ره توشه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مصباح یزدی، محمدتقی]] (نويسنده)

نويسنده معتقد است شايد براى ابوذر كه ساليان درازى در طريق بندگى خدا گام برداشته است و مى‌خواهد در دست‌يابى به سعادت، از دستورالعمل‌هاى پيامبر بهره گيرد، بهترين نصيحت اين باشد كه شيوه بهره‌گيرى از عبادت را به او بياموزد و راهى را فراسوى او نهد كه بتواند از عبادت خويش، بهترين استفاده را ببرد و آن داشتن حضور قلب به هنگام عبادت است.

به اعتقاد نويسنده، راه كسب حضور قلب، تمرين، ممارست و درك حضور خدا اين است كه خود را در محضر خدا و مأنوس با او بيابد، چرا كه اگر كسى با خدا انس گرفت، هرگز از سخن گفتن با او و شنيدن كلام او خسته نمى‌شود؛ چراكه عاشق هر چه بيشتر با معشوق خود باشد و با او سخن گويد، تشنه‌تر مى‌گردد.

در درس دوم، لزوم بهره‌گيرى صحيح از نعمت‌هاى خداوند بيان شده است. به نظر نويسنده، سلامتى و فراغت، دو نعمت گران‌بهايى است كه خداوند به انسان‌ها عطا فرموده، ولى اكثر مردم قدر آن را نمى‌دانند و آن را به رايگان از دست مى‌دهند. از اين جهت، پيامبر(ص) به ابوذر سفارش مى‌كند كه قدر اين دو نعمت را بدان و مانند ديگران ارزان از دست نده.

نويسنده در درس چهارم، توصيه پيامبر(ص) به استفاده شايسته از توانايى‌هاى فعلى، نقش انديشيدن در مرگ و عواقب گناه، لزوم قدردانى از عمر و انجام به موقع وظايف را بيان كرده است.

در درس‌هاى پيشين، بخش‌هايى از حديث ابوذر مورد بررسى قرار گرفته بود كه در آن‌ها، بر تقويت ايمان، غنيمت شمردن فرصت‌ها و قدردانى از عمر و نعمت‌هاى خداوند تأكيد شده بود. در اين درس، مطالب با عبارت‌هاى ديگرى بيان گرديده تا در دل‌هاى مؤمنان، تأثير بيشترى گذارده شود. به نظر نويسنده، وقتى انسان به خداوند، قيامت و ارزش‌هاى الهى معتقد گشت، درصدد برمى‌آيد در پيشگاه خداوند رو سفيد شود و در روز قيامت، مورد عنايت او قرار گيرد، ولى اين كار به اين بستگى دارد كه قدر عمر خود را بداند و نيز بداند چگونه آن را صرف كند تا به هدف كه سعادت ابدى است، نايل گردد. در ادامه پيامبر(ص) پرهيز مى‌دهند از اين كه انسان به غفلت، گناه و انحراف مبتلا گردد؛ چرا كه ممكن است در آن حال، اجل او فرا رسد و بدبخت و شرمسار روانه ديار باقى شود.

نويسنده معتقد است گرچه بيانات پيامبر(ص) روشن است و نيازى به توضيح ندارد، ولى براى اينكه مطلب هرچه بيشتر، جهت تثبيت در قلوب، روشن گردد، به برخى از رواياتى كه مضمونش با سخنان پيامبر(ص)، در اين فراز يكسان است، اشاره كرده است. وى يادآور شده است كه از نظر اسلام، انسان عاقل نمى‌تواند بدون مسئوليت باشد، اما ميزان و محدوده مسئوليت‌ها متفاوت است؛ پس انسان جاهل و عامل در مسئوليت داشتن مشتركند، گرچه مسئوليت عالم بيش از مسئوليت جاهل است.

در درس ششم، به عظمت و وسعت حقوق خداوند، بى‌شمار بودن نعمت‌هاى او، كوتاهى عمر و بقاى اعمال خوب و بد انسان اشاره شده است. در اين درس، محور بحث، ايجاد حس مسئوليت و اهميت به انجام وظايف مى‌باشد. به نظر نويسنده بعد از اينكه انسان فهميد بايد از عمرش به خوبى استفاده برده و دانست كه براى بهتر استفاده كردن از آن، بايد از علم برخوردار گشت، نوبت مى‌رسد به لزوم ايجاد انگيزه تلاش و فعاليت در فرد و اينكه آن انگيزه چگونه پديد مى‌آيد. آيت‌الله مصباح معتقد است براى ايجاد انگيزه، توجه به اين نكته لازم است كه خداوند بر بندگان خويش حقوقى دارد و از اين جهت انسان در برابر خداى خويش وظايفى پيدا مى‌كند. انسان با عقل و فطرت خويش مى‌يابد كه اگر كسى بر او حقى داشته باشد، بايد حق او را ادا كند و هر انسان عاقلى مى‌داند كه خداوند بالاترين حقوق را بر عهده او دارد.

مقام و منزلت بنده خالص در نزد خداوند، در درس بيست‌وهفتم بيان شده است. بر طبق مضمون اين بخش از پندهاى پيامبر(ص) كه در اين درس بحث شده است، خداوند به وسيله سه دسته از بندگان خود، بر ملائكه مباحات مى‌كند. اينكه مباهات خداوند به چه معناست و چگونه خداوند بر ملائكه مباهات مى‌كند، امرى است كه به اعتقاد نويسنده، بر ما روشن نيست. به نظر وى، تنها چيزى كه از اين بخش از روايات استفاده مى‌گردد، اين است كه سه دسته از بندگان خداوند، مقامشان از ملائكه برتر است و خداوند مقام عالى و والاى آن‌ها را به ملائكه خود مى‌نماياند. اين سه دسته عبارتند از: