۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (Mrmoosavi@noornet.net صفحهٔ الإيضاح را به الإيضاح (ابوفراس مینقی) منتقل کرد) |
|||
(۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01084J1.jpg | |||
| عنوان =الإیضاح | |||
| عنوانهای دیگر =کتاب الإیضاح | |||
| پدیدآوران = | |||
[[تامر، عارف]] (محقق) | |||
| | |||
| | |||
[[ | [[ابوفراس مینقی، شهابالدین بن نصر]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 215 /الف2الف9 | ||
| موضوع = | |||
کلام اسماعیلیه - قرن 10ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
المطبعة الکاثولیکية | |||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
|موضوع | | سال نشر = 1964 م | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01084AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10584 | |||
| کتابخوان همراه نور =01084 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''الإیضاح''' تأليف شهابالدينابوفراس مينقى (متوفى 947ق)، عالم اسماعيلى نزارى، به زبان عربى است. اين كتاب از آن جهت كه نویسنده آن از علماى بزرگ مكتب فكرى اسماعيلى در عصرش بوده حائز اهميت است. كتاب، به لحاظ مطالب فلسفى بالاتر از كتب مدخل فلسفه و پايينتر از كتب عالى فلسفى است. | |||
==ساختار== | |||
كتاب، با دو مقدمه از محقق و مؤلف كتاب آغاز شده است. متن اثر بدون هيچگونه تبويب و فصلبندى است. از نظر نگارش، داراى الفاظ سليس و روانى است و نياز به مراجعه به كتب لغت و معاجم ندارد. | كتاب، با دو مقدمه از محقق و مؤلف كتاب آغاز شده است. متن اثر بدون هيچگونه تبويب و فصلبندى است. از نظر نگارش، داراى الفاظ سليس و روانى است و نياز به مراجعه به كتب لغت و معاجم ندارد. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
محقق كتاب در مقدمهاش بر كتاب به تاريخچه مختصرى از مذهب اسماعيليه، اشاره مىكند. اصحاب مدرسه اول اسماعيلى، اخوان الصفاء، ابن حوشب كوفى و [[ابن حیون، نعمان بن محمد|ابن حيون]] مغربى بودهاند. وى بسيارى از افكار نویسنده را متأثر از افكار اين افراد مىداند. | |||
محقق كتاب در مقدمهاش بر كتاب به تاريخچه مختصرى از مذهب اسماعيليه، اشاره مىكند. اصحاب مدرسه اول اسماعيلى، اخوان الصفاء، ابن حوشب كوفى و ابن حيون مغربى بودهاند. وى بسيارى از افكار | |||
نویسنده، در مقدمه به ارزش فضايل عقلى اشاره مىكند و اگر چه فضايل جسمانى را بىارزش نمىداند، اما فضايل نظرى عقلى را باارزشتر مىداند. به اعتقاد محقق كتاب، اين رأى اقتباسى از آراى اخوان الصفاء و [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] است. ابوفراس بر اين اعتقاد است كه معرفت مطلقه از طريق اعمال فكرى و محاربه با شهوات و ميراندن جسم، كامل مىگردد. | |||
كتاب، با ذكر آيات قرآن كريم به تكرار داستان آدم(ع) هفت مرتبه در قرآن كريم اشاره كرده و ابليس هر يك از انبيا را نام مىبرد. وى در آخر چنين نتيجهگيرى مىكند كه تفاوت ابليس بالقوه و بالفعل در آن است كه ابليس بالقوه مىتواند توبه كند و با تغيير صورت ابليسى خود به حق رجوع كند، اما ابليس بالفعل امكان توبه ندارد. وى سپس به گونه ديگرى نيز تأويل مىبرد كه ابليسهاى بالقوه فقهاى قشرى و بزرگان هستند كه اگر قلوب آنها فاسد شود، صورت روحانى آنها ابليس بالفعل مىشود كه عقاب خواهد شد و ندامت، ديگر سودى ندارد. | كتاب، با ذكر آيات قرآن كريم به تكرار داستان آدم(ع) هفت مرتبه در قرآن كريم اشاره كرده و ابليس هر يك از انبيا را نام مىبرد. وى در آخر چنين نتيجهگيرى مىكند كه تفاوت ابليس بالقوه و بالفعل در آن است كه ابليس بالقوه مىتواند توبه كند و با تغيير صورت ابليسى خود به حق رجوع كند، اما ابليس بالفعل امكان توبه ندارد. وى سپس به گونه ديگرى نيز تأويل مىبرد كه ابليسهاى بالقوه فقهاى قشرى و بزرگان هستند كه اگر قلوب آنها فاسد شود، صورت روحانى آنها ابليس بالفعل مىشود كه عقاب خواهد شد و ندامت، ديگر سودى ندارد. | ||
ابوفراس پس از اين مقدمه به بيان تفاوت بين انسان بالقوه و انسان بالفعل مىپردازد. او انسان بالقوه را مختار فاعل مأمور و همان روح ناطقه مىداند و دست و پا و زبان و ساير اعضا را ابزارهایى مىداند كه روح در افعالش آنها را به كار مىگيرد. او سپس در اثبات اين ادعا چنين استدلال مىكند كه اخبار و علم و عقل و اراده و... در روح است نه در عضو. خداوند عز و جل نيز روح را مورد خطاب قرار داده است، چرا كه حكيم، آنچه را كه معرفت و فهم و تمييز ندارد، مورد خطاب قرار نمىدهد. | |||
وى در بخش ديگرى از كتاب، به كيفيت صور ملائكه و انس و جن و شياطين پرداخته و با ذكر مقدماتى فلسفى، به تبيين اين بحث مىپردازد. وى مخلوقات عالم را همانند تعداد ماههاى حمل زنان، عبارت از نه جنس معادن، نبات، حيوان، بشر، شيطان، ابليس، جن، ملائكه، بهشتيان مىداند. | وى در بخش ديگرى از كتاب، به كيفيت صور ملائكه و انس و جن و شياطين پرداخته و با ذكر مقدماتى فلسفى، به تبيين اين بحث مىپردازد. وى مخلوقات عالم را همانند تعداد ماههاى حمل زنان، عبارت از نه جنس معادن، نبات، حيوان، بشر، شيطان، ابليس، جن، ملائكه، بهشتيان مىداند. | ||
خط ۶۵: | خط ۴۶: | ||
او معتقد است صفات ذات، حدود روحانى و صفات فعل، حدود جسمانى است؛ چرا كه صفات ذات و موصوف به آن اعلى از صفات فعل و موصوف به آن است، چنانكه روح از جسم والاتر است. | او معتقد است صفات ذات، حدود روحانى و صفات فعل، حدود جسمانى است؛ چرا كه صفات ذات و موصوف به آن اعلى از صفات فعل و موصوف به آن است، چنانكه روح از جسم والاتر است. | ||
چگونگى ادراك علوم توسط امام معصوم، از جمله مطالب | چگونگى ادراك علوم توسط امام معصوم، از جمله مطالب پایانى كتاب است كه نویسنده سعى كرده با تشبيهات و براهین ساده فلسفى آن را تبيين كند. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
مصحح، در تصحيح كتاب از سه نسخه استفاده كرده و اختلاف نسخ را در پاورقى آورده است. فهرست مطالب نيز در انتهاى آن ذكر شده است. | مصحح، در تصحيح كتاب از سه نسخه استفاده كرده و اختلاف نسخ را در پاورقى آورده است. فهرست مطالب نيز در انتهاى آن ذكر شده است. | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابستهها== | |||
[[شجرة الیقين]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | ||
ویرایش