۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
علم البيان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =علم البیان 2 | | عنوان‌های دیگر =علم البیان 2 | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عتیق، عبدالعزیز]] ( | [[عتیق، عبدالعزیز]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJA 2032 /ع2ع8 | | کد کنگره =PJA 2032 /ع2ع8 | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
}} | }} | ||
'''علم البيان'''، تأليف عبدالعزيز عتيق، از جمله آثار جديد در زمينه علم بيان است. | '''علم البيان'''، تأليف عبدالعزيز عتيق، از جمله آثار جديد در زمينه علم بيان است. نویسنده، در اين اثر با بررسى آراء و نظرات علماى ادب عربى، كتاب تحقيقى ارزشمندى را نگاشته است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
نویسنده، در مقاله ابتداى كتاب پس از تقسيم علم بلاغت عربى به سه علم معانى، بيان و بديع، اين تصور را كه مباحث و نظريات علوم بلاغى مستقل از يكديگر تأسيس شده را اشتباه مى‌داند؛ چراكه علم بلاغت در طول زمان شكل گرفته و مباحث آن با هم مختلط بوده و بعدها علماى ادب عربى بر آن «علم بيان» اطلاق كرده‌اند<ref>متن كتاب، ص 7</ref>در اين مقاله، تاريخچه‌اى ارزشمند از علم بيان و در واقع علم بلاغت عرب ارائه شده و علماى ادب و آثارى كه در اين زمينه وجود دارد، به‌تفصيل معرفى شده است. | |||
در فصول كتاب به ترتيب، تشبيه، استعاره، مجاز و كنايه مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. | در فصول كتاب به ترتيب، تشبيه، استعاره، مجاز و كنايه مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. | ||
1. تشبيه: پيوند برقرار كردن ميان دو چيز و همانند كردن آن‌هاست با واژه‌ها يا عباراتى ويژه. | 1. تشبيه: پيوند برقرار كردن ميان دو چيز و همانند كردن آن‌هاست با واژه‌ها يا عباراتى ويژه. نویسنده پس از تعريف لغوى به تعاريف مختلف بلاغيون اشاره كرده و اختلاف آنها را لفظى دانسته نه معنوى، سپس تعاريفى از ابن رشيق، [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسكرى]]، خطيب قزوينى، تنوخى، عبدالقاهر جرجانى ارائه كرده است. | ||
نویسنده پس از طرح اركان تشبيه كه عبارت است از: مشبه، مشبه‌به، ادات تشبيه و وجه شبه، به تبيين نظرات علمايى چون [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] كه از اولين علمايى است كه درباره تشبيه سخن گفته و آن را چهار قسم دانسته، اشاره مى‌كند. تشبيه به اعتبار ادات و وجه شبه مشتمل بر شقوقى است؛ مثلاً به اعتبار وجه شبه، به سه قسم تمثيل و غير تمثيل، مفصل و مجمل و قريب و بعيد تقسيم مى‌شود كه هريك با ذكر شواهد شعرى شرح شده است. | |||
اغراض تشبيه، محاسن تشبيه و عيوب تشبيه از ديگر مطالبى است كه در انتهاى اين بخش مورد مطالعه قرار گرفته است<ref>متن كتاب، ص 134 - 64</ref> | اغراض تشبيه، محاسن تشبيه و عيوب تشبيه از ديگر مطالبى است كه در انتهاى اين بخش مورد مطالعه قرار گرفته است<ref>متن كتاب، ص 134 - 64</ref> | ||
2. مجاز: به كاربردن واژه‌اى است در معنايى غير از آنچه كه براى آن وضع شده است. | 2. مجاز: به كاربردن واژه‌اى است در معنايى غير از آنچه كه براى آن وضع شده است. نویسنده، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] را از اولين كسانى مى‌داند كه اين بحث را مطرح كرده است. وى سپس به مباحث و مثال‌هاى [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] اشاره كرده و چنين نتيجه مى‌گيرد كه حاحظ مجاز را در برابر حقيقت مى‌دانسته است. [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس]]، ابن رشيق قيروانى، عبدالقاهر جرجانى، سكاكى و [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] از جمله افرادى هستند كه كلام و ديدگاه آنها درباره مجاز مطرح و بررسى شده است. | ||
علماى بلاغت، مجاز را به دو قسم عقلى و لغوى و مجاز لغوى را نيز به استعاره و مجاز مرسل تقسيم كرده‌اند كه در ادامه اين مبحث شرح شده است<ref>همان، ص 165 - 135</ref> | علماى بلاغت، مجاز را به دو قسم عقلى و لغوى و مجاز لغوى را نيز به استعاره و مجاز مرسل تقسيم كرده‌اند كه در ادامه اين مبحث شرح شده است<ref>همان، ص 165 - 135</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
4. كنايه: عبارت است از لفظى كه به كار مى‌رود و لازمه معناى آن اراده مى‌شود، با اين قيد كه اراده خود آن معنا نيز جايز است. | 4. كنايه: عبارت است از لفظى كه به كار مى‌رود و لازمه معناى آن اراده مى‌شود، با اين قيد كه اراده خود آن معنا نيز جايز است. | ||
نویسنده در اين بخش نيز پس از ذكر آراء و نظريات مختلف درباره كنايه، به تبيين اقسام كنايه پرداخته و با ذكر تفاوت كنايه و تعريض، بر اين نكته تأكيد مى‌كند كه كنايه از اسلوب‌هاى بلاغى است كه تنها بليغ ممارس بر فن بلاغت مى‌تواند آن را به كار برد<ref>متن كتاب، ص 227 - 203</ref> | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||