تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

== انگيزه تألیف ==

== ساختار و گزارش محتوا ==

#كتاب مربوط به اعجاز قرآن و مسائل پيرامون آن مى‌باشد؛ مانند اين كه آيا فصاحت قرآن نيز در حد معجزه مى‌باشد يا اين كه معجزه بودن قرآن در اين حد است كه كسى نمى‌تواند مانند آن را بياورد، نه اين كه فصاحت قرآن هم مورد عجز مردم باشد.

#در بيان اين است كه آيا قرآن كه كلام الهى است، مخلوق است يا قديم، كه اين بحث از جمله مسائل اختلافى اشعرى، كه قائل به قديم بودن صفات الهى از جمله قرآن، كه كلام خدا است، با مذهب معتزلى كه قائل به عينيت صفات و كلام خدا با ذاتش هستند، مى‌باشد.

#:بحث در سياست علامه را بايستى در آثار كلامى او جستجو كرد، بحث‌هاى كلامى وى نمايانگر كامل عقيده شيعى مبنى بر اين كه ديانت و سياست همزادند، مى‌باشد. وى در باب حادى عشر، فصل نبوت درباره نبى مى‌گويد: پيامبر عبارت از انسانى كه از خداى تعالى، بى‌واسطه بشرى ديگر خبر مى‌دهد و آنگاه مى‌گويد بر خلاف قول براهمه كه معتقدند، بر انگيختن پيامبران حسنى ندارد، مى‌گويد: ما در برانگيختن آنها اين فائده را قائليم كه نواقص و اشتباهات عقل ما را تكميل و تصحيح مى‌كنند؛ و هم بر خلاف اشاعره كه بعثت پيامبران را واجب نمى‌دانند ما آن را واجب مى‌دانيم؛ و دليل ما برآن اين است كه چون مقصود از آفرينش خلق عبارت از مصلحت و منفعتى كه بدان نايل شوند، لذا بر آوردن حاجت آنان به وسيله‌اى كه مصالح آنان در آن است، در حكمت الهى واجب است و اين كار بر آوردن حاجت، در احوال معيشت و زندگانى دنيوى ايشان است، و يا در احوال معاد و آخرت ايشان. پس براى جلوگيرى از پيكار و تباه گشتن مردم، و عدل الهى، وجود شخص عادلى را كه شريعتى را وضع كند تا ميان نوع انسانى روان باشد و به منع او باز ايستد، اقتضا مى‌كند. علامه در مبحث پنجم از فصل ششم كتابش امام بعد از رسول خدا را [[امام على(ع)|على بن ابى‌طالب]] مى‌داند و با ذكر ادله بر مطلب خويش استناد مى‌كند.

#فصل آخر كتاب تاريخ كلام، بحثى است در كلام مسيحى؛ كه منظور از علم كلام را در فرهنگ مسيحيان، عبارت از بررسى خدا و بررسى انسان و جهان در ارتباط با خدا مى‌شمرد و پيرامون كلام يهود و اسلام، تقابلى را مطرح مى‌كند. پايان كتاب برخى از تصحيحات و استدراكات درباره‌ى متن را مطرح شده است.

==منابع مقاله==