۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جامع التواریخ (تاریخ سامانیان و بویهیان و غزنویان): تفاوت میان نسخه‌ها
جامع التواریخ (تاریخ سامانیان و بویهیان و غزنویان) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۰:۳۲
، ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'هندي' به 'هندی') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =جامع التواریخ. برگزیده | | عنوان‌های دیگر =جامع التواریخ. برگزیده | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[رشیدالدین فضل‌الله]] ( | [[رشیدالدین فضل‌الله]] (نویسنده) | ||
[[روشن، محمد]] (مصحح) | [[روشن، محمد]] (مصحح) | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
انگيزه مؤلف، فراهم آوردن مجموعه‌اى از تاريخ‌هاى ملل و اقوام گوناگون عالم بوده است. | انگيزه مؤلف، فراهم آوردن مجموعه‌اى از تاريخ‌هاى ملل و اقوام گوناگون عالم بوده است. | ||
مرحوم بهار در مورد خصوصيات سبک ى، زبان و بيان كتاب معتقد است كه: «به طرز ساده نوشته شده و | مرحوم بهار در مورد خصوصيات سبک ى، زبان و بيان كتاب معتقد است كه: «به طرز ساده نوشته شده و نویسنده در نقل عبارات متكلفانه مورخان قبل از خود، سعى كرده است كه حتى الامكان لغات دشوار و غير مشهور را حذف كند، مگر گاهى كه به ناچار به نقل عين عبارات پرداخته است». | ||
اهميت كتاب از آن جهت است كه غازان خان، تمام اسناد و نوشته‌هاى قديمى و دولتى را در اختيار مؤلف گذاشت و دانشمندانى كه از تاريخ و فرهنگ ترك و مغول آگاه بودند را همراه او كرد تا كار به بهترين وجه پيش برود. | اهميت كتاب از آن جهت است كه غازان خان، تمام اسناد و نوشته‌هاى قديمى و دولتى را در اختيار مؤلف گذاشت و دانشمندانى كه از تاريخ و فرهنگ ترك و مغول آگاه بودند را همراه او كرد تا كار به بهترين وجه پيش برود. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
كتاب با مقدمه مصحح در بيان ويژگى‌هاى كتاب آغاز و مطالب دربردانده بخش سامانيان، بويهيان و غزنويان از تاريخ «جامع التّواريخ» است. | كتاب با مقدمه مصحح در بيان ويژگى‌هاى كتاب آغاز و مطالب دربردانده بخش سامانيان، بويهيان و غزنويان از تاريخ «جامع التّواريخ» است. | ||
نویسنده كتاب را به درخواست غازان خان نوشت و چون غازان خان درگذشت، آن را به اولجايتو تقديم كرد. به فرمان اولجايتو اين كتاب به نام «مبارک غازانى» ناميده شد، ولى بخش‌هايى ديگر شامل تاريخ دوران پادشاهى اولجايتو، تاريخ ادوار و اقوام جهان، صورالاقاليم و مسالك الممالك در دو جلد نوشته و به بخش پيشين افزوده شدند كه اين سه جلد روى همرفته، جامع‌التواريخ را تشكيل مى‌دهند. | |||
جامع التواريخ به سه جلد بخش مى‌گردد: | جامع التواريخ به سه جلد بخش مى‌گردد: | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
كتاب، بر خلاف سبک فاخر و فنى «جهانگشاى جوينى» و شيوه منحط و مغلق و به كلى مصنوع «تجزيه الامصار» وصاف، بسيار ساده، روان، بى‌پيرايه و گاه به ويژه در برگرداندن نوشته‌هاى مغولى، به زبان محاوره روزگار مؤلف نوشته شده و با آن، سبکىنو در نگارش فارسى آغاز گرديده است؛ ولى درعين حال حدود بيست هزار واژه تركى و مغولى در خود دارد. تعداد كلمه‌هاى عربى نيز در حد معمول زمان خود بوده است. | كتاب، بر خلاف سبک فاخر و فنى «جهانگشاى جوينى» و شيوه منحط و مغلق و به كلى مصنوع «تجزيه الامصار» وصاف، بسيار ساده، روان، بى‌پيرايه و گاه به ويژه در برگرداندن نوشته‌هاى مغولى، به زبان محاوره روزگار مؤلف نوشته شده و با آن، سبکىنو در نگارش فارسى آغاز گرديده است؛ ولى درعين حال حدود بيست هزار واژه تركى و مغولى در خود دارد. تعداد كلمه‌هاى عربى نيز در حد معمول زمان خود بوده است. | ||
قسمت حاضر، در واقع خلاصه‌اى است از ترجمه «تاريخ يمينى» جرفادقانى كه | قسمت حاضر، در واقع خلاصه‌اى است از ترجمه «تاريخ يمينى» جرفادقانى كه نویسنده برخى بخش‌هاى آن را از قلم انداخته، اما بيشتر قسمت‌هاى آن را نقل كرده است. معمولا ابيات و عبارات عربى و گاه برخى جملات را نيز حذف كرده، ولى در بسيارى مواضع، نوعى نسخه بردارى است از كتاب مذكور، كه گاه با اندك تفاوتى در الفاظ و عبارات و افعال همراه است. | ||
در نوشتن تاريخ سلجوقيان، گويا ماخذ | در نوشتن تاريخ سلجوقيان، گويا ماخذ نویسنده كتابى است كه به نام «سلجوقنامه ظهيرى». | ||
نثر كتاب در ديباچه‌ها با متن اصل كتاب، تفاوت دارد و به شيوه ديباچه كتاب جوينى و روش كليله نظر دارد و نثر آن بر خلاف متن كتاب، تاحدى پيچيده و فنى و همراه با انواع صنايع از سجع، جناس، تضمين آيات، عبارات عربى، اشعار فارسى، تشبيهات، استعارات، مبالغه و اغراق است. | نثر كتاب در ديباچه‌ها با متن اصل كتاب، تفاوت دارد و به شيوه ديباچه كتاب جوينى و روش كليله نظر دارد و نثر آن بر خلاف متن كتاب، تاحدى پيچيده و فنى و همراه با انواع صنايع از سجع، جناس، تضمين آيات، عبارات عربى، اشعار فارسى، تشبيهات، استعارات، مبالغه و اغراق است. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
#عبدالملك بن نوح؛ هشت ماه و هفده روز. | #عبدالملك بن نوح؛ هشت ماه و هفده روز. | ||
نویسنده از جنگ‌هایى كه گزارش مى‌كند، به عنوان «غزوه» ياد و جزئيات آن‌ها را تشريح كرده است؛ از جمله: غزوه غور، بهاتيه، مولتان و... | |||
از جمله وقايعى كه | از جمله وقايعى كه نویسنده آن‌ها را به تفصيل بيان كرده، مى‌توان به فتح قلعه بهيم نغرا، واقعه ناراين، تانشير، خروج ابوابراهيم اسمعيل بن نوح، گذشتن ايلك خان از جيحون و فتح قصدار اشاره كرد. | ||
نویسنده، نحوه انقراض خوارزمشاهيان و به قدرت رسيدن سلطان محمود را به خوبى به تصوير كشيده و بعد از بيان وقايع دوران سلطان محمود؛ از جمله فتح شهرهاى هندوستان؛ مانند مهرّه و قنّوج، نحوه وفات و حوادث آخرين روزهاى زندگانى او را بيان كرده است. | |||
مطالب پايانى، مربوط است به نحوه به قدرت رسيدن و وقايع دوران پسران سلطان محمود؛ از جمله محمّد بن محمود و ابوالفتح مودود بن مسعود بن محمود. | مطالب پايانى، مربوط است به نحوه به قدرت رسيدن و وقايع دوران پسران سلطان محمود؛ از جمله محمّد بن محمود و ابوالفتح مودود بن مسعود بن محمود. | ||