۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ آبادان در روزگار اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
عصر طلایی تاریخ آبادان در زمان حکومت دموکراتیک سلوکی - اشکانی آغاز میگردد و سلسله کوچک محلی خاراکس اسپاسینی و خاندان هوسپائوسین تا زمان اردشیر بابکان ساسانی این شهر - بندر زیبا و قلعهایشکل را که به نامهای آنتیوخ، الکساندر تگریما، اسکندریه انطاکیه و هارک نامیده میشد، بهصورت مرکز استراتژیک نظامی و اقتصادی و بازرگانی دریایی شمال خلیخ فارس درآورده و با ضرب سکههای مخصوص بیش از سیصد سال بر منطقه آبادان، خرمشهر و حوالی بصره و کویت حکمرانی نمودند. | عصر طلایی تاریخ آبادان در زمان حکومت دموکراتیک سلوکی - اشکانی آغاز میگردد و سلسله کوچک محلی خاراکس اسپاسینی و خاندان هوسپائوسین تا زمان اردشیر بابکان ساسانی این شهر - بندر زیبا و قلعهایشکل را که به نامهای آنتیوخ، الکساندر تگریما، اسکندریه انطاکیه و هارک نامیده میشد، بهصورت مرکز استراتژیک نظامی و اقتصادی و بازرگانی دریایی شمال خلیخ فارس درآورده و با ضرب سکههای مخصوص بیش از سیصد سال بر منطقه آبادان، خرمشهر و حوالی بصره و کویت حکمرانی نمودند. | ||
اردشیر با قتل بندو، آخرین پادشاه دولت مستقل آبادان، نام آن را نیز تغییر داد و در دوره ساسانی به آن استازآباد ادشیر یا کرخ میسان میگفتند و همچنان پایگاه تجاری بازرگانان چینی و هندی و ایران و عرب و روم بوده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11-12</ref>. | اردشیر با قتل بندو، آخرین پادشاه دولت مستقل آبادان، نام آن را نیز تغییر داد و در دوره ساسانی به آن استازآباد ادشیر یا کرخ میسان میگفتند و همچنان پایگاه تجاری بازرگانان چینی و هندی و ایران و عرب و روم بوده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11-12</ref>. | ||
در ادامه این فصل، بحثی در باب روایتهای گوناگون مورخین در وجه تسمیه شهر است: | در ادامه این فصل، بحثی در باب روایتهای گوناگون مورخین در وجه تسمیه شهر است: | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
از حیث عمران و آبادی، این شهر را در قرون نخستین اسلامی کوچک، ولی آباد میبینیم، که از آن با عناوین حصارکی کوچک، شهری، شهرکی، قلعه کوچکی و حصاری یاد میشود. بعدها عبارات نیز تغییر یافت و از قرون هفت و هشت قمری که شهر به دلیل پیشرفت کرانههای آن به درون دریا و رشد بصره و خرمشهر، اهمیت بازرگانی خود را از دست داد، رفتهرفته رو به ویرانی نهاده و به قریه یا قریه بزرگ و بالاخره به دهکدهای در شمال خلیج فارس تبدیل گردید. | از حیث عمران و آبادی، این شهر را در قرون نخستین اسلامی کوچک، ولی آباد میبینیم، که از آن با عناوین حصارکی کوچک، شهری، شهرکی، قلعه کوچکی و حصاری یاد میشود. بعدها عبارات نیز تغییر یافت و از قرون هفت و هشت قمری که شهر به دلیل پیشرفت کرانههای آن به درون دریا و رشد بصره و خرمشهر، اهمیت بازرگانی خود را از دست داد، رفتهرفته رو به ویرانی نهاده و به قریه یا قریه بزرگ و بالاخره به دهکدهای در شمال خلیج فارس تبدیل گردید. | ||
همچنین منافع حاصله آن از طریق گمرک بازرگانی و نظارت بر حمل و نقل و دادوستد و گذر حجاج مسلمان، زبانزد مردم ناحیه سواد و جنوب بصره بوده است<ref>ر.ک: همان، ص63-81</ref>. | همچنین منافع حاصله آن از طریق گمرک بازرگانی و نظارت بر حمل و نقل و دادوستد و گذر حجاج مسلمان، زبانزد مردم ناحیه سواد و جنوب بصره بوده است.<ref>ر.ک: همان، ص63-81</ref>. | ||
جغرافیای انسانی، موضوع فصل چهارم این نوشتار است. آنچه در مورد مردم این دیار گفته شده عبارت است از: مردمی مسلمان و اکثر شیعه اثناشری و پارسیزبان، که پایگاه فقه و حدیث و فرهگ اسلامی را ایجاد کردند. | جغرافیای انسانی، موضوع فصل چهارم این نوشتار است. آنچه در مورد مردم این دیار گفته شده عبارت است از: مردمی مسلمان و اکثر شیعه اثناشری و پارسیزبان، که پایگاه فقه و حدیث و فرهگ اسلامی را ایجاد کردند. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
نفوذ صوفیه در عبادان و بصره تا حدی بوده که اکثر مردم ناحیه عراق در طریقت سهل بن عبدالله، طی طریق و سیر و سلوک مینمودهاند. مردم آبادان با حفظ روحیه میهماننوازی و قناعت خویش، شیرینزبان و فهیم و فرهنگدوست بودهاند. همچنین گاه تندرویهایی نیز در مذهب و عقاید داشتهاند. در اینکه در عصر رنسانس اسلامی بندر مهم و استراتژی آبادان آخرین شهر عراق عرب بر کنار دریای خلیج فارس بوده است، شکی نیست و عموم مورخان به آن اشاره کردهاند. | نفوذ صوفیه در عبادان و بصره تا حدی بوده که اکثر مردم ناحیه عراق در طریقت سهل بن عبدالله، طی طریق و سیر و سلوک مینمودهاند. مردم آبادان با حفظ روحیه میهماننوازی و قناعت خویش، شیرینزبان و فهیم و فرهنگدوست بودهاند. همچنین گاه تندرویهایی نیز در مذهب و عقاید داشتهاند. در اینکه در عصر رنسانس اسلامی بندر مهم و استراتژی آبادان آخرین شهر عراق عرب بر کنار دریای خلیج فارس بوده است، شکی نیست و عموم مورخان به آن اشاره کردهاند. | ||
در ادامه به نقل احادیثی چند در باب فضیلت عبادان پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص۸۳-۹۰</ref>. | در ادامه به نقل احادیثی چند در باب فضیلت عبادان پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص۸۳-۹۰</ref>. | ||
فصل پنجم در باب فانوس دریایی خشبات است؛ قدیمیترین فانوس دریایی خلیج فارس، که برخی نقلهای تاریخی درباره آن چنین نوشتهاند: در فاصله سه میلی از عبادان، میان دریا جایی بود که خشاب و خشبات نام داشت. ستونهای بلندی از چوب که از آب سر برآورده و بالای آن دیدهبانی ساخته بودند که شبها چراغ راهنما برای کشتیها در آن روشن بود تا از دهانه دجله مطلع شوند؛ زیرا آن قسمت خطرناک بود و اگر کشتیی گم میشد، به علت تنکی آب، بیم به گل نشستن بود<ref>ر.ک: همان، ص91-106</ref>. | فصل پنجم در باب فانوس دریایی خشبات است؛ قدیمیترین فانوس دریایی خلیج فارس، که برخی نقلهای تاریخی درباره آن چنین نوشتهاند: در فاصله سه میلی از عبادان، میان دریا جایی بود که خشاب و خشبات نام داشت. ستونهای بلندی از چوب که از آب سر برآورده و بالای آن دیدهبانی ساخته بودند که شبها چراغ راهنما برای کشتیها در آن روشن بود تا از دهانه دجله مطلع شوند؛ زیرا آن قسمت خطرناک بود و اگر کشتیی گم میشد، به علت تنکی آب، بیم به گل نشستن بود<ref>ر.ک: همان، ص91-106</ref>. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
در ادامه نویسنده نیمنگاهی به نقش مردم در این شهر در جنگهای منطقهای و نهضت شیعیان زنگی در زمان عباسیان دارد. قیام زنگیان را بایستی یکی از گستردهترین قیامهای شیعی در تاریخ متقدم جهان اسلام به حساب آورد. هدف از این قیام، رهایی انسانهای زجرکشیده و ایجاد عدل و قسط اسلامی در بین قشرهای محروم بود. این نهضت یک نهضت خالص مذهبی، اجتماعی و اقتصادی بود که به کامیابیهای زیادی هم دست یافت، لیکن از طرز اداره امور و تشکیلات این انقلاب همهجانبه اطلاعات چندانی در دسترس نیست<ref>ر.ک: همان، ص107-118</ref>. | در ادامه نویسنده نیمنگاهی به نقش مردم در این شهر در جنگهای منطقهای و نهضت شیعیان زنگی در زمان عباسیان دارد. قیام زنگیان را بایستی یکی از گستردهترین قیامهای شیعی در تاریخ متقدم جهان اسلام به حساب آورد. هدف از این قیام، رهایی انسانهای زجرکشیده و ایجاد عدل و قسط اسلامی در بین قشرهای محروم بود. این نهضت یک نهضت خالص مذهبی، اجتماعی و اقتصادی بود که به کامیابیهای زیادی هم دست یافت، لیکن از طرز اداره امور و تشکیلات این انقلاب همهجانبه اطلاعات چندانی در دسترس نیست<ref>ر.ک: همان، ص107-118</ref>. | ||
فصل هفتم از کتاب در باب مشاهیر عبادان است. در این فصل، شمار اندکی از هزار شخصیت تاریخ پرفراز و نشیب این شهر، در عرصه نظامی، فقه، حدیث و روایت، قضاوت، قرائت، رجال، عرفان و تصوف، کلام، شعر و... معرفی شده است<ref>ر.ک: همان، ص119-136</ref>. | فصل هفتم از کتاب در باب مشاهیر عبادان است. در این فصل، شمار اندکی از هزار شخصیت تاریخ پرفراز و نشیب این شهر، در عرصه نظامی، فقه، حدیث و روایت، قضاوت، قرائت، رجال، عرفان و تصوف، کلام، شعر و... معرفی شده است.<ref>ر.ک: همان، ص119-136</ref>. | ||
فصل هشتم درباره جزیره خضر است. در این فصل به بررسی علمی مقام معروف به خضر و الیاس در دهستان بهمنشیر عبادان و اطلاق عمومی جزیره، بر جزیرة الخضر پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص137-144</ref>. | فصل هشتم درباره جزیره خضر است. در این فصل به بررسی علمی مقام معروف به خضر و الیاس در دهستان بهمنشیر عبادان و اطلاق عمومی جزیره، بر جزیرة الخضر پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص137-144</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||