخش دوم، بحث ماهيت اجتماعى مشعشعيان در دوران جنبش و حكومت مستقل است. سه حوزه جمعيتى (قبيله‌اى، روستایى و شهرى) منطقه استقرار مشعشعيان و ويژگى‌ها و مناسبات آن‌ها از مباحث مهم فصل مذكور است. در ادامه، از جامعه آرمانى مشعشعيان براساس طرح سيد محمد بن فلاح در كلام المهدى سخن رفته است<ref>همان، ص 11-12</ref> | در بخش دوم كه بنيادى‌ترين قسمت اين نوشتار است، به مبحث جنبش و حكومت مستقل مشعشعيان (914- 840ق) توجه شده است. اوضاع سياسى پيرامونى منطقه فعاليت مشعشعيان (خوزستان، عربستان)- قلمرو تيموريان و قراقويونلوها- و موقعيت تاريخى، جغرافيايى و جمعيتى منطقه مذكور، نخستين فصل از بخش دوم است. در فصل دوم، موضوع سيد محمد بن فلاح (متوفى 870ق) و تكاپوهاى او در عرصه تبليغى- نظامى، و در جهت رهبرى خيزش مشعشعيان به بحث گذاشته شده است و مراحل مختلف قدرت‌گيرى وى در پيوند با مسائل داخلى و چالش‌هاى بيرونى با قدرت‌هاى سياسى هم‌عصر تبيين شده است. چيرگى كوتاه‌مدت مولى على، پسر سيد محمد بن فلاح و اقدامات نظامى او، هم‌چنين موضع‌گيرى‌هاى پدر در قبال پسر، در پايان فصل مذكور آمده است. فصل سوم به حكومت درازمدت سلطان محسن پسر سيد محمد بن فلاح (905- 870 ق.) اختصاص دارد. در فصل چهارم دوران فترت مشعشعيان و در نهايت تلاشى حكومت مستقل آن‌ها به دست اسماعيل يكم صفوى (914ق) به قلم آمده است. علت اين رويارويى، از پرسش‌هاى مهم قسمت پايانى اين فصل است. فصل پنجم دربردارنده يكى از مباحث بغرنج و دشوار اين نوشتار در موضوع ماهيت فكرى مشعشعيان است. دو محور مهدویت و الوهيت به‌عنوان اركان انديشه‌هاى سيد محمد بن فلاح و با استفاده از متن حجيم و دست‌نوشته كلام المهدى و هم‌چنين دو شخصيت تأثيرگذار [[حافظ برسی، رجب بن محمد|حافظ رجب برسى]] و احمد بن فهد حلى، زمينه طرح باورهاى ديرياب سيد محمد بن فلاح است. در ادامه فصل مذكور و با يارى منابع اصيل و پژوهش‌هاى نوين، به موضوع مذكور نگرشى همه‌جانبه صورت گرفته است. موضوع فصل پايانى بخش دوم، بحث ماهيت اجتماعى مشعشعيان در دوران جنبش و حكومت مستقل است. سه حوزه جمعيتى (قبيله‌اى، روستایى و شهرى) منطقه استقرار مشعشعيان و ويژگى‌ها و مناسبات آن‌ها از مباحث مهم فصل مذكور است. در ادامه، از جامعه آرمانى مشعشعيان براساس طرح سيد محمد بن فلاح در كلام المهدى سخن رفته است<ref>همان، ص 11-12</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده | فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده نویسنده و نمايه اعلام، در انتهاى كتاب آمده است. | ||
در پاورقى‌ها منابع مطالب و ارجاعات ذكر شده و توضيحات گاه مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است. | در پاورقى‌ها منابع مطالب و ارجاعات ذكر شده و توضيحات گاه مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است. | ||