۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' حسيني' به ' حسینی') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[جعفریان، رسول]] ( | [[جعفریان، رسول]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DSR 1178 /ج7ص7 | | کد کنگره =DSR 1178 /ج7ص7 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''صفويه در عرصه دين، فرهنگ و سياست'''، تأليف مورخ معاصر [[رسول جعفريان]] به زبان فارسى است. با وجود كثرت مطالعات انجام شده در تاريخ سياسى و اقتصادى عصر صفويه، در عرصه تحولات دينى تقريباً در سالهاى اخير و عمدتاًً در پژوهشهاى اين | '''صفويه در عرصه دين، فرهنگ و سياست'''، تأليف مورخ معاصر [[رسول جعفريان]] به زبان فارسى است. با وجود كثرت مطالعات انجام شده در تاريخ سياسى و اقتصادى عصر صفويه، در عرصه تحولات دينى تقريباً در سالهاى اخير و عمدتاًً در پژوهشهاى اين نویسنده مورد توجه قرار گرفته كه اينك تمام مقالات ايشان در اين مجموعه سه جلدى در دسترس است. شايد دليل اصلى توجه كمتر محققین، به تأليف در اين حوزه، عدم آشنايى پژوهشگران عصر صفويه با منابع فقهى و مباحث آن و از اين مهمتر، خطى بودن بخش اعظمى از آثار فقهى فقهاء عصر صفويه باشد. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
نویسنده در مقدمه كتاب، به اهميت دوره صفوى در بازيابى كاربرد «ايران» پس از قرون متمادى اشاره مىكند. به اعتقاد وى، پس از ظهور اسلام طى نه قرن نخست هجرى، به لحاظ سياسى، به صورت كشورى مستقل، وجود خارجى نداشته و در واقع، از زمان تسلط امويان و سپس عباسيان و ديگر امرا و دولتهاى محلى و منطقهاى، گاه تحت سلطه مناطق غربى خود در عراق، و گاه تحت سلطه دولتها و نژادهاى برخاسته از شرق خود بوده است. در درازاى اين نهصد سال، كلمه ايران، به جز دوره ايلخانان، بسيار محدود بكار رفته و ايران، پارههاى از هم گسسته بوده است؛ آنچنان كه در هر دوره، سلسلهاى مستقل بر بخشى از آن حكمرانى مىكرده و به جاى نام ايران، نام بخشها و ايالات آن؛ مانند خراسان، سيستان، آذربايجان، جبال، گيلان و مازندران و فارس، شهرت داشته است. در عوض، اسم و رسم عمومى براى تمامى آن چه كه ايران ناميده مىشد، وجود نداشته و با نامهاى مختلفى؛ مانند عجم يا تاجيك و غيره از آن ياد مىشده است. | |||
ايران به عنوان يك واحد سياسى مستقل، در دوره صفوى، صورت پيش از اسلام خويش را باز يافت. انكار نمىتوان كرد كه در كنار خاندان شيخ صفىالدين اردبيلى، بسيارى از تركان آناتولى كه مريدان دلباخته اين خاندان بودند، در تشكيل دولت صفوى و طبعاً ايران مستقل سهيم بودند. اين تركان كه در اوائل، در برابر تاجيكان قرار داشتند، به مرور ايرانى شدند و در عمل، از دولت، فرهنگ و ملتى حمايت كردند كه به سرعت، به عنوان يك واحد سياسى مستقل، از لحاظ جغرافيايى، سياسى و مذهبى در بخش مركزى و غربى آسيا درخشيد. | ايران به عنوان يك واحد سياسى مستقل، در دوره صفوى، صورت پيش از اسلام خويش را باز يافت. انكار نمىتوان كرد كه در كنار خاندان شيخ صفىالدين اردبيلى، بسيارى از تركان آناتولى كه مريدان دلباخته اين خاندان بودند، در تشكيل دولت صفوى و طبعاً ايران مستقل سهيم بودند. اين تركان كه در اوائل، در برابر تاجيكان قرار داشتند، به مرور ايرانى شدند و در عمل، از دولت، فرهنگ و ملتى حمايت كردند كه به سرعت، به عنوان يك واحد سياسى مستقل، از لحاظ جغرافيايى، سياسى و مذهبى در بخش مركزى و غربى آسيا درخشيد. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
اولين فصل كتاب، با عنوان دولت صفوى و رسميت مذهب تشيع در ايران به چگونگى به قدرت رسيدن صفويان، رسمى شدن مذهب تشيع توسط شاه اسماعيل، وضعيت مذهبى شهرهایى؛ مانند: قزوين، گيلان و خراسان در دوره صفوى و مباحثى از اين دست اختصاص دارد. | اولين فصل كتاب، با عنوان دولت صفوى و رسميت مذهب تشيع در ايران به چگونگى به قدرت رسيدن صفويان، رسمى شدن مذهب تشيع توسط شاه اسماعيل، وضعيت مذهبى شهرهایى؛ مانند: قزوين، گيلان و خراسان در دوره صفوى و مباحثى از اين دست اختصاص دارد. | ||
دومين فصل، به بررسى افكار | دومين فصل، به بررسى افكار نویسنده و متن رسالهاى با عنوان «احكامالدينيه فى تكفير قزلباش» اختصاص دارد. در اين رساله كه در چهار باب تنظيم شده شاه اسماعيل و شیعیان را گمراه و اعتقادات آنها مضلّ دانسته شده است. | ||
نویسنده در فصل سوم، به مطالعه ساختار حكومت در ايران صفوى و نقش علما در آن مىپردازد. اين فصل با بررسى نظريه سياسى شيعه پيش از عصر صفوى و پيشينه همكارى شیعیان با سلاطين و مبانى فقهى آن آغاز شده و ديدگاه موافقين و مخالفين طرح شده است. | |||
گزيده منابع فكر و فقه سياسى شيعه در دوره صفوى، عنوان فصل چهارم كتاب است. بررسى روضهالانوار عباسى، سلطان و رسالت امر به معروف و نهى از منكر، سلطنت و عدالت، رسالههاى خراجيه، عهدنامه مالك اشتر و شرح آن و مباحثى مانند مباحث اين فصل را تشكيل مىدهد. | گزيده منابع فكر و فقه سياسى شيعه در دوره صفوى، عنوان فصل چهارم كتاب است. بررسى روضهالانوار عباسى، سلطان و رسالت امر به معروف و نهى از منكر، سلطنت و عدالت، رسالههاى خراجيه، عهدنامه مالك اشتر و شرح آن و مباحثى مانند مباحث اين فصل را تشكيل مىدهد. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
جلد دوم: | جلد دوم: | ||
اين مجلد از كتاب، با عنوان رويارويى فقهاء با صوفيان آغاز شده است. موضعگيرىهاى [[علامه مجلسى]]، [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|فيض كاشانى]] و [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در برابر صوفيان دوره صفوى، از جمله مباحث خواندنى فصل اول كتاب است. | اين مجلد از كتاب، با عنوان رويارويى فقهاء با صوفيان آغاز شده است. موضعگيرىهاى [[علامه مجلسى]]، [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|فيض كاشانى]] و [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در برابر صوفيان دوره صفوى، از جمله مباحث خواندنى فصل اول كتاب است. نویسنده در فصول ديگر كتاب به نقل رساله اصول فصولالتوضيح مناظره علمى - نوشتارى [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] و محمد طاهر قمى در باب تصوف، بررسى آثارى، همچون رساله در رد جماعت صوفيان عليقلى جديدالاسلام، تذكره نصر آبادى و آثار سيد نعمتالله جزائرى و نيز وقفنامه مدرسه مدرسه سلطان حسینیه يا مدرسه آقا كمال و موقوفه شاه سلطان حسين اقدام كرده است. | ||
جلد سوم: | جلد سوم: | ||
در دوره صفوى، به ويژه در دوره شاه سليمان و شاه سلطان حسين ادبيات ضد مسيحى رواج يافت. در اين دوره رديههاى بر مسيحيت نوشته شد كه | در دوره صفوى، به ويژه در دوره شاه سليمان و شاه سلطان حسين ادبيات ضد مسيحى رواج يافت. در اين دوره رديههاى بر مسيحيت نوشته شد كه نویسنده در ابتداى اين جلد به مطالعه آنها پرداخته است. در فصول بعدى كتاب مسائل مختلف دينى- فرهنگى مورد مطالعه قرار گرفته است. از خواندن زيارت جامعه و رياضات و مكاشفات گرفته تا تشيع در دمشق، جبل عامل و استانبول و حتى مطلبى درباره غول. | ||
از جمله اتفافاتى كه نقش مهمى در ترويج مكتب تشيع داشت، جنبش ترجمه متون دينى به پارسى بود. جعفريان با اين توجه به نقد ترجمه كتابهايى؛ مانند: [[كشف الغمة في معرفة الأئمة (اربلی)|كشف الغمة في معرفة الأئمة]]، المناقب، مفتاح الفلاح پرداخته است. | از جمله اتفافاتى كه نقش مهمى در ترويج مكتب تشيع داشت، جنبش ترجمه متون دينى به پارسى بود. جعفريان با اين توجه به نقد ترجمه كتابهايى؛ مانند: [[كشف الغمة في معرفة الأئمة (اربلی)|كشف الغمة في معرفة الأئمة]]، المناقب، مفتاح الفلاح پرداخته است. | ||
در فصلهاى ديگر، اين مجلد آثار ديگرى از [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، شيخ لطفالله اصفهانى، علىنقى كمرهاى بررسى شده است. در انتهاى اين مجموعه نيز به علل زوال صفويان اشاره شده است. | در فصلهاى ديگر، اين مجلد آثار ديگرى از [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، شيخ لطفالله اصفهانى، علىنقى كمرهاى بررسى شده است. در انتهاى اين مجموعه نيز به علل زوال صفويان اشاره شده است. نویسنده با استفاده از اسناد اين دوران، دگرگونى ارزشها، فساد شايع در درباريان و اميران، دخل و خرج نامتناسب و نابودى سپاهيان را، از جمله عوامل سقوط حكومت صفوى دانسته است. | ||
== وضعيت كتاب== | == وضعيت كتاب== | ||