۶۱٬۱۸۹
ویرایش
الأشباه و النظائر في النحو: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'يك' به 'یک') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر]] ( | [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJ 6151 /س9الف5 | | کد کنگره =PJ 6151 /س9الف5 | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''الأشباه و النظائر في النحو'''، اثر جلال‌الدين عبدالرحمن بن ابى‌بكر [[سيوطى]] (911ق)، با تصحيح غريد الشيخ، بررسى و بحث پيرامون مباحث نحوى بر اساس روش معمول در علم فقه مى‌باشد كه به زبان عربى و حدودا در نيمه اول قرن دهم هجرى نوشته شده است. | '''الأشباه و النظائر في النحو'''، اثر جلال‌الدين عبدالرحمن بن ابى‌بكر [[سيوطى]] (911ق)، با تصحيح غريد الشيخ، بررسى و بحث پيرامون مباحث نحوى بر اساس روش معمول در علم فقه مى‌باشد كه به زبان عربى و حدودا در نيمه اول قرن دهم هجرى نوشته شده است. | ||
انگيزه | انگيزه نویسنده از تأليف كتاب، آن بوده كه به روش كتب فقه، به بررسى و بحث پيرامون زبان عربى بپردازد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با دو مقدمه از مصحح و مؤلف آغاز و مطالب در چهار جلد، ارائه شده است. | كتاب با دو مقدمه از مصحح و مؤلف آغاز و مطالب در چهار جلد، ارائه شده است. | ||
كتاب حاضر، از جمله مهم‌ترين آثار و مؤلفات | كتاب حاضر، از جمله مهم‌ترين آثار و مؤلفات نویسنده بوده كه اكثر مباحث نحوى را در خود جاى داده است. وى كتاب را مبنى بر هفت فن قرار داده و برای هر فنى، عنوان خاص و خطبه‌اى برگزيده است؛ به‌گونه‌اى كه هریک، صلاحيت آن را دارد كه كتابى مستقل به حساب آيد. | ||
قواعد بر اساس حروف الفبا مرتب گرديده است. | قواعد بر اساس حروف الفبا مرتب گرديده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در جلد اول، در مقدمه مصحح، به زندگى‌نامه | در جلد اول، در مقدمه مصحح، به زندگى‌نامه نویسنده، حيات علمى و آثار وى، اشاره شده است. | ||
نویسنده، در مقدمه خود، پس از بيان انگيزه تأليف، به توضيح روش كار خود در نحوه تأليف كتاب پرداخته است. | |||
اولين فنى كه به توضيح و تشريح آن پرداخته شده، فن قواعد و اصولى است كه جزئيات و فروع، به آن‌ها بازگشت دارد و به دليل نزدیکى آن به مقدمه كتاب، | اولين فنى كه به توضيح و تشريح آن پرداخته شده، فن قواعد و اصولى است كه جزئيات و فروع، به آن‌ها بازگشت دارد و به دليل نزدیکى آن به مقدمه كتاب، نویسنده از ذكر خطبه خاص برای آن، اجتناب نموده است. | ||
اين قواعد كه بيشترين بخش مطالب را به خود اختصاص داده، بر اساس حروف الفبا مترتب گرديده است. | اين قواعد كه بيشترين بخش مطالب را به خود اختصاص داده، بر اساس حروف الفبا مترتب گرديده است. نویسنده در اين قسمت، به استقصاء، تحقيق و تتبع فراوانى پرداخته و در ضمن هر قاعده‌اى، آنچه از ادبيات عرب مناسب آن بوده، از قبيل مقال، تحرير، تنكيت، تهذيب، اعتراض، انتقاد و جواب آن، آيات قرآنى، احاديث نبوى، ابيات شعريه، تراكيب علما در تصانيفشان و... آورده شده است. | ||
از جمله عناوينى كه در اين قسمت، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است، عبارتند از: | از جمله عناوينى كه در اين قسمت، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است، عبارتند از: | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
در جلد سوم، مابقى فنون گنجانده شده است كه عبارتند از: | در جلد سوم، مابقى فنون گنجانده شده است كه عبارتند از: | ||
الف)- فن «الطراز في الالغاز، احاجى، مطارحات و ممتحنات»: | الف)- فن «الطراز في الالغاز، احاجى، مطارحات و ممتحنات»: نویسنده، اين فنون را به علت نزدیکى و قرابت به هم، در ضمن یک فن آورده است. در اين قسمت، كلمات، كنايات و جملاتى از برخى از بزرگان علم و ادب، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است كه برخى از آن‌ها، عبارتند از: حريرى، [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، شيخ عز‌الدين بن عبدسلام، ابن لب اندلسى. | ||
ب)- فن مناظرات، مجالسات، مذاكرات، مراجعات، محاورات، فتاوى، واقعات، مراسلات و مكاتبات و فن افراد و غرائب كه به بررسى اين امور در كلمات بزرگان اين فنون، اختصاص يافته است، همچون: مناظره [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] و كسايى در مسئله زنبوريه، مجلس خليل با [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، مجلس ابى‌اسحاق زجاج با شاگردانش، مناظره بين كسايى و يزيدى، مجلس بين ثعلب و [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، مناظره بين ابن اعرابى و اصمعى پيرامون اين نكته كه آيا جمع مؤنث بر مذكر حمل مى‌شود يا برعكس، مجلس ابى‌عمرو بن علاء با عيسى بن عمر در اين كلام كه «ليس الطيب الا المسك»، مجلس ابى‌اسحاق ابراهيم بن سرى زجاج با مردى غريبه پيرامون مسائل متفرقه نحوى، مجلس بكر بن حبيب سهمى با شبيب بن شيبه بر سر مسائل لغوى و نيز مجالس عثمان بن مازنى با يعقوب بن سكيت، عمر جرمى و ابى‌حسن سعيد بن مسعده، اخفش، مجالس ابى‌عباس احمد بن يحيى با ابى‌حسن محمد كيسان، فتاواى نحويه ابن شجرى، جواب شيخ ابى‌منصور به موهوب بن احمد، مسائل نحوى ابن سيدبطليوسى، مسائلى كه بين سهيلى و ابن خروف اتفاق افتاده است و... | ب)- فن مناظرات، مجالسات، مذاكرات، مراجعات، محاورات، فتاوى، واقعات، مراسلات و مكاتبات و فن افراد و غرائب كه به بررسى اين امور در كلمات بزرگان اين فنون، اختصاص يافته است، همچون: مناظره [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] و كسايى در مسئله زنبوريه، مجلس خليل با [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، مجلس ابى‌اسحاق زجاج با شاگردانش، مناظره بين كسايى و يزيدى، مجلس بين ثعلب و [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، مناظره بين ابن اعرابى و اصمعى پيرامون اين نكته كه آيا جمع مؤنث بر مذكر حمل مى‌شود يا برعكس، مجلس ابى‌عمرو بن علاء با عيسى بن عمر در اين كلام كه «ليس الطيب الا المسك»، مجلس ابى‌اسحاق ابراهيم بن سرى زجاج با مردى غريبه پيرامون مسائل متفرقه نحوى، مجلس بكر بن حبيب سهمى با شبيب بن شيبه بر سر مسائل لغوى و نيز مجالس عثمان بن مازنى با يعقوب بن سكيت، عمر جرمى و ابى‌حسن سعيد بن مسعده، اخفش، مجالس ابى‌عباس احمد بن يحيى با ابى‌حسن محمد كيسان، فتاواى نحويه ابن شجرى، جواب شيخ ابى‌منصور به موهوب بن احمد، مسائل نحوى ابن سيدبطليوسى، مسائلى كه بين سهيلى و ابن خروف اتفاق افتاده است و... | ||