پرش به محتوا

أساليب البديع في القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:


==ساختار==
==ساختار==
کتاب، دارای مقدمه و محتوای مطالب است. نویسنده در نگارش این اثر از 573 اثر شیعی و سنی به زبان عربی بهره برده. در واقع یکی از ویژگی‎های این کتاب، کثرت منابع و مراجع آن است. برخی از منابع مورد استفاده نویسنده، عبارتند از: [[يتيمة الدهر في محاسن أهل العصر|یتيمة الدهر في محاسن أهل العصر]]، [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور ثعالبی]]؛ [[وضح البرهان في مشكلات القرآن]]، [[نیشابوری، محمود بن ابوالحسن|نیشابوری]]؛ [[النهاية في غريب الحديث و الأثر]]، [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر جزری]]؛ نقد الشعر، قدامة بن جعفر؛ النقد اللغوي عند العرب حتی نهاية القرن السابع الهجري، نعمت رحیم عزاوی؛ نقد النثر، قدامة بن جعفر؛ [[نزهة القلوب في تفسير غريب القرآن العزيز]]، [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]]؛ [[النشر في القراءات العشر]]، [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]]؛ [[موطأ الإمام مالك|موطأ]] [[مالک بن انس|الإمام مالك بن أنس]]، به روایت یحیی بن یحیی لیثی؛ [[مناهل العرفان في علوم القرآن|مناهل أهل العرفان في علوم القرآن]]، [[زرقانی، محمد عبدالعظیم|زرقانی]] و...<ref>ر.ک: منابع کتاب، ص921-944</ref>.
کتاب، دارای مقدمه و محتوای مطالب است. نویسنده در نگارش این اثر از 573 اثر شیعی و سنی به زبان عربی بهره برده. در واقع یکی از ویژگی‎های این کتاب، کثرت منابع و مراجع آن است. برخی از منابع مورد استفاده نویسنده، عبارتند از: [[يتيمة الدهر في محاسن أهل العصر|یتيمة الدهر في محاسن أهل العصر]]، [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور ثعالبی]]؛ [[وضح البرهان في مشكلات القرآن]]، [[نیشابوری، محمود بن ابوالحسن|نیشابوری]]؛ [[النهاية في غريب الحديث و الأثر]]، [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر جزری]]؛ نقد الشعر، قدامة بن جعفر؛ النقد اللغوي عند العرب حتی نهاية القرن السابع الهجري، نعمت رحیم عزاوی؛ نقد النثر، قدامة بن جعفر؛ [[نزهة القلوب في تفسير غريب القرآن العزيز]]، [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]]؛ [[النشر في القراءات العشر]]، [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]]؛ [[موطأ الإمام مالك|موطأ]] [[مالک بن انس|الإمام مالك بن أنس]]، به روایت یحیی بن یحیی لیثی؛ [[مناهل العرفان في علوم القرآن|مناهل أهل العرفان في علوم القرآن]]، [[زرقانی، محمد عبدالعظیم|زرقانی]] و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33415/1/921 ر.ک: منابع کتاب، ص921-944]</ref>.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
نویسنده مقدمه بسیار مفصلی بر کتاب دارد که در آن به توضیح علم بدیع و بیان تطور آن پرداخته است. در این مقدمه درباره افراد بسیاری چون ابوعبید بن مثنی، فراء، اصمعی، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، عبدالله بن معتز، قدامة بن جعفر، [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسکری]]، [[باقلانی، محمد بن طیب|ابوبکر باقلانی]]، [[ابن رشیق، حسن بن رشیق|ابن رشیق قیروانی]]، [[خفاجی، عبدالله بن محمد|ابن سنان خفاجی]]، [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن|عبدالقاهر جرجانی]]، اسامة بن منقذ، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدین رازی]]، ابن اثیر، [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] و قزوینی صحبت شده و مفاهیم و سیر تاریخی مواردی چون فنون بدیع نزد قزوینی و تأثیر مکتب [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن|عبدالقاهر جرجانی]] بر شیوه زمخشری در مفاهیمی چون طباق، مشاکله، لف و نشر، استطراد، مبالغه، مقابله، توریه و کلام موجه و استخدام و ایهام، جناس، سجع و فواصل و ازدواج، اجمال و تفصیل، ادماج، تأکید مدح با چیزی شبیه به ذم، التفات، تقسیم و... توضیح داده شده<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص7-101</ref> و در پایان جمع‎بندی و نتیجه‎گیری شده است<ref>ر.ک: همان، ص101-103</ref>.
نویسنده مقدمه بسیار مفصلی بر کتاب دارد که در آن به توضیح علم بدیع و بیان تطور آن پرداخته است. در این مقدمه درباره افراد بسیاری چون ابوعبید بن مثنی، فراء، اصمعی، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، عبدالله بن معتز، قدامة بن جعفر، [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسکری]]، [[باقلانی، محمد بن طیب|ابوبکر باقلانی]]، [[ابن رشیق، حسن بن رشیق|ابن رشیق قیروانی]]، [[خفاجی، عبدالله بن محمد|ابن سنان خفاجی]]، [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن|عبدالقاهر جرجانی]]، اسامة بن منقذ، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدین رازی]]، ابن اثیر، [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] و قزوینی صحبت شده و مفاهیم و سیر تاریخی مواردی چون فنون بدیع نزد قزوینی و تأثیر مکتب [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن|عبدالقاهر جرجانی]] بر شیوه زمخشری در مفاهیمی چون طباق، مشاکله، لف و نشر، استطراد، مبالغه، مقابله، توریه و کلام موجه و استخدام و ایهام، جناس، سجع و فواصل و ازدواج، اجمال و تفصیل، ادماج، تأکید مدح با چیزی شبیه به ذم، التفات، تقسیم و... توضیح داده شده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33415/1/7 ر.ک: مقدمه کتاب، ص7-101]</ref> و در پایان جمع‎بندی و نتیجه‎گیری شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33415/1/101 ر.ک: همان، ص101-103]</ref>.


در بخشی از کتاب درباره هجو در معرض مدح، چنین می‎خوانیم: هجو در معرض مدح، در موردی رخ می‎دهد که گوینده، سخنی بگوید که در ابتدا مدح به نظر آید، ولی بعدا روشن شود که هجو بوده، نه مدح؛ مانند شعر ابوعمیثل درباره ابوتمّام:
در بخشی از کتاب درباره هجو در معرض مدح، چنین می‎خوانیم: هجو در معرض مدح، در موردی رخ می‎دهد که گوینده، سخنی بگوید که در ابتدا مدح به نظر آید، ولی بعدا روشن شود که هجو بوده، نه مدح؛ مانند شعر ابوعمیثل درباره ابوتمّام:
خط ۴۸: خط ۴۸:
'''و لله سرّ في علاك و إنّما'''
'''و لله سرّ في علاك و إنّما'''
كلام العدي ضرب من الهَذَيانِ
كلام العدي ضرب من الهَذَيانِ
این کلام مدح موجّهی است که احتمال دارد واقعا هم مدح باشد به این دلیل که به مخاطب می‎گوید: در برتری تو بر دیگران سرّی است الهی که آن را به غیر تو نبخشیده است و احتمال دارد هجو باشد؛ یعنی منظور گوینده این است که تو مستحق برتری نیستی و خدا را رازی است در تقدیم کسانی که شایستگی ندارند بر اهل کرامت. اما همان طور که معروف است، متنبی از ابتدا در شعرش کلماتی را به‎کار می‎برد که ظاهرش تقدیر و باطنش تحقیر است...<ref>ر.ک: متن کتاب، ص726-727</ref>.
این کلام مدح موجّهی است که احتمال دارد واقعا هم مدح باشد به این دلیل که به مخاطب می‎گوید: در برتری تو بر دیگران سرّی است الهی که آن را به غیر تو نبخشیده است و احتمال دارد هجو باشد؛ یعنی منظور گوینده این است که تو مستحق برتری نیستی و خدا را رازی است در تقدیم کسانی که شایستگی ندارند بر اهل کرامت. اما همان طور که معروف است، متنبی از ابتدا در شعرش کلماتی را به‎کار می‎برد که ظاهرش تقدیر و باطنش تحقیر است...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33415/1/926 ر.ک: متن کتاب، ص726-727]</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش