پرش به محتوا

رسائل الثعالبي، أو، نثر النظم و حل العقد: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۰ نوامبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>')
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده')
خط ۱۴: خط ۱۴:
[[خاقانی، علی]] (مقدمه‌نويس)
[[خاقانی، علی]] (مقدمه‌نويس)


[[ثعالبی، عبدالملک بن محمد]] (نويسنده)
[[ثعالبی، عبدالملک بن محمد]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏PJA‎‏ ‎‏3914‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏5
| کد کنگره =‏PJA‎‏ ‎‏3914‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏5
خط ۴۲: خط ۴۲:
كتاب با مقدمه على الخاقانى آغاز شده است. كتاب «نثر النظم و حل العقد» داراى سى و نه باب، كتاب «الفوائد و القلائد» داراى هشت باب و كتاب «الكناية و التعريض» نيز داراى هفت باب است.
كتاب با مقدمه على الخاقانى آغاز شده است. كتاب «نثر النظم و حل العقد» داراى سى و نه باب، كتاب «الفوائد و القلائد» داراى هشت باب و كتاب «الكناية و التعريض» نيز داراى هفت باب است.


نويسنده در لابه‌لاى متون كتاب، از اشعار شاعران بزرگ عرب، به شيوايى و زيبايى استفاده كرده است.
نویسنده در لابه‌لاى متون كتاب، از اشعار شاعران بزرگ عرب، به شيوايى و زيبايى استفاده كرده است.


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
خط ۴۹: خط ۴۹:
كتاب «نثر النظم و حل العقد» در صناعت انشاء تأليف گرديده است و داراى سى و نه باب است.
كتاب «نثر النظم و حل العقد» در صناعت انشاء تأليف گرديده است و داراى سى و نه باب است.


نويسنده، اين كتاب را به ابوالعباس خوارزم‌شاه تقديم نموده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/2|متن كتاب، ص 2]]</ref>
نویسنده، اين كتاب را به ابوالعباس خوارزم‌شاه تقديم نموده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/2|متن كتاب، ص 2]]</ref>


توضيحاتى از خود نويسنده به‌صورت حاشيه، در اطراف متن نوشته شده كه در آن‌ها، به تبيين بيشتر مطالب و تشريح آن‌ها پرداخته شده است.
توضيحاتى از خود نویسنده به‌صورت حاشيه، در اطراف متن نوشته شده كه در آن‌ها، به تبيين بيشتر مطالب و تشريح آن‌ها پرداخته شده است.


نويسنده در نخستين باب كتاب، به بيان اهميت كتّاب و فضايل آثار ايشان پرداخته است. به نظر وى، طبقه كتّاب و اهميت ايشان، از شعرا بالاتر مى‌باشد؛ زيرا نوشتن قوانين و سنن ملوك، مراسلات حكومتى پيرامون خراج، عمارت بلاد و...، تحريص مردم بر اصلاح و جهاد و... بر عهده ايشان مى‌باشد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/3|متن كتاب، ص 3]]</ref>
نویسنده در نخستين باب كتاب، به بيان اهميت كتّاب و فضايل آثار ايشان پرداخته است. به نظر وى، طبقه كتّاب و اهميت ايشان، از شعرا بالاتر مى‌باشد؛ زيرا نوشتن قوانين و سنن ملوك، مراسلات حكومتى پيرامون خراج، عمارت بلاد و...، تحريص مردم بر اصلاح و جهاد و... بر عهده ايشان مى‌باشد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/3|متن كتاب، ص 3]]</ref>


در ساير ابواب كتاب، پيرامون مسائل و عناوين زير، سخن به ميان آمده است: قلم؛ مكارم و جود؛ لطف سؤال؛ خلف وعده؛ شكر؛ اعتذار و استعطاف؛ قبول عذر؛ توقع فرج؛ قناعت؛ رزق؛ غربت و كراهت آن؛ پيرى و جوانى؛ زيارت و عيادت؛ عبادت؛ لطايف و امثال؛ اوصاف و تشبيهات؛ فصد و شرب دوا؛ بهار؛ خمريات؛ طول شب و روز و...
در ساير ابواب كتاب، پيرامون مسائل و عناوين زير، سخن به ميان آمده است: قلم؛ مكارم و جود؛ لطف سؤال؛ خلف وعده؛ شكر؛ اعتذار و استعطاف؛ قبول عذر؛ توقع فرج؛ قناعت؛ رزق؛ غربت و كراهت آن؛ پيرى و جوانى؛ زيارت و عيادت؛ عبادت؛ لطايف و امثال؛ اوصاف و تشبيهات؛ فصد و شرب دوا؛ بهار؛ خمريات؛ طول شب و روز و...


كتاب «الفوائد و القلائد» نيز در حاشيه همين كتاب بوده و مطالب آن در هشت باب و چندين فصل، تنظيم شده است. باب اول اين كتاب، پيرامون فضيلت علم و عقل مى‌باشد. نويسنده بر اين باور است كه علم، بهترين زينت و عقل، برترين بهره‌ها مى‌باشد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/12|حاشيه كتاب، ص 12]]</ref>
كتاب «الفوائد و القلائد» نيز در حاشيه همين كتاب بوده و مطالب آن در هشت باب و چندين فصل، تنظيم شده است. باب اول اين كتاب، پيرامون فضيلت علم و عقل مى‌باشد. نویسنده بر اين باور است كه علم، بهترين زينت و عقل، برترين بهره‌ها مى‌باشد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/12|حاشيه كتاب، ص 12]]</ref>


وى در فصل دوم، به بيان فضيلت زهد و عبادت پرداخته<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/17|همان، ص 17]]</ref>، پس از اشاره به آداب حفظ زبان و فصاحت در باب سوم<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/32|همان، ص 32]]</ref>، در باب چهارم به بيان شيوه‌ها و امور مربوط به ادب نفس و تربيت آن پرداخته<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/41|همان، ص 41]]</ref>و برخى از مكارم اخلاق را در باب پنجم، توضيح داده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/48|همان، ص 48]]</ref>
وى در فصل دوم، به بيان فضيلت زهد و عبادت پرداخته<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/17|همان، ص 17]]</ref>، پس از اشاره به آداب حفظ زبان و فصاحت در باب سوم<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/32|همان، ص 32]]</ref>، در باب چهارم به بيان شيوه‌ها و امور مربوط به ادب نفس و تربيت آن پرداخته<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/41|همان، ص 41]]</ref>و برخى از مكارم اخلاق را در باب پنجم، توضيح داده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/48|همان، ص 48]]</ref>
خط ۶۹: خط ۶۹:
باب اول، در پنج فصل سامان يافته و در آن، كنايات مربوط به زنان، دختران و اهل حرم و مسائل، شوؤن و احوال ايشان آمده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/3|همان، ص 3]]</ref>
باب اول، در پنج فصل سامان يافته و در آن، كنايات مربوط به زنان، دختران و اهل حرم و مسائل، شوؤن و احوال ايشان آمده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/3|همان، ص 3]]</ref>


از جمله كناياتى كه اعراب در مورد زنان استفاده كرده و نويسنده به آن‌ها اشاره نموده است، عبارتند از: النعجة، الشاة، القلوص، السرحة، الحرث، الفراش، العتبة، القارورة، القوصرة، النعل، الغل، القيد، الظلة، الجارة. نويسنده در ادامه، به اشعارى كه در آن‌ها اين كنايات استفاده شده، اشاره نموده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/3|همان]]</ref>
از جمله كناياتى كه اعراب در مورد زنان استفاده كرده و نویسنده به آن‌ها اشاره نموده است، عبارتند از: النعجة، الشاة، القلوص، السرحة، الحرث، الفراش، العتبة، القارورة، القوصرة، النعل، الغل، القيد، الظلة، الجارة. نویسنده در ادامه، به اشعارى كه در آن‌ها اين كنايات استفاده شده، اشاره نموده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/3|همان]]</ref>


باب دوم نيز داراى پنج فصل بوده و پيرامون كناياتى است كه مربوط به پسران و كسانى كه علاقه‌مند به ايشان مى‌باشند، است. اين كنايات، مربوط به احتلام و ختان، پسر بودن، لواط و اهل آن، مدح و ذم خروج لحيه و روييدن موى صورت و... مى‌باشد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/19|همان، ص 19]]</ref>
باب دوم نيز داراى پنج فصل بوده و پيرامون كناياتى است كه مربوط به پسران و كسانى كه علاقه‌مند به ايشان مى‌باشند، است. اين كنايات، مربوط به احتلام و ختان، پسر بودن، لواط و اهل آن، مدح و ذم خروج لحيه و روييدن موى صورت و... مى‌باشد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21177/2/19|همان، ص 19]]</ref>
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش