پرش به محتوا

حج در آیینه شعر فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۰ نوامبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>')
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده')
خط ۴: خط ۴:
| عنوان‌های دیگر =
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[شجاعی، محمد]] (نويسنده)
[[شجاعی، محمد]] (نویسنده)
| زبان =فارسی
| زبان =فارسی
| کد کنگره =
| کد کنگره =
خط ۲۷: خط ۲۷:


== ساختار ==
== ساختار ==
كتاب، مشتمل بر پيشگفتار و هفت فصل است. نويسنده در اين اثر كوشش كرده، اشعار شاعران پارسى‌گوى را از قرن سوم تا قرن دهم در تمام زمينه‌هايى كه به‌نوعى به حج مربوط مى‌شود گرد آورده و به تجزيه و تحليل بپردازد. وى تا حد امكان سعى كرده سروده‌ها را به ترتيب قرن و تاريخ وفات شاعر بنگارد<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/12 ر.ک: مقدمه، ص12]</ref>
كتاب، مشتمل بر پيشگفتار و هفت فصل است. نویسنده در اين اثر كوشش كرده، اشعار شاعران پارسى‌گوى را از قرن سوم تا قرن دهم در تمام زمينه‌هايى كه به‌نوعى به حج مربوط مى‌شود گرد آورده و به تجزيه و تحليل بپردازد. وى تا حد امكان سعى كرده سروده‌ها را به ترتيب قرن و تاريخ وفات شاعر بنگارد<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/12 ر.ک: مقدمه، ص12]</ref>


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
نويسنده در اين جلد، از زواياى گوناگون و تازه‌اى به منظره زيبا و تماشايى حج نگريسته و از مناظر دلگشا و دل‌انگيز آن بهره‌مند گشته است. هم در متن و پاورقي‌ها به‌عنوان شاهد مثال به بُعد تاريخى حج نظر افكنده و هم به جغرافياى آن نگاه انداخته و هم يك دوره آداب، اسرار، اعمال و مناسك حج را از ديدگاه شرع، عرفان، تصوف، ولايت و... بررسى و تحقيق كرده است و به نكات نگفته و نهفته بسيارى رسيده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/12 همان]</ref>
نویسنده در اين جلد، از زواياى گوناگون و تازه‌اى به منظره زيبا و تماشايى حج نگريسته و از مناظر دلگشا و دل‌انگيز آن بهره‌مند گشته است. هم در متن و پاورقي‌ها به‌عنوان شاهد مثال به بُعد تاريخى حج نظر افكنده و هم به جغرافياى آن نگاه انداخته و هم يك دوره آداب، اسرار، اعمال و مناسك حج را از ديدگاه شرع، عرفان، تصوف، ولايت و... بررسى و تحقيق كرده است و به نكات نگفته و نهفته بسيارى رسيده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/12 همان]</ref>


وى اقرار دارد اين يافته‌ها تنها و تنها، مرواريدى است از دل ژرفاى دريا و ستاره‌اى است از كهكشان دوردست آسمان و گامى است در دل بى‌انتهاى كوير و جرعه‌اى است در پهن‌دشت خشك زمين و واژه‌اى است از واژگان گسترده ادب و بيتى است از ديوان‌هاى شاعران پارسى‌گوى و اين در حالى است كه تازه، شاعران، عارفان، اديبان، انديشمندان، نويسندگان، گويندگان، هنرمندان و... خود، تنها توانسته‌اند به اندازه شعور، معرفت، ادب، انديشه، قلم، زبان، هنر و توانايى و استعداد و شايستگى خويش، رازى از خزينه اسرار و رمزى از گنجينه رموز حج را دريابند و به بعدى از ابعاد و گوشه‌اى از زواياى آن بنگرند<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/13 همان، ص13]</ref>
وى اقرار دارد اين يافته‌ها تنها و تنها، مرواريدى است از دل ژرفاى دريا و ستاره‌اى است از كهكشان دوردست آسمان و گامى است در دل بى‌انتهاى كوير و جرعه‌اى است در پهن‌دشت خشك زمين و واژه‌اى است از واژگان گسترده ادب و بيتى است از ديوان‌هاى شاعران پارسى‌گوى و اين در حالى است كه تازه، شاعران، عارفان، اديبان، انديشمندان، نويسندگان، گويندگان، هنرمندان و... خود، تنها توانسته‌اند به اندازه شعور، معرفت، ادب، انديشه، قلم، زبان، هنر و توانايى و استعداد و شايستگى خويش، رازى از خزينه اسرار و رمزى از گنجينه رموز حج را دريابند و به بعدى از ابعاد و گوشه‌اى از زواياى آن بنگرند<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/13 همان، ص13]</ref>


متن كتاب با غزلى از نويسنده با نام «عشق كعبه» آغاز شده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/17 همان، 17]</ref>
متن كتاب با غزلى از نویسنده با نام «عشق كعبه» آغاز شده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/17 همان، 17]</ref>


نويسنده اولين فصل كتاب را به ذكر نام نخستين شاعران آغاز كرده است. اولين شاعر پارسى‌گويى كه نامى از مكه و حرم در اشعار او آمده «بسام كورد» نام دارد. وى از شاعران قرن سوم و از خوارج عهد يعقوب ليث بود كه به صلح نزد او آمد و در مدح يعقوب شعرهاى بسيار به روش محمد بن وصيف گفت<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/21 متن كتاب، ص21]</ref>
نویسنده اولين فصل كتاب را به ذكر نام نخستين شاعران آغاز كرده است. اولين شاعر پارسى‌گويى كه نامى از مكه و حرم در اشعار او آمده «بسام كورد» نام دارد. وى از شاعران قرن سوم و از خوارج عهد يعقوب ليث بود كه به صلح نزد او آمد و در مدح يعقوب شعرهاى بسيار به روش محمد بن وصيف گفت<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/21 متن كتاب، ص21]</ref>


اولين شاعر پارسى‌گويى كه نام «كعبه» در اشعار وى آمده «رودكى» است. او را از قديمى‌ترين شاعران و پدر شعر فارسى خوانده‌اند. وى در اشعارى خطاب به معشوق مى‌گويد: من به چشم‌هاى سياه تو افتخار مى‌كنم؛ آن‌گونه كه اهل مكّه به كعبه... افتخار مى‌كنند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/22 همان، ص22]</ref>{{شعر}}{{ب|''مكى به كعبه فخر كند مصريان به نيل''|2=''ترسا به اسقف و علوى بافتخار جد''}}{{ب|''فخر رهى بدان دو سيه چشمكان توست''|2=''كآمد پديد زير نقاب از بر دو خد''}}{{پایان شعر}}
اولين شاعر پارسى‌گويى كه نام «كعبه» در اشعار وى آمده «رودكى» است. او را از قديمى‌ترين شاعران و پدر شعر فارسى خوانده‌اند. وى در اشعارى خطاب به معشوق مى‌گويد: من به چشم‌هاى سياه تو افتخار مى‌كنم؛ آن‌گونه كه اهل مكّه به كعبه... افتخار مى‌كنند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/22 همان، ص22]</ref>{{شعر}}{{ب|''مكى به كعبه فخر كند مصريان به نيل''|2=''ترسا به اسقف و علوى بافتخار جد''}}{{ب|''فخر رهى بدان دو سيه چشمكان توست''|2=''كآمد پديد زير نقاب از بر دو خد''}}{{پایان شعر}}


نويسنده با ذكر نام «منطقى رازى» به‌عنوان اولين شاعر پارسى‌گويى كه از كعبه به‌عنوان تشبيه استفاده كرده است، چنين مى‌نويسد: «به‌راستى نمى‌توان از ميان ديوان‌هاى شاعران پارسى‌گوى گذشته و معاصر، ديوانى را يافت كه شاعرش به‌گونه‌اى از كعبه سخنى نگفته و مقصود و مطلوب خود را به كعبه تشبيه نكرده باشد. شاعران بدون استثنا هر مفهوم زيبا و هر واژه پاك و باقداست و هر خوب و خوبى را به كعبه همانند كرده‌اند»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/23 همان، ص23]</ref>
نویسنده با ذكر نام «منطقى رازى» به‌عنوان اولين شاعر پارسى‌گويى كه از كعبه به‌عنوان تشبيه استفاده كرده است، چنين مى‌نويسد: «به‌راستى نمى‌توان از ميان ديوان‌هاى شاعران پارسى‌گوى گذشته و معاصر، ديوانى را يافت كه شاعرش به‌گونه‌اى از كعبه سخنى نگفته و مقصود و مطلوب خود را به كعبه تشبيه نكرده باشد. شاعران بدون استثنا هر مفهوم زيبا و هر واژه پاك و باقداست و هر خوب و خوبى را به كعبه همانند كرده‌اند»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/23 همان، ص23]</ref>


در فصل دوم با عنوان كعبه و وابسته‌هاى آن، ويژگى‌هاى كعبه، نام‌هاى كعبه، مجاورت كعبه، اركان كعبه، مستجار، ميزاب (ناودان طلا) و زمزم ذكر شده است. زمزم يكى از وابسته‌هاى كعبه و واژه‌هاى مربوط به حج است كه پس از كعبه، به‌همراه حجرالاسود در شعر شعرا گسترده‌ترين انعكاس را داشته است. شعرا در صنعت تشبيه از زمزم بسيار استفاده كرده‌اند. عنصرى و سنايى و خاقانى، كف دست ممدوح خود را و منوچهرى، چشم خود را و ديگر شعرا، لب و لطف و دل و ديده و طبع و دُرد خام و فرورفتگى چانه را به زمزم تشبيه كرده‌اند<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/142 ر.ک: همان، ص142]</ref>
در فصل دوم با عنوان كعبه و وابسته‌هاى آن، ويژگى‌هاى كعبه، نام‌هاى كعبه، مجاورت كعبه، اركان كعبه، مستجار، ميزاب (ناودان طلا) و زمزم ذكر شده است. زمزم يكى از وابسته‌هاى كعبه و واژه‌هاى مربوط به حج است كه پس از كعبه، به‌همراه حجرالاسود در شعر شعرا گسترده‌ترين انعكاس را داشته است. شعرا در صنعت تشبيه از زمزم بسيار استفاده كرده‌اند. عنصرى و سنايى و خاقانى، كف دست ممدوح خود را و منوچهرى، چشم خود را و ديگر شعرا، لب و لطف و دل و ديده و طبع و دُرد خام و فرورفتگى چانه را به زمزم تشبيه كرده‌اند<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19646/1/142 ر.ک: همان، ص142]</ref>
خط ۵۴: خط ۵۴:




در آخرين فصل كتاب، اعمال و مناسك حج در آينه شعر فارسى بررسى شده است. نويسنده ابتدا اصطلاحات مناسك، استطاعت، ميقات، نماز احرام، نماز طواف و... را تعريف و در ذيل آن اشعار شعراى مختلف را گردآورى نموده است.
در آخرين فصل كتاب، اعمال و مناسك حج در آينه شعر فارسى بررسى شده است. نویسنده ابتدا اصطلاحات مناسك، استطاعت، ميقات، نماز احرام، نماز طواف و... را تعريف و در ذيل آن اشعار شعراى مختلف را گردآورى نموده است.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
۶۱٬۱۸۹

ویرایش