۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، به احیا و شکوفایی شعر و ادب در دوران قاجار، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص12-63</ref>. | در مقدمه، به احیا و شکوفایی شعر و ادب در دوران قاجار، اشاره شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص12-63</ref>. | ||
[[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]] از جمله پادشاهانی بود که قریحه شاعری داشت و سرودههای بسیاری با تخلص «ناصر» از خود به یادگار گذاشت. بهطور کلی، زبان و ادبیات فارسی در دوره سلطنت او و فتحعلی شاه قاجار رونق و توسعه زیادی پیدا کرد؛ زیرا هر دو پادشاه شاعر و صاحب قریحه بودند و به این موضوع بسیار اهمیت میدادند<ref>ر.ک: کاظمی، طاهره</ref>. | [[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]] از جمله پادشاهانی بود که قریحه شاعری داشت و سرودههای بسیاری با تخلص «ناصر» از خود به یادگار گذاشت. بهطور کلی، زبان و ادبیات فارسی در دوره سلطنت او و فتحعلی شاه قاجار رونق و توسعه زیادی پیدا کرد؛ زیرا هر دو پادشاه شاعر و صاحب قریحه بودند و به این موضوع بسیار اهمیت میدادند<ref>ر.ک: کاظمی، طاهره</ref>. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
[[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]] همچون شاه عباس، عشق و علاقه فراوانی به خاندان عصمت و طهارت(ع) داشت و همین امر باعث شد که بخشی از دیوان خود را به سرودههای آیینی و مذهبی اختصاص دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]] همچون شاه عباس، عشق و علاقه فراوانی به خاندان عصمت و طهارت(ع) داشت و همین امر باعث شد که بخشی از دیوان خود را به سرودههای آیینی و مذهبی اختصاص دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
[[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]]، بخش اعظم سرودههای مذهبی خود را به امام حسین(ع) و سایر شهدای کربلا اختصاص داده است. دیگر اشعار آیینی او در وصف [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] و [[امام رضا(ع)]] و شعری ترکی در مصیبت کربلاست. او برای سرایش این بخش از دیوان، از انواع قوالب شعری چون مثنوی، قصیده، غزل، قطعه و رباعی استفاده کرده است. در دیگر اشعار این بخش، تقسیمبندی سرودهها بر اساس قالب شعری بوده و مضمون در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است. بااینوجود، اشعاری متأثر از مذهب و با شمهای آیینی، در بخش غزلیات دیوان هم مشهود است. [[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]] در این بخش از اشعار خود یک غزل کامل و یک غزل ناتمام با ردیف «پنداری» دارد که در هر دو غزل، غیر از ردیف یکسان، از سه بیت تکراری و مضمونی واحد، استفاده کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]]، بخش اعظم سرودههای مذهبی خود را به امام حسین(ع) و سایر شهدای کربلا اختصاص داده است. دیگر اشعار آیینی او در وصف [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] و [[امام رضا(ع)]] و شعری ترکی در مصیبت کربلاست. او برای سرایش این بخش از دیوان، از انواع قوالب شعری چون مثنوی، قصیده، غزل، قطعه و رباعی استفاده کرده است. در دیگر اشعار این بخش، تقسیمبندی سرودهها بر اساس قالب شعری بوده و مضمون در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است. بااینوجود، اشعاری متأثر از مذهب و با شمهای آیینی، در بخش غزلیات دیوان هم مشهود است. [[ناصر الدين قاجار، شاه ايران|ناصرالدین شاه]] در این بخش از اشعار خود یک غزل کامل و یک غزل ناتمام با ردیف «پنداری» دارد که در هر دو غزل، غیر از ردیف یکسان، از سه بیت تکراری و مضمونی واحد، استفاده کرده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
بخش «پیوستها»ی دیوان، شامل سرودههای تضمینشده از اشعار ناصرالدین شاه یا تقلید از سبک اوست. اغلب این اشعار، در قالب غزل و از آثار فروغی بسطامی بوده است. «توضیحات» این بخش معرفی تفصیلی اشخاصی بوده که نگارنده در شرح زندگانی ناصرالدین شاه، یا از آنها نام برده یا بهصورت مختصر سخن گفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | بخش «پیوستها»ی دیوان، شامل سرودههای تضمینشده از اشعار ناصرالدین شاه یا تقلید از سبک اوست. اغلب این اشعار، در قالب غزل و از آثار فروغی بسطامی بوده است. «توضیحات» این بخش معرفی تفصیلی اشخاصی بوده که نگارنده در شرح زندگانی ناصرالدین شاه، یا از آنها نام برده یا بهصورت مختصر سخن گفته است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
===سبک سرودههای ناصرالدین شاه=== | ===سبک سرودههای ناصرالدین شاه=== | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
با توجه به گفتههای ایشان و استفادههایی که نویسنده کتاب از سرودههای ناصرالدین شاه کرده است، میتوان اینگونه نتیجه گرفت که اشعار مذهبی ناصرالدین شاه نیز بیتأثیر از تحریفات تاریخی نبوده و نیازمند میزانی برای اعتبارسنجی هستند<ref>ر.ک: همان</ref>. | با توجه به گفتههای ایشان و استفادههایی که نویسنده کتاب از سرودههای ناصرالدین شاه کرده است، میتوان اینگونه نتیجه گرفت که اشعار مذهبی ناصرالدین شاه نیز بیتأثیر از تحریفات تاریخی نبوده و نیازمند میزانی برای اعتبارسنجی هستند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
مجاهدی معتقد است که جز مثنوی ماتمی که ناصرالدین شاه در رثای حضرت علیاصغر(ع) سروده و یک رباعی، اثر منظوم دیگری از او به ثبت نرسیده است؛ حال آنکه در دیوان او، شاهد اشعاری در قالبها و مضامین مختلف هستیم که مورد استقبال دیگر شاعران هم قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | مجاهدی معتقد است که جز مثنوی ماتمی که ناصرالدین شاه در رثای حضرت علیاصغر(ع) سروده و یک رباعی، اثر منظوم دیگری از او به ثبت نرسیده است؛ حال آنکه در دیوان او، شاهد اشعاری در قالبها و مضامین مختلف هستیم که مورد استقبال دیگر شاعران هم قرار گرفته است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
علاوه بر کتاب حاضر، نسخههای دیگری هم از دیوان ناصرالدین شاه به چاپ رسیده است. یکی از این نسخ، دیوانی است به کوشش مهدی آصفی که با توجه به آنچه گردآورنده در مقدمه کتاب خود ذکر کرده است، بخشی از آثار منتشرنشده ناصرالدین شاه محسوب میشود. به همین دلیل تعدادی از اشعار کتاب او در دیوانی که گلمحمدی گردآوری کرده، چاپ نشده است. آنچه آصفی در بخش «افزودهها»ی کتاب خود انجام داده، مشابه بخش «پیوستها»ی دیوان گلمحمدی است. با این تفاوت که او در این بخش فقط به معرفی اشعار تضمینشده از سرودههای ناصرالدین شاه اکتفا نکرده است، بلکه به تعدادی از اشعار شاعران دیگر در وصف این شاه قاجار، مدیحهای که متأثر از قالب و محتوای یکی از اشعار ناصرالدین شاه بوده و نمونههایی از تأثیرپذیری شعرای دربار ناصری از حافظ نیز پرداخته است. همچنین به غزلی آیینی از وصال شیرازی که در تفسیر فال ناصرالدین شاه سروده بود، اشاره کرده است. بخشهایی از این غزل: | علاوه بر کتاب حاضر، نسخههای دیگری هم از دیوان ناصرالدین شاه به چاپ رسیده است. یکی از این نسخ، دیوانی است به کوشش مهدی آصفی که با توجه به آنچه گردآورنده در مقدمه کتاب خود ذکر کرده است، بخشی از آثار منتشرنشده ناصرالدین شاه محسوب میشود. به همین دلیل تعدادی از اشعار کتاب او در دیوانی که گلمحمدی گردآوری کرده، چاپ نشده است. آنچه آصفی در بخش «افزودهها»ی کتاب خود انجام داده، مشابه بخش «پیوستها»ی دیوان گلمحمدی است. با این تفاوت که او در این بخش فقط به معرفی اشعار تضمینشده از سرودههای ناصرالدین شاه اکتفا نکرده است، بلکه به تعدادی از اشعار شاعران دیگر در وصف این شاه قاجار، مدیحهای که متأثر از قالب و محتوای یکی از اشعار ناصرالدین شاه بوده و نمونههایی از تأثیرپذیری شعرای دربار ناصری از حافظ نیز پرداخته است. همچنین به غزلی آیینی از وصال شیرازی که در تفسیر فال ناصرالدین شاه سروده بود، اشاره کرده است. بخشهایی از این غزل: | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
{{ب|''هم به سیرت از ملک پاکیزهتر ''|2=''هم به صورت از پری زیباتری''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه، ص19</ref>. | {{ب|''هم به سیرت از ملک پاکیزهتر ''|2=''هم به صورت از پری زیباتری''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه، ص19</ref>. | ||
همین شیوایی اسلوب و لطافت و گیرایی مضمون و روانی ابیاتش، سبب شده است که اشعارش مورد توجه شعرا و مطمع نظر سخنسرایان و شعرا قرار گیرد. فروغی بسطامی که یکی از غزلسرایان مشهور و قوی و کمنظیر است و در فنون و قالبهای شعری، صاحبنظر و بصیر و اهل ذوق است، در دیوانش، از چند غزل ناصرالدین شاه، استقبال کرده و آن را زینتبخش اشعارش قرار داده و بر وزن ابیاتش، غزلهایی را سروده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | همین شیوایی اسلوب و لطافت و گیرایی مضمون و روانی ابیاتش، سبب شده است که اشعارش مورد توجه شعرا و مطمع نظر سخنسرایان و شعرا قرار گیرد. فروغی بسطامی که یکی از غزلسرایان مشهور و قوی و کمنظیر است و در فنون و قالبهای شعری، صاحبنظر و بصیر و اهل ذوق است، در دیوانش، از چند غزل ناصرالدین شاه، استقبال کرده و آن را زینتبخش اشعارش قرار داده و بر وزن ابیاتش، غزلهایی را سروده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و در پاورقیها، به توضیح برخی از مطالب مربوط به اشعار سرودهشده، پرداخته شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص94</ref>. | فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و در پاورقیها، به توضیح برخی از مطالب مربوط به اشعار سرودهشده، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: پاورقی، ص94</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== |
ویرایش