۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== ساختار ==' به '==ساختار==') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
[[مرکز فرهنگ و معارف قرآن]] (تهيه کننده) | [[مرکز فرهنگ و معارف قرآن]] (تهيه کننده) | ||
[[ناصحی، محمدحسن]] ( | [[ناصحی، محمدحسن]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 104 /ن6ن2 | | کد کنگره =BP 104 /ن6ن2 | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با دو مقدمه از آقاى محمدصادق يوسفى مقدم و | كتاب با دو مقدمه از آقاى محمدصادق يوسفى مقدم و نویسنده آغاز و مطالب در پنج بخش، تنظيم شده است. | ||
نویسنده كوشيده است با نگاهى كلى به آيات مربوط به موضوع امدادهاى غيبى، آنها را در ساختارى منظم ارائه دهد تا گامیباشد براى شناساندن جايگاه مناسب اين موضوع در مجموعه معارف قرآنى.<ref>مقدمه نویسنده، ص14</ref> | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه آقاى يوسفى مقدم، به اهميت طرح فراهمسازى تكنگاشتهاى قرآنى اشاره شده است. تكنگاشت قرآنى، رسالهاى است مفصلتر از مقاله دائرةالمعارفى در موضوع مربوط كه حاصل تأملات و پژوهشهاى | در مقدمه آقاى يوسفى مقدم، به اهميت طرح فراهمسازى تكنگاشتهاى قرآنى اشاره شده است. تكنگاشت قرآنى، رسالهاى است مفصلتر از مقاله دائرةالمعارفى در موضوع مربوط كه حاصل تأملات و پژوهشهاى نویسنده، هيئت علمى، فراهمآورندگان پرونده علمى و مجموعه تلاشگران آن مقاله را در فضايى گستردهتر باز مىتاباند و چون محدود و مقيد به فنون خاص دايرةالمعارفنگارى نيست، با مجالى مبسوطتر، وجوه آن موضوع را مىشكافد.<ref>مقدمه يوسفى مقدم، ص9-10</ref> | ||
در مقدمه | در مقدمه نویسنده، ضمن بيان موضوع كتاب، به اين نكته اشاره شده كه امدادهاى غيبى خداوند، تأثيرى شگرف در زندگى انسانها داشته و آنگاه كه طوفانهاى حوادث ناگوار و مشكلات پىدرپى، به انسان هجوم مىآورد و وى از همهجا نااميد مىگردد، به مقتضاى فطرت توحيدى خويش، روى دل به سوى خدا كرده و اينجاست كه امداهاى غيبى از او دستگيرى نموده و او را از ورطه هلاكت، مىرهاند.<ref>مقدمه نویسنده، ص13</ref> | ||
در بخش اول كتاب كه به كليات اختصاص يافته است، ابتدا به واژهشناسى امدادهاى غيبى پرداخته شده و سپس امدادهاى غيبى در قرآن و تفاوت آن با معجزه و قطعى بودن آن، بررسى شده است.<ref>متن كتاب، ص15-20</ref> | در بخش اول كتاب كه به كليات اختصاص يافته است، ابتدا به واژهشناسى امدادهاى غيبى پرداخته شده و سپس امدادهاى غيبى در قرآن و تفاوت آن با معجزه و قطعى بودن آن، بررسى شده است.<ref>متن كتاب، ص15-20</ref> | ||
نویسنده پس از بررسى واژههاى «امداد» و «غيب»، چنين نتيجهگيرى كرده است كه امدادهاى غيبى، كمكهاى ناشى از غيب مىباشد؛ هرچند با توجه به معناى لغوى واژه مزبور مىتوان جهان و نظم، حيات و نشاط و تمام نعمتهاى موجود در آن را مدد گرفته از عالم غيب و از مصاديق امداهاى غيبى دانست- چنانكه قرآن كريم، اموال و فرزندان را از امدادهاى الهى دانسته است- اما اين تركيب در اصطلاح، به معناى كمكهاى ويژه است كه در زندگى بشر وجود دارد و به شرايط خاص و زمينههاى مساعد نيازمند است.<ref>همان، ص17</ref> | |||
همچنين به اين نكته اشاره شده است كه در هيچ آيهاى، تعبير «امداد غيبى»- چه بهصورت مضاف و مضافاليه و چه به شكل اسم و صفت- نيامده است، ولى آيات متعددى به امدادهاى غيبى الهى اشاره دارد، مانند: «يارى با فرشتگان»، «ايجاد آرامش در قلبهاى مؤمنان»، «برهم زدن نقشههاى دشمنان».<ref>همان، ص18</ref> | همچنين به اين نكته اشاره شده است كه در هيچ آيهاى، تعبير «امداد غيبى»- چه بهصورت مضاف و مضافاليه و چه به شكل اسم و صفت- نيامده است، ولى آيات متعددى به امدادهاى غيبى الهى اشاره دارد، مانند: «يارى با فرشتگان»، «ايجاد آرامش در قلبهاى مؤمنان»، «برهم زدن نقشههاى دشمنان».<ref>همان، ص18</ref> | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
بخشى از امدادهاى ويژه الهى، نه تنها در جنگ و جهاد، بلكه در طول زندگى انسان جريان دارد و از وى دستگيرى مىكند. اين كمكها بيشتر معنوى است و برخى از آنها نيز هويت مادى دارد. در بخش سوم، با عنوان «امدادهاى غيبى در غير جنگ» به اين گونه امدادها پرداخته شده كه از آن جمله است: هدايتبخشى، تعليم الهى، بازداشتن انسان از گناه، دلمحكمى، افكندن محبت انسان در دلها، بشارتهاى فرشتگان، تأييد به روح الهى.<ref>همان، ص59</ref> | بخشى از امدادهاى ويژه الهى، نه تنها در جنگ و جهاد، بلكه در طول زندگى انسان جريان دارد و از وى دستگيرى مىكند. اين كمكها بيشتر معنوى است و برخى از آنها نيز هويت مادى دارد. در بخش سوم، با عنوان «امدادهاى غيبى در غير جنگ» به اين گونه امدادها پرداخته شده كه از آن جمله است: هدايتبخشى، تعليم الهى، بازداشتن انسان از گناه، دلمحكمى، افكندن محبت انسان در دلها، بشارتهاى فرشتگان، تأييد به روح الهى.<ref>همان، ص59</ref> | ||
در بخش چهارم، شرايط برخوردارى از امدادهاى غيبى بررسى شده است. به نظر | در بخش چهارم، شرايط برخوردارى از امدادهاى غيبى بررسى شده است. به نظر نویسنده، اگر زندگى انسان مقرون به حقجويى، حقيقتطلبى و اخلاص باشد، مورد حمايت الهى قرار گرفته و از راههايى كه بر وى مجهول است، دستى غيبى حمايتش مىكند. وى معتقد است انسان مىتواند با پيمودن راه خدمت به خلق، كمك به ضعيفان و مخصوصاً احسان به والدين- به شرط اخلاص و حسن نيت- كم و بيش، آثار لطف خداوند را دريابد. اما با توجه به اينكه خواست خدا بىحساب نيست و حكمت الهى اقتضاى وجود ضابطه در اين مورد را دارد، بايد ديد چه ضوابط يا شرايطى براى برخوردارى از امدادهاى ويژه الهى وجود دارد. لذا در اين بخش، اين شرايط مورد بحث قرار گرفته است.<ref>همان، ص103</ref> | ||
نویسنده شرط اول برخوردارى از امدادهاى الهى را ايمان دانسته است؛ به اين دليل كه در چند جاى قرآن، وقتى از يارى و دستگيرى خداوند و نجاتبخشى او سخن به ميان آمده، مؤمنان مشمول اين لطف خاص قرار گرفتهاند.<ref>همان، ص104</ref> | |||
ديگر شرايطى كه | ديگر شرايطى كه نویسنده براى برخوردارى از امدادهاى ويژه الهى، عنوان نموده و به شرح و توضيح آن پرداخته، عبارتند از: توكل، پارسايى، يارى دين خدا، جهاد، بردبارى، خلوص انگيزهها و استقامت.<ref>همان، ص106- 113</ref> | ||
در بخش پنجم، اهداف امداهاى غيبى مورد بررسى قرار گرفته است. | در بخش پنجم، اهداف امداهاى غيبى مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده معتقد است كه كمكهاى ويژه الهى در جنگها، مجموعه هدفهايى كلى دارد كه مهمترين آنها، عبارت است از تقويت آيين حق و دين خدا، شكست و سرافكندگى دشمنان حق و قطع ريشه آنان، يادآورى نعمتهاى خدا و شكرگذارى براى آنها، توجه به قدرت خدا و در نتيجه رسيدن به آرامش روحى و اطمينان خاطر و نيز آزمايش مردم.<ref>همان، ص115</ref> | ||
به عنوان مثال، برخى در تفسير آيه «تا گروهى از آنان كه كافر شدند، بريده گرداند يا سركوبشان كند، پس نوميد و شكست خورده باز گرداند».<ref>آل عمران، آيه 127</ref>، معتقدند كه اين آيه، به بيان علت نهايى اينگونه كمكها مىپردازد كه ايجاد تفرقه و جدايى ميان دشمنان است؛ حال يا ايمان مىآورند يا سركوب و سرافكنده شده، تهى دست و نوميد، عقب مىنشينند. مؤلفان [[تفسیر نمونه]] نيز درباره آيات مربوط به فرستادن لشكر پرندگان به سوى اصحاب فيل به اين نكته اشاره دارند كه در فرستادن سپاه پرندگان هم كه با سنگريزههاى خود، لشكر بزرگ ابرهه و پيلسواران را نابود كردند، يادآورى عظمت و قدرت خداوند و حقانيت آيين او مورد توجه بوده است. همانگونه كه خداوند درباره جنگ بدر و روبهرو شدن مسلمانان با سپاه مشركان فرمودند: اراده خداوند احقاق حق و قطع دنباله كافران است.<ref>انفال، آيه 7</ref>و در آيه 40 توبه، آنجا كه از يارى پيامبر(ص) در غار ثور سخن مىگويد، آشكارا مىفرمايد: پس خدا آرامش خود را بر او فرو فرستاد و او را به سپاهى كه شما نمىديديد نيرومند گردانيد و سخن آنان را كه كافر شدند، فروتر كرد و سخن خداى، برترين است و خدا تواناى بىهمتا [و] داناى استواركار است.<ref>همان، ص115-116</ref> | به عنوان مثال، برخى در تفسير آيه «تا گروهى از آنان كه كافر شدند، بريده گرداند يا سركوبشان كند، پس نوميد و شكست خورده باز گرداند».<ref>آل عمران، آيه 127</ref>، معتقدند كه اين آيه، به بيان علت نهايى اينگونه كمكها مىپردازد كه ايجاد تفرقه و جدايى ميان دشمنان است؛ حال يا ايمان مىآورند يا سركوب و سرافكنده شده، تهى دست و نوميد، عقب مىنشينند. مؤلفان [[تفسیر نمونه]] نيز درباره آيات مربوط به فرستادن لشكر پرندگان به سوى اصحاب فيل به اين نكته اشاره دارند كه در فرستادن سپاه پرندگان هم كه با سنگريزههاى خود، لشكر بزرگ ابرهه و پيلسواران را نابود كردند، يادآورى عظمت و قدرت خداوند و حقانيت آيين او مورد توجه بوده است. همانگونه كه خداوند درباره جنگ بدر و روبهرو شدن مسلمانان با سپاه مشركان فرمودند: اراده خداوند احقاق حق و قطع دنباله كافران است.<ref>انفال، آيه 7</ref>و در آيه 40 توبه، آنجا كه از يارى پيامبر(ص) در غار ثور سخن مىگويد، آشكارا مىفرمايد: پس خدا آرامش خود را بر او فرو فرستاد و او را به سپاهى كه شما نمىديديد نيرومند گردانيد و سخن آنان را كه كافر شدند، فروتر كرد و سخن خداى، برترين است و خدا تواناى بىهمتا [و] داناى استواركار است.<ref>همان، ص115-116</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده | فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى كتاب آمده است. | ||
پاورقىها بيشتر به ذكر آدرس آيات، روايات و مطالب ذكر شده در كتاب اختصاص يافته است. | پاورقىها بيشتر به ذكر آدرس آيات، روايات و مطالب ذكر شده در كتاب اختصاص يافته است. |
ویرایش