۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
شارح، در آغاز هر باب، قسمتى از كلام مصنف را ذكر مىكند و در ذيل آن، به شرح و تفصيل مىپردازد. | شارح، در آغاز هر باب، قسمتى از كلام مصنف را ذكر مىكند و در ذيل آن، به شرح و تفصيل مىپردازد. | ||
شارح، علم تصوف را بدان جهت كه مغز شريعت و كانون تابش انوار حقيقت است، ارزندهترين و بزرگترين علم مىداند و بزرگترين کتابى را كه در | شارح، علم تصوف را بدان جهت كه مغز شريعت و كانون تابش انوار حقيقت است، ارزندهترين و بزرگترين علم مىداند و بزرگترين کتابى را كه در این علم تصنيف شده است، کتاب «الحكم العطائية» مىخواند و آن را دربردارنده مواهب لدنى و أسرار ربانى معرفى مىنمايد و از بزرگى نقل مىكند كه گفته است: کتاب «الحكم» ابن عطاء، به وحى الهى بودن، نزدیک است و اگر نماز بدون قرآن روا بود، مىشد آن را با كلام «الحكم» خواند. | ||
شارح، در ادامه، انگيزه خود را از نگارش | شارح، در ادامه، انگيزه خود را از نگارش این شرح، اجابت درخواست استاد عارف واصل و محقق كامل خویش، جناب محمد بوزيدى حسنى كه از وى خواسته كه شرحى متوسط بر کتاب مزبور بنگارد، معرفى مىكند. | ||
وى، آنگاه، دو مقدمه را ذكر مىكند كه در یکى، به تعريف تصوف، موضوع آن، واضع آن، اسم آن، استمداد آن، حكم شارع درباره آن، تصور مسائل آن، فضيلت آن، نسبت آن و ثمره آن مىپردازد و در ديگرى، به ترجمه شيخ و ذكر محاسن وى همت مىگمارد. او، در مقدمه اول، موارد مزبور را چنين بيان مىكند: | وى، آنگاه، دو مقدمه را ذكر مىكند كه در یکى، به تعريف تصوف، موضوع آن، واضع آن، اسم آن، استمداد آن، حكم شارع درباره آن، تصور مسائل آن، فضيلت آن، نسبت آن و ثمره آن مىپردازد و در ديگرى، به ترجمه شيخ و ذكر محاسن وى همت مىگمارد. او، در مقدمه اول، موارد مزبور را چنين بيان مىكند: | ||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
#از صفة(صفت) گرفته شده، چون خلاصه آن، اتصاف به صفات پسنديده و ترك اوصاف ناپسند است. | #از صفة(صفت) گرفته شده، چون خلاصه آن، اتصاف به صفات پسنديده و ترك اوصاف ناپسند است. | ||
#از صفاء، به معناى پاك و باصفا شدن، گرفته شده است. | #از صفاء، به معناى پاك و باصفا شدن، گرفته شده است. | ||
#منقول است از صفه مسجد نبوى كه جايگاه «اهل صفه» بود، چون صوفى در صفاتى كه خدا در | #منقول است از صفه مسجد نبوى كه جايگاه «اهل صفه» بود، چون صوفى در صفاتى كه خدا در این آيه: '''«وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداة وَ الْعَشِىِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ»'''(الكهف: 28)، برای آنان ثابت كرده، تابع آنهاست. | ||
استمداد تصوف: استمداد آن، از کتاب و سنت و الهامات صالحين و فتوحات عارفين است. | استمداد تصوف: استمداد آن، از کتاب و سنت و الهامات صالحين و فتوحات عارفين است. | ||
حكم شارع درباره آن: به قول [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]]، | حكم شارع درباره آن: به قول [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]]، این علم فرض عينى است، چون احدى از عيب و مرض خالى نمىباشد؛ مگر انبياء(ع). | ||
تصور مسائل تصوف: مسائل آن، معرفت اصطلاحات و كلماتى است كه ميان صوفيه متداول است، مانند اخلاص، صدق، توكل، زهد، ورع، رضا، تسليم، محبت، فناء، بقاء و... | تصور مسائل تصوف: مسائل آن، معرفت اصطلاحات و كلماتى است كه ميان صوفيه متداول است، مانند اخلاص، صدق، توكل، زهد، ورع، رضا، تسليم، محبت، فناء، بقاء و... | ||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
(التحقيق في مسائل هذا العلم أنها القضايا التى يبحث عنها السالك في حال سيره، ليعمل بمقتضاها ككون الإخلاص شرطا في العمل و كون الزهد ركنا في طريق السير و إسقاط الحال شرطا في تحقيق ذروة كمال الإخلاص و الإعراض عن الكونين شرطا في كمال الشهود و... | (التحقيق في مسائل هذا العلم أنها القضايا التى يبحث عنها السالك في حال سيره، ليعمل بمقتضاها ككون الإخلاص شرطا في العمل و كون الزهد ركنا في طريق السير و إسقاط الحال شرطا في تحقيق ذروة كمال الإخلاص و الإعراض عن الكونين شرطا في كمال الشهود و... | ||
فضيلت تصوف: چون كه موضوع | فضيلت تصوف: چون كه موضوع این علم، ذات بلندمرتبه خداست و او افضل على الاطلاق است، پس علمى هم كه به آن مربوط است افضل على الاطلاق مىباشد. | ||
نسبت تصوف با ساير علوم: نسبتش به همه علوم، همچون نسبت جان به كالبد است. | نسبت تصوف با ساير علوم: نسبتش به همه علوم، همچون نسبت جان به كالبد است. | ||
خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
علم يادآورى و اندرز كه درخور عوام است؛ | علم يادآورى و اندرز كه درخور عوام است؛ | ||
علم پاك كردن اعمال و درست نمودن احوال به سبب آراستن درون به خوهاى پسنديده و پيراستن آن از خوهاى ناپسند كه | علم پاك كردن اعمال و درست نمودن احوال به سبب آراستن درون به خوهاى پسنديده و پيراستن آن از خوهاى ناپسند كه این شايسته راستان و رهروان تازهكار است؛ | ||
تحقيق دربارهى احوال و مقامات و اذواق و منازلات است كه بهره اهل اشراق از مريدين و عارفان تازهكار است؛ | تحقيق دربارهى احوال و مقامات و اذواق و منازلات است كه بهره اهل اشراق از مريدين و عارفان تازهكار است؛ | ||
معارف و علوم الهامى است كه مطالب | معارف و علوم الهامى است كه مطالب این کتاب، مشحون از آنهاست. | ||
نمونهاى از كار شارح: | نمونهاى از كار شارح: | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
الاعتماد على الشىء هو الاستناد عليه و الركون إليه و العمل حركة الجسم أو القلب، فإن تحرك بما يوافق الشريعة سمى طاعة و إن تحرك بما يخالف الشريعة سمى معصية و الأعمال عند أهل الفن على ثلاثة أقسام: عمل الشريعة و عمل الطريقة و عمل الحقيقة أو تقول: عمل الإسلام و عمل الإيمان و عمل الإحسان أو تقول: عمل العبادة و عمل العبودية و عمل العبودة؛ أى الحرية أو تقول: عمل أهل البداية و عمل أهل التوسط و عمل أهل النهاية؛ فالشريعة أن تعبده و الطريقة أن تقصده و الحقيقة أن تشهده أو تقول: الشريعة لإصلاح الظواهر و الطريقة لإصلاح الضمائر و الحقيقة لإصلاح السرائر أو تقول: الشريعة لتطهير الجوارح من لوث الهفوات و الطريقة تطهير القلوب من الغفلات و الحقيقة تطهير الأسرار من الفترات و إصلاح الجوارح بثلاثة أمور: بالتوبة و التقوى و الاستقامة و إصلاح القلوب بثلاثة أمور: بالإخلاص و الصدق و الطمأنينة و إصلاح السرائر بثلاثة أمور: بالمراقبة و المشاهدة و المعرفة. | الاعتماد على الشىء هو الاستناد عليه و الركون إليه و العمل حركة الجسم أو القلب، فإن تحرك بما يوافق الشريعة سمى طاعة و إن تحرك بما يخالف الشريعة سمى معصية و الأعمال عند أهل الفن على ثلاثة أقسام: عمل الشريعة و عمل الطريقة و عمل الحقيقة أو تقول: عمل الإسلام و عمل الإيمان و عمل الإحسان أو تقول: عمل العبادة و عمل العبودية و عمل العبودة؛ أى الحرية أو تقول: عمل أهل البداية و عمل أهل التوسط و عمل أهل النهاية؛ فالشريعة أن تعبده و الطريقة أن تقصده و الحقيقة أن تشهده أو تقول: الشريعة لإصلاح الظواهر و الطريقة لإصلاح الضمائر و الحقيقة لإصلاح السرائر أو تقول: الشريعة لتطهير الجوارح من لوث الهفوات و الطريقة تطهير القلوب من الغفلات و الحقيقة تطهير الأسرار من الفترات و إصلاح الجوارح بثلاثة أمور: بالتوبة و التقوى و الاستقامة و إصلاح القلوب بثلاثة أمور: بالإخلاص و الصدق و الطمأنينة و إصلاح السرائر بثلاثة أمور: بالمراقبة و المشاهدة و المعرفة. | ||
کتاب، توسط محمد عبدالقادر نصار، تحقيق و تصحيح شده است. وى، در مقدمه خویش، به معرفى مصنف و شارح و روش تحقيق خویش در مورد | کتاب، توسط محمد عبدالقادر نصار، تحقيق و تصحيح شده است. وى، در مقدمه خویش، به معرفى مصنف و شارح و روش تحقيق خویش در مورد این کتاب و نسخههاى خطى آن پرداخته است. | ||
فهرست محتویات در آخر کتاب ذكر شده است. | فهرست محتویات در آخر کتاب ذكر شده است. |
ویرایش