۶۱٬۱۸۹
ویرایش
ابوعبیده، معمر بن مثنی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' اين ' به ' این '
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابوعبيده، معمر بن مثنى'''، راوى و لغت‌شناس بزرگ اوايل عصر عباسى است. از زندگى ابوعبيده به‌رغم شهرت بسيارش آگاهى اندكى در دست است و منابع كهن در | '''ابوعبيده، معمر بن مثنى'''، راوى و لغت‌شناس بزرگ اوايل عصر عباسى است. از زندگى ابوعبيده به‌رغم شهرت بسيارش آگاهى اندكى در دست است و منابع كهن در این باره به اطلاعاتى مختصر بسنده كرده‌اند. | ||
==نسب ابوعبیده== | ==نسب ابوعبیده== | ||
اصل و نسب ابوعبيده، به‌درستى روشن نيست، اما در اينكه نياى وى ایرانى و از يهوديان باجروان (در بين‌النهرين) بوده تقريباً ترديدى نيست. خود در روايتى به يهودى بودن اجدادش اشاره كرده است. | اصل و نسب ابوعبيده، به‌درستى روشن نيست، اما در اينكه نياى وى ایرانى و از يهوديان باجروان (در بين‌النهرين) بوده تقريباً ترديدى نيست. خود در روايتى به يهودى بودن اجدادش اشاره كرده است. | ||
جدّ وى به دست عبيدالله بن معمر تيمى، از نوادگان ابوبكر اسلام آورد. از همين رو ابوعبيده را از موالى تيم بن مره (تيره‌اى از قريش) شمرده‌اند. به گفته‌اى وى به «سبخت» كه گاه در منابع به «سخت» و «نسخت» تصحيف شده، ملقب بوده است، اما به نظر مى‌رسد «سبخت» در اصل همان سيبخت (به ياى مجهول) باشد كه در پهلوى مركب از دو كلمه سى (سه) و بخت (بُختن: رستگار كردن) است و بر تثليث مسيحيت، يا بر 3 اصل زردشتى دلالت داشته است. بااين‌حال، ابوالفرج او را نامى يهودى مى‌داند كه دشمنان ابوعبيده برای اشاره به دين اجدادش بر وى نهاده‌اند؛ ازاين‌رو، وى | جدّ وى به دست عبيدالله بن معمر تيمى، از نوادگان ابوبكر اسلام آورد. از همين رو ابوعبيده را از موالى تيم بن مره (تيره‌اى از قريش) شمرده‌اند. به گفته‌اى وى به «سبخت» كه گاه در منابع به «سخت» و «نسخت» تصحيف شده، ملقب بوده است، اما به نظر مى‌رسد «سبخت» در اصل همان سيبخت (به ياى مجهول) باشد كه در پهلوى مركب از دو كلمه سى (سه) و بخت (بُختن: رستگار كردن) است و بر تثليث مسيحيت، يا بر 3 اصل زردشتى دلالت داشته است. بااين‌حال، ابوالفرج او را نامى يهودى مى‌داند كه دشمنان ابوعبيده برای اشاره به دين اجدادش بر وى نهاده‌اند؛ ازاين‌رو، وى این لقب را نمى‌پسنديد. | ||
==تولد== | ==تولد== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
از مشهورترين استادان وى ابوعمرو بن علا، مؤسس مكتب نحوى بصره، يونس بن حبيب، رؤبة بن عجاج، ابویعقوب ثقفى، اخفش اكبر، قتادة بن عامه و هشام بن عروه را مى‌توان نام برد. از ديگر استادان وى كه درخور توجه است، مردى است به نام عمر كه احتمالاً ایرانى بوده و اطلاعات بسيار گسترده‌اى درباره تاريخ ایران قبل از اسلام داشته است و به همين سبب او را عمر كسرى ناميده‌اند. او احتمالاً همان عمر بن فرخان است كه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] او را از مترجمان آثار پهلوى به عربى دانسته است. ابوعبيده بر اساس رواياتى كه از | از مشهورترين استادان وى ابوعمرو بن علا، مؤسس مكتب نحوى بصره، يونس بن حبيب، رؤبة بن عجاج، ابویعقوب ثقفى، اخفش اكبر، قتادة بن عامه و هشام بن عروه را مى‌توان نام برد. از ديگر استادان وى كه درخور توجه است، مردى است به نام عمر كه احتمالاً ایرانى بوده و اطلاعات بسيار گسترده‌اى درباره تاريخ ایران قبل از اسلام داشته است و به همين سبب او را عمر كسرى ناميده‌اند. او احتمالاً همان عمر بن فرخان است كه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] او را از مترجمان آثار پهلوى به عربى دانسته است. ابوعبيده بر اساس رواياتى كه از این شخص شنيده بود، کتاب «أخبار الفرس» را تدوین كرد. این اثر یکى از مآخذ عمده مسعودى در نقل و شرح اخبار پادشاهان ایران قبل از اسلام بوده است. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
==مناصب حکومتی== | ==مناصب حکومتی== | ||
ابوعبيده در سال 188ق، به دعوت فضل بن ربيع، وزير هارون‌الرشيد، به بغداد رفت و رسماً در زمره نديمان هارون‌الرشيد درآمد و او را به استادى خود برگزيد و برخى آثارش را از وى فراگرفت. ابوعبيده در طى | ابوعبيده در سال 188ق، به دعوت فضل بن ربيع، وزير هارون‌الرشيد، به بغداد رفت و رسماً در زمره نديمان هارون‌الرشيد درآمد و او را به استادى خود برگزيد و برخى آثارش را از وى فراگرفت. ابوعبيده در طى این مدت، مجالس درسى در بغداد تشكيل داد و افزون بر تدريس به تأليف نيز پرداخت. مدت اقامت وى در بغداد به‌درستى روشن نيست، اما احتمالاً وى تا پایان خلافت هارون (193ق) در آنجا به سر برده است. ابوعبيده سفرى نيز به فارس كرده كه به‌درستى معلوم نيست در چه زمانى بوده است. تنها گفته‌اند به قصد ديدار با موسى بن عبدالرحمن هلالى روانه آن ديار شد. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
در تاريخ مرگ ابوعبيده اختلاف نظر فراوان است، اما در اينكه وى عمر طولانى يافته، ترديدى نيست. تاريخ وفات او را بين 208 تا 213ق، ذكر كرده‌اند. در چگونگى مرگ او نيز چند روايت ترديدآميز در دست است. در یکى از آنها، از زبير بن بكار نقل شده كه ابوعبيده به دست محمد بن قاسم بن سهل نوشجانى مسموم شده است. در گزارش ديگرى نيز ابوعبيده در بستر بيمارى، خود تلویحاً به | در تاريخ مرگ ابوعبيده اختلاف نظر فراوان است، اما در اينكه وى عمر طولانى يافته، ترديدى نيست. تاريخ وفات او را بين 208 تا 213ق، ذكر كرده‌اند. در چگونگى مرگ او نيز چند روايت ترديدآميز در دست است. در یکى از آنها، از زبير بن بكار نقل شده كه ابوعبيده به دست محمد بن قاسم بن سهل نوشجانى مسموم شده است. در گزارش ديگرى نيز ابوعبيده در بستر بيمارى، خود تلویحاً به این امر اشاره كرده است. | ||
==مذهب ابوعبیده== | ==مذهب ابوعبیده== | ||