۶۱٬۱۸۹
ویرایش
إكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربية: تفاوت میان نسخه‌ها
إكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربية (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۰۶
، ۵ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - ' اين ' به ' این '
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
'''اكتفاء القنوع بما هو مطبوع'''، اثر عربى ادوارد ون دایک، شامل فهرستى موضوعى در نام و نشان و مشخصات نوشتارهاى عربى فرهنگ و تمدن اسلامى است كه تا اوايل سده 14ق، به چاپ رسيده‌اند.<ref>سجادى، صادق، 2007</ref> | '''اكتفاء القنوع بما هو مطبوع'''، اثر عربى ادوارد ون دایک، شامل فهرستى موضوعى در نام و نشان و مشخصات نوشتارهاى عربى فرهنگ و تمدن اسلامى است كه تا اوايل سده 14ق، به چاپ رسيده‌اند.<ref>سجادى، صادق، 2007</ref> | ||
نویسنده پيرامون انگيزه نگارش کتاب، به | نویسنده پيرامون انگيزه نگارش کتاب، به این نكته اشاره دارد كه احمد نظيم‌بیک، سرپرست مدرسه خديویه قاهره از او خواسته تا مشخصات آثار چاپى عربى را گردآورى كند تا رغبت دانشجویان به شناخت ميراث علمى و فرهنگى‌شان بيش از پيش برانگيخته شود.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
اين کتاب از مهم‌ترين آثار کتاب‌شناختى در نوع خود بشمار مى‌رود.<ref>همان</ref> | اين کتاب از مهم‌ترين آثار کتاب‌شناختى در نوع خود بشمار مى‌رود.<ref>همان</ref> | ||
نام كامل | نام كامل این کتاب عبارت است از: «اكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربیة». | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده در مقدمه، نخست به ذكر مهم‌ترين کتابخانه‌هايى كه آثار خطى و چاپى اسلامى در آنها نگهدارى مى‌شود، مانند کتابخانه‌هاى شهرهاى برلين، لايپزيگ، اسكوريال، موزه بريتانيا، ديوان هند، آكسفورد، پاريس، رم، وین، استانبول، بغداد، دمشق، تونس و قاهره پرداخته و شرحى اجمالى از آغاز چاپ | نویسنده در مقدمه، نخست به ذكر مهم‌ترين کتابخانه‌هايى كه آثار خطى و چاپى اسلامى در آنها نگهدارى مى‌شود، مانند کتابخانه‌هاى شهرهاى برلين، لايپزيگ، اسكوريال، موزه بريتانيا، ديوان هند، آكسفورد، پاريس، رم، وین، استانبول، بغداد، دمشق، تونس و قاهره پرداخته و شرحى اجمالى از آغاز چاپ این آثار از سده شانزدهم ميلادى و ترجمه آنها به زبان‌هاى اروپايى عرضه كرده و در مواردى به مقايسه چاپ‌هاى اروپايى برخى کتاب‌ها با چاپ‌هاى شرقى همان آثار مهم دست زده است.<ref>همان</ref> | ||
مؤلف پيرامون اهميت و ارزش کتاب، به | مؤلف پيرامون اهميت و ارزش کتاب، به این نكته اشاره نموده است كه چون همه كسانى كه در زمينه‌هاى مختلف زبان و ادب عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى به تحقيق و تحصيل مى‌پردازند، ناگزيرند اطلاعات قابل توجهى درباره آثار مربوط به این زمينه‌ها اعم از موضوع و مضمون کتاب و نام و نشان نویسنده و اوضاع و احوال زمان مؤلف و مشخصات چاپ آنها گرد آورند و دستيابى به همه این آثار و حتى قسمتى از آن دشوار و گاه ناممكن است، گردآورى فهرستى كه این هدف را تحقق بخشد ارزش بسيارى خواهد داشت.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
ون دایک سپس مهم‌ترين فهارس قديم و جديد آثار اسلامى - عربى مانند «کتاب‌شناسى شرقى» كه زينكر آن را گرد آورد، «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]»، «مفتاح السعادة»، «فهرست کتابخانه خديویه قاهره» و «فهرست توصيفى كتب شرقى» را كه آگوست مولر در هفت مجلد در برلين منتشر ساخته، معرفى كرده و طالبان آثار خطى عربى - اسلامى را بدين آثار رهنمون شده است.<ref>همان</ref> | ون دایک سپس مهم‌ترين فهارس قديم و جديد آثار اسلامى - عربى مانند «کتاب‌شناسى شرقى» كه زينكر آن را گرد آورد، «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]»، «مفتاح السعادة»، «فهرست کتابخانه خديویه قاهره» و «فهرست توصيفى كتب شرقى» را كه آگوست مولر در هفت مجلد در برلين منتشر ساخته، معرفى كرده و طالبان آثار خطى عربى - اسلامى را بدين آثار رهنمون شده است.<ref>همان</ref> | ||
متن کتاب شامل چهار باب است. باب اول، بحثى است درباره آغاز توجه اروپاييان به زبان عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى؛ تاريخچه مختصر، اما ممتعى در زبان عربى قديم و جديد و آثارى كه اروپاييان درباره | متن کتاب شامل چهار باب است. باب اول، بحثى است درباره آغاز توجه اروپاييان به زبان عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى؛ تاريخچه مختصر، اما ممتعى در زبان عربى قديم و جديد و آثارى كه اروپاييان درباره این زبان نوشته‌اند.<ref>همان</ref> | ||
باب دوم، درباره ادبيات عرب به مفهوم عام است؛ يعنى آثارى كه در زمينه‌هاى علوم انسانى چون شعر و تاريخ و سفرنامه‌ها و تراجم احوال و تاريخ علوم و آثار لغوى و دينى به چاپ رسيده است. نویسنده در همين بخش، به سيرى اجمالى در تاريخ شعر عربى از عصر جاهلى به بعد پرداخته و پس از توصيف معلّقات سبع و شعر شاعرانى چون [[حسان بن ثابت]] و تاجرول بن اَوْس، به شاعران برجسته دوره اسلامى پرداخته و مشخصات دقيق دواوین چاپ‌شده بعضى از ايشان را به دست داده است. وى سپس به ذكر و معرفى بعضى از برجسته‌ترين جغرافى‌دانان عصر اسلامى از ابن خردادبه و [[اصطخری، ابراهیم بن محمد|اصطخرى]] تا قزوینى و ياقوت پرداخته و در فصل مباحث تاريخى از سيره‌نویسى و تاريخ‌نگارى و سپس علوم قرآنى، حديث و تفسير ياد كرده و ذيل هر مبحث، فهرستى از آثار چاپ‌شده در آن مبحث را عرضه داشته است. فلسفه و منطق، علوم رياضى و علوم طبيعى از ديگر مباحث مطرح‌شده است كه درباره هریک شرحى همراه با فهرستى از آثار مربوط به آن علم آمده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | باب دوم، درباره ادبيات عرب به مفهوم عام است؛ يعنى آثارى كه در زمينه‌هاى علوم انسانى چون شعر و تاريخ و سفرنامه‌ها و تراجم احوال و تاريخ علوم و آثار لغوى و دينى به چاپ رسيده است. نویسنده در همين بخش، به سيرى اجمالى در تاريخ شعر عربى از عصر جاهلى به بعد پرداخته و پس از توصيف معلّقات سبع و شعر شاعرانى چون [[حسان بن ثابت]] و تاجرول بن اَوْس، به شاعران برجسته دوره اسلامى پرداخته و مشخصات دقيق دواوین چاپ‌شده بعضى از ايشان را به دست داده است. وى سپس به ذكر و معرفى بعضى از برجسته‌ترين جغرافى‌دانان عصر اسلامى از ابن خردادبه و [[اصطخری، ابراهیم بن محمد|اصطخرى]] تا قزوینى و ياقوت پرداخته و در فصل مباحث تاريخى از سيره‌نویسى و تاريخ‌نگارى و سپس علوم قرآنى، حديث و تفسير ياد كرده و ذيل هر مبحث، فهرستى از آثار چاپ‌شده در آن مبحث را عرضه داشته است. فلسفه و منطق، علوم رياضى و علوم طبيعى از ديگر مباحث مطرح‌شده است كه درباره هریک شرحى همراه با فهرستى از آثار مربوط به آن علم آمده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
در باب سوم، از مشاهير نویسندگان و دانشمندان علوم مختلف ادبى، دينى، تاريخى، طب و رياضيات از سده 5ق11/م و آثارى از آنها كه به چاپ رسيده ياد شده و در باب چهارم كه آن را دوره اختلاط ناميده، فهرست آثارى را كه در همه رشته‌هاى علوم طبيعى و رياضى و ادبى از سقوط خلافت به | در باب سوم، از مشاهير نویسندگان و دانشمندان علوم مختلف ادبى، دينى، تاريخى، طب و رياضيات از سده 5ق11/م و آثارى از آنها كه به چاپ رسيده ياد شده و در باب چهارم كه آن را دوره اختلاط ناميده، فهرست آثارى را كه در همه رشته‌هاى علوم طبيعى و رياضى و ادبى از سقوط خلافت به این سو پديد آمده، به دست داده است.<ref>همان</ref> | ||
با توجه به فصول و ابواب کتاب بايد گفت كه | با توجه به فصول و ابواب کتاب بايد گفت كه این اثر نه‌تنها فهرستى ارزشمند از آثار چاپ‌شده اسلامى، بلكه مجموعه‌اى پرفايده در تاريخ ادب به مفهوم عام؛ يعنى نوشتارهايى است كه در زمينه‌هاى مختلف تمدن اسلامى پديد آمده است.<ref>همان</ref> | ||
شرح احوال مختصر بعضى از دانشمندان يا بررسى موجزى كه درباره بعضى از علوم در | شرح احوال مختصر بعضى از دانشمندان يا بررسى موجزى كه درباره بعضى از علوم در این کتاب ارائه شده بر فايده آن افزوده است. همچنين فهرستى كه از نویسندگان آثار مذكور در کتاب تنظيم شده مى‌تواند به‌مثابه فهرستى از دانشمندان تمدن اسلامى مورد توجه و مراجعه قرار گيرد.<ref>همان</ref> | ||
سرانجام بايد گفت كه تأليف چنين کتابى بى‌گمان مستلزم اطلاعات گسترده و گاه احاطه بر برخى زمينه‌هاى فرهنگ و تمدن اسلامى است.<ref>همان</ref> | سرانجام بايد گفت كه تأليف چنين کتابى بى‌گمان مستلزم اطلاعات گسترده و گاه احاطه بر برخى زمينه‌هاى فرهنگ و تمدن اسلامى است.<ref>همان</ref> | ||