۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
مقدمه کتاب با مطلبی در رابطه با مرثیهسرایی آغاز شده است. در اصطلاح، شعری را مرثیه گویند که در ذکر مصائب و شرح شهادت پیشوایان دین بهویژه حضرت سیدالشهدا(ع) و شهیدان و پاکباختگان واقعه کربلا سروده شود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه سه</ref> | مقدمه کتاب با مطلبی در رابطه با مرثیهسرایی آغاز شده است. در اصطلاح، شعری را مرثیه گویند که در ذکر مصائب و شرح شهادت پیشوایان دین بهویژه حضرت سیدالشهدا(ع) و شهیدان و پاکباختگان واقعه کربلا سروده شود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه سه</ref> | ||
عزاداری توسط انبیای الهی، خاتم انبیا و معصومین(ع)، معرفی شعر و شاعرانی که عشق و معرفت انگیخته آثارشان بوده و در عرصهگاه مرثیهسرایی، گوی سبقت ربودهاند، مانند: محتشم کاشانی، میرزا نورالله بن عبدالوهاب و محمد عابد و نیز زندگینامه شاعر و معرفی کتابش از دیگر مطالب مقدمه است<ref>ر.ک: همان، صفحه سه تا بیستودو</ref> | عزاداری توسط انبیای الهی، خاتم انبیا و معصومین(ع)، معرفی شعر و شاعرانی که عشق و معرفت انگیخته آثارشان بوده و در عرصهگاه مرثیهسرایی، گوی سبقت ربودهاند، مانند: محتشم کاشانی، میرزا نورالله بن عبدالوهاب و محمد عابد و نیز زندگینامه شاعر و معرفی کتابش از دیگر مطالب مقدمه است.<ref>ر.ک: همان، صفحه سه تا بیستودو</ref> | ||
همچنین در مقدمه، معرفی بخشهای کتاب بههمراه توضیح مختصری آمده است: | همچنین در مقدمه، معرفی بخشهای کتاب بههمراه توضیح مختصری آمده است: | ||
خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
آغاز شده و با بیت زیر پایان میپذیرد: | آغاز شده و با بیت زیر پایان میپذیرد: | ||
شکر کاین منظومه مشکین ختام در هزاروسیصدونه شد تمام<ref>ر.ک: همان، صفحه بیستوشش و بیستوهفت</ref> | شکر کاین منظومه مشکین ختام در هزاروسیصدونه شد تمام<ref>ر.ک: همان، صفحه بیستوشش و بیستوهفت</ref> | ||
آتشکده بـیشتر با دو اثر گرانسنگ دیگری که آنها هـم در حـول و حـوش حماسه عاشورا سروده شدهاند، مقایسه و سـنجیده مـیشود: یکی «زبدة الأسرار» سروده حسن صفیعلیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سـروده عـمان سامانی (1264-1322ق). این هر سـه اثـر چنان بـه هـم مـیمانند که بیگمان از یکدیگر تـأثیر پذیـرفته و به استقبال هم رفتهاند، اما قرائن و شواهدی که بتواند تقدیم «آتـشکده» را بـهویژه بر «زبدة الأسرار» ثابت کند، کـافی نبوده، بیشتر مفید احـتمال اسـت. بههرصورت این هـر سـه کتاب در زمانهای نزدیک به هم (هر سه در اوائل قرن چـهاردهم قـمری) سروده شده است<ref>صحتی سردرودی، محمد، ص138</ref> | آتشکده بـیشتر با دو اثر گرانسنگ دیگری که آنها هـم در حـول و حـوش حماسه عاشورا سروده شدهاند، مقایسه و سـنجیده مـیشود: یکی «زبدة الأسرار» سروده حسن صفیعلیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سـروده عـمان سامانی (1264-1322ق). این هر سـه اثـر چنان بـه هـم مـیمانند که بیگمان از یکدیگر تـأثیر پذیـرفته و به استقبال هم رفتهاند، اما قرائن و شواهدی که بتواند تقدیم «آتـشکده» را بـهویژه بر «زبدة الأسرار» ثابت کند، کـافی نبوده، بیشتر مفید احـتمال اسـت. بههرصورت این هـر سـه کتاب در زمانهای نزدیک به هم (هر سه در اوائل قرن چـهاردهم قـمری) سروده شده است.<ref>صحتی سردرودی، محمد، ص138</ref> | ||
# ترکیببند: شامل 28 بند، بههمراه 28 بیت برگردان که بهصورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که بهصورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهفت</ref>این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است کـه در اشـعار دیـگر این مجموعه دیده نمیشود و حائز امتیازات چندی است که آن را از نظایر خـود مـمتاز مـیسازد. حتی از ترکیببند معروف محتشم نیز موفقتر و فراتر میرود<ref>ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص138</ref> | # ترکیببند: شامل 28 بند، بههمراه 28 بیت برگردان که بهصورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که بهصورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهفت</ref>این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است کـه در اشـعار دیـگر این مجموعه دیده نمیشود و حائز امتیازات چندی است که آن را از نظایر خـود مـمتاز مـیسازد. حتی از ترکیببند معروف محتشم نیز موفقتر و فراتر میرود<ref>ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص138</ref> | ||
# قصیده: مجموعه قصیده دربرگیرنده دو قسمت است: قصاید فارسی و قصاید عربی. در مجموعه قصیده این دیوان، قصاید عربی که مضمونشان مدح است، ویژگیهای قصیده را تماماً دارد و ابیات آنها بیشتر از هفده است و بهصورت مجزا با نام «قصائد العربية» آمده است؛ اما در مجموعه قصاید فارسی، هفده چکامه با نام «قصاید فارسی» گردآوری شده که تنها سه پاره از آنها تمامی ویژگیها را دارند و این در چهارده پاره دیگر مشاهده نمیشود؛ یعنی از حیث مضمون و محتوا، دقیقاً قصیده بوده، اما از جهت تعداد ابیات کمتر از هفده بیت هستند و چون مصرعند از لحاظ ادبی باید در زمره غزلیات قرار گیرند؛ اما چون محتوای تمامی آنها مرتبط با وقایع کربلاست که از این حیث مجموعهای بسیار یکدست و یکپارچه است و قرار دادن آن در بین غزلیات با توجه به اینکه ردیف و قافیه یکسانی ندارند، باعث پراکندگی و گمشدن آنها شده، ویژگی مرثیه بودنشان کمرنگ میشود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهشت و بیستونه</ref> | # قصیده: مجموعه قصیده دربرگیرنده دو قسمت است: قصاید فارسی و قصاید عربی. در مجموعه قصیده این دیوان، قصاید عربی که مضمونشان مدح است، ویژگیهای قصیده را تماماً دارد و ابیات آنها بیشتر از هفده است و بهصورت مجزا با نام «قصائد العربية» آمده است؛ اما در مجموعه قصاید فارسی، هفده چکامه با نام «قصاید فارسی» گردآوری شده که تنها سه پاره از آنها تمامی ویژگیها را دارند و این در چهارده پاره دیگر مشاهده نمیشود؛ یعنی از حیث مضمون و محتوا، دقیقاً قصیده بوده، اما از جهت تعداد ابیات کمتر از هفده بیت هستند و چون مصرعند از لحاظ ادبی باید در زمره غزلیات قرار گیرند؛ اما چون محتوای تمامی آنها مرتبط با وقایع کربلاست که از این حیث مجموعهای بسیار یکدست و یکپارچه است و قرار دادن آن در بین غزلیات با توجه به اینکه ردیف و قافیه یکسانی ندارند، باعث پراکندگی و گمشدن آنها شده، ویژگی مرثیه بودنشان کمرنگ میشود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهشت و بیستونه</ref> | ||
# مسمط: یکی از انواع قالبهای شعری است که از بخشهای کوچکی تشکیل شده است. هریک از این بخشهای کوچک، شامل تعداد مصرعهای مساوی و هموزن بوده که مصراع آخرین همه بخشها همقافیه هستند. ویژگی دیگر مسمط آن است که در هر بخش، همه مصرعها غیر از مصرع آخر باید همقافیه باشند. در قسمت مسمط این کتاب، چهار شعر گردآوری شده که دو مسمط، چهار مصراعی و دو دیگر بهصورت پنج مصراعی سروده شدهاند که البته در دیوانهای گذشته، اشارهای به قالب شعری آنها نشده است<ref>ر.ک: همان، صفحه سی و سیویک</ref> | # مسمط: یکی از انواع قالبهای شعری است که از بخشهای کوچکی تشکیل شده است. هریک از این بخشهای کوچک، شامل تعداد مصرعهای مساوی و هموزن بوده که مصراع آخرین همه بخشها همقافیه هستند. ویژگی دیگر مسمط آن است که در هر بخش، همه مصرعها غیر از مصرع آخر باید همقافیه باشند. در قسمت مسمط این کتاب، چهار شعر گردآوری شده که دو مسمط، چهار مصراعی و دو دیگر بهصورت پنج مصراعی سروده شدهاند که البته در دیوانهای گذشته، اشارهای به قالب شعری آنها نشده است.<ref>ر.ک: همان، صفحه سی و سیویک</ref> | ||
# غزل: مجموعه غزل مشتمل بر 144 غزل است که تمامی آنها در نسخههای پیشین دیوان نیر گردآوری شده بودند<ref>ر.ک: همان، صفحه سیودو</ref> | # غزل: مجموعه غزل مشتمل بر 144 غزل است که تمامی آنها در نسخههای پیشین دیوان نیر گردآوری شده بودند<ref>ر.ک: همان، صفحه سیودو</ref> | ||
# رباعی: مجموعه رباعی که شامل سه قسمت کلی است، در سه بخش زیر تنظیم شده است: 5 رباعی در مدح حضرت خاتمالانبیا(ص)؛ 20 رباعی در مدح حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و 10 رباعی دیگر<ref>همان، صفحه سیوچهار</ref> | # رباعی: مجموعه رباعی که شامل سه قسمت کلی است، در سه بخش زیر تنظیم شده است: 5 رباعی در مدح حضرت خاتمالانبیا(ص)؛ 20 رباعی در مدح حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و 10 رباعی دیگر<ref>همان، صفحه سیوچهار</ref> | ||
# دوبیتی: این قسمت شامل اشعاری در قالب دوبیتی است که همگی آنها در لآلی منظومه موجود است و در مجموعه حاضر بهصورت جداگانه و تحت عنوان دوبیتی تنظیم شدهاند. 9 دوبیتی مناجات زبان حال از قول حضرت اباعبدالله(ع) و 9 دوبیتی دیگر زبان حال از قول حضرت سکینه(س) به حضرت علیاکبر(ع) است<ref>ر.ک: همان، صفحه سیوپنج</ref> | # دوبیتی: این قسمت شامل اشعاری در قالب دوبیتی است که همگی آنها در لآلی منظومه موجود است و در مجموعه حاضر بهصورت جداگانه و تحت عنوان دوبیتی تنظیم شدهاند. 9 دوبیتی مناجات زبان حال از قول حضرت اباعبدالله(ع) و 9 دوبیتی دیگر زبان حال از قول حضرت سکینه(س) به حضرت علیاکبر(ع) است.<ref>ر.ک: همان، صفحه سیوپنج</ref> | ||
# قطعه: شعری است کوتاه که بیشتر با مضمون پند و اندرز سروده میشود. از خصوصیات مهم آن این است که اولاً مصرّع نیست؛ یعنی دو مصراع بیت اول همقافیه نیستند، اما تمامی ابیات آن همقافیهاند و ثانیاً تعداد ابیات آن محدود است. قطعه گاهی فقط دو بیت دارد. در این مجموعه 9 پاره شعر موجود است که از این میان تنها یک شعر در دیوانهای پیشین قطعه معرفی شده است. به جز قطعه دیگری که با نام «درباره کتاب خیرات حسان» آمده، در بخش قطعه دیوان حاضر هفت شعر دیگر است که بهنظر میرسد مضمون آنها تغزلی باشد و احتمالاً یا مطلع و مقطع آنها گم شده و یا اینکه شاعر، تکمیل سرایش آنها را به بعد موکول کرده بود. درهرصورت چون بیت اول مصرع نیست و در ابیات آخر نیز اثری از تخلص شاعر دیده نمیشود، با اغماض از مضمونشان در قالب قطعه گردآوری شدهاند<ref>ر.ک: همان، صفحه سیوپنج</ref> | # قطعه: شعری است کوتاه که بیشتر با مضمون پند و اندرز سروده میشود. از خصوصیات مهم آن این است که اولاً مصرّع نیست؛ یعنی دو مصراع بیت اول همقافیه نیستند، اما تمامی ابیات آن همقافیهاند و ثانیاً تعداد ابیات آن محدود است. قطعه گاهی فقط دو بیت دارد. در این مجموعه 9 پاره شعر موجود است که از این میان تنها یک شعر در دیوانهای پیشین قطعه معرفی شده است. به جز قطعه دیگری که با نام «درباره کتاب خیرات حسان» آمده، در بخش قطعه دیوان حاضر هفت شعر دیگر است که بهنظر میرسد مضمون آنها تغزلی باشد و احتمالاً یا مطلع و مقطع آنها گم شده و یا اینکه شاعر، تکمیل سرایش آنها را به بعد موکول کرده بود. درهرصورت چون بیت اول مصرع نیست و در ابیات آخر نیز اثری از تخلص شاعر دیده نمیشود، با اغماض از مضمونشان در قالب قطعه گردآوری شدهاند<ref>ر.ک: همان، صفحه سیوپنج</ref> | ||
# دلگویهها: شامل اشعاری با چهار، سه و دو بیت به انضمام مفردات است. سه یا چهاربیتیها اشعاری هستند که مضمون آنها غزل بوده و مطلع نیز دارند، اما به این دلیل که تعداد ابیات آنها کمتر از 5 بیت است، در مجموعه «غزل» جای نگرفتهاند. این اشعار 14 پاره است که 5تای آنها از قسمت غزلیات دیوانهای گذشته جدا شده است که در بخش غزل به آنها اشاره شده است و 9تای دیگر در قسمت انتهایی کتاب موجود بودند. این 14 شعر بههمراه 21 شعر، که در دو بیت سروده شدهاند، اما قالب دوبیتی و رباعی ندارند و نیز 41 تک بیت با نام مفردات، مجموعه دلگویهها را فراهم آوردهاند<ref>ر.ک: همان، صفحه سیوشش</ref> | # دلگویهها: شامل اشعاری با چهار، سه و دو بیت به انضمام مفردات است. سه یا چهاربیتیها اشعاری هستند که مضمون آنها غزل بوده و مطلع نیز دارند، اما به این دلیل که تعداد ابیات آنها کمتر از 5 بیت است، در مجموعه «غزل» جای نگرفتهاند. این اشعار 14 پاره است که 5تای آنها از قسمت غزلیات دیوانهای گذشته جدا شده است که در بخش غزل به آنها اشاره شده است و 9تای دیگر در قسمت انتهایی کتاب موجود بودند. این 14 شعر بههمراه 21 شعر، که در دو بیت سروده شدهاند، اما قالب دوبیتی و رباعی ندارند و نیز 41 تک بیت با نام مفردات، مجموعه دلگویهها را فراهم آوردهاند<ref>ر.ک: همان، صفحه سیوشش</ref> |
ویرایش