۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''ادب الكاتب'''، اثرى است به زبان عربى، از [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم دينورى]] (276ق)، ادبشناس مشهور، در ادب و فرهنگ کتابت و آنچه كاتب بايد بداند. غالب كسانى كه شرح حال [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] را نوشتهاند، از | '''ادب الكاتب'''، اثرى است به زبان عربى، از [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم دينورى]] (276ق)، ادبشناس مشهور، در ادب و فرهنگ کتابت و آنچه كاتب بايد بداند. غالب كسانى كه شرح حال [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] را نوشتهاند، از این اثر، نام بردهاند كه خود دليل اهميت آن است. | ||
نام | نام این کتاب، مردد بين «ادب الكاتب» و «ادب الكتّاب» است. مؤلف، این کتاب را برای ابومحسن عبيدالله بن خاقان، وزير متوكل عباسى تأليف كرده است. بنا بر این تاريخ تأليف، به بيش از 251ق كه ابن خاقان در آن سال از وزارت عزل شد، بازمىگردد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقدمه «ادب الكاتب»، از جهت تصویر يأسانگيزى كه ابن قتيبه از جامعه فرهنگى عهد خویش به دست مىدهد، بسيار مفيد و ارزشمند است. تقريبا هيچ صنفى از جامعه فرهنگى از قلم تيز او در | مقدمه «ادب الكاتب»، از جهت تصویر يأسانگيزى كه ابن قتيبه از جامعه فرهنگى عهد خویش به دست مىدهد، بسيار مفيد و ارزشمند است. تقريبا هيچ صنفى از جامعه فرهنگى از قلم تيز او در این مقدمه، مصون نمانده است. وى، در آغاز، از روىگردانى و گريز مردم از «ادب» انتقاد مىكند ولى وزير ابومحسن؛ يعنى ابن خاقان، را از این رذيله بركنار مىداند و... | ||
وى، در ادامه معلومات و فضايل و آنگاه صفاتى را برمىشمرد كه هر كاتب هوشمند و چيرهدستى بايد از آنها برخوردار باشد. | وى، در ادامه معلومات و فضايل و آنگاه صفاتى را برمىشمرد كه هر كاتب هوشمند و چيرهدستى بايد از آنها برخوردار باشد. | ||
[[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، در مقدمه کتاب، | [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، در مقدمه کتاب، این مقدمات را برای خواننده «ادب الكاتب» لازم مىشمرد: | ||
# اطلاعات كلى از صرف و نحو؛ | # اطلاعات كلى از صرف و نحو؛ | ||
# علومى چون حساب و هندسه و نجوم و كاربرد علمى آنها در راهسازى، پلسازى، آبيارى و... | # علومى چون حساب و هندسه و نجوم و كاربرد علمى آنها در راهسازى، پلسازى، آبيارى و... | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
# کتاب تقویم اللسان، در قرائت و تلفظ صحيح كلمات و تركيبات؛ | # کتاب تقویم اللسان، در قرائت و تلفظ صحيح كلمات و تركيبات؛ | ||
# کتاب الابنية، در باب اشتقاق فعل و اسم. | # کتاب الابنية، در باب اشتقاق فعل و اسم. | ||
هر یک از | هر یک از این بخشها به ابوابى تقسيم شده كه مجموع آنها به 209 باب مىرسد. | ||
برخى عناوین ابواب کتاب المعرفة | برخى عناوین ابواب کتاب المعرفة | ||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
دانشمندان نسبت به | دانشمندان نسبت به این کتاب توجه ویژهاى نشان دادهاند؛ برخى، درباره غلطهاى راهيافته در آن اثرى نگاشته، برخى، به نوشتن کتابى در شرح خطبه آن پرداخته، برخى ديگر، به نگارش اثرى در شرح ابيات آن مبادرت ورزيده و گروهى ديگر، تمام آن را شرح كردهاند. این آثار، عبارتند از: | ||
# «غلط ادب الكاتب»، ابن كيسان؛ | # «غلط ادب الكاتب»، ابن كيسان؛ | ||
# «شرح خطبة ادب الكاتب»، زجاجى؛ | # «شرح خطبة ادب الكاتب»، زجاجى؛ | ||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
و... | و... | ||
مختصر | مختصر این کتاب، توسط طاهر الجزائرى با عنوان «تلخيص ادب الكاتب»، در قاهره (1339ق / 1920م) منتشر شده است. | ||
مقدمه «ادب الكاتب» را، «لوكنت» به فرانسه ترجمه كرده است. | مقدمه «ادب الكاتب» را، «لوكنت» به فرانسه ترجمه كرده است. |
ویرایش