۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'فعاليتهاى' به 'فعالیتهای') |
جز (جایگزینی متن - 'يك' به 'یک') |
||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
</div> | </div> | ||
'''قاضى ابویوسف، يعقوب بن ابراهيم بن سعد بن بُجَير انصارى'''، قاضى نامدار و | '''قاضى ابویوسف، يعقوب بن ابراهيم بن سعد بن بُجَير انصارى'''، قاضى نامدار و یکى از بنيانگذاران فقه حنفى است كه در سال 113ق به دنيا آمد. | ||
نياى بزرگ او، سعد بن بجير، از قبيله بجليه، در شمار اصحاب پيامبر(ص) و از نخستين كسانى بود كه از مدينه به كوفه مهاجرت كردند. | نياى بزرگ او، سعد بن بجير، از قبيله بجليه، در شمار اصحاب پيامبر(ص) و از نخستين كسانى بود كه از مدينه به كوفه مهاجرت كردند. | ||
خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
ابویوسف از مشايخ بصره نيز حلقه تحديث ابان بن ابىعياش، داود بن ابىهند، حسن بن دينار و سعيد بن ابى عروبه را درك كرد. همچنين او چندى نيز در حجاز به استماع حديث گذرانده و از شيوخ مدين، چون عبيدالله بن عمر عمرى و يحيى بن سعيد انصارى و شيوخ مكى چون ابن جُريح و حنظله بن ابى سفيان، بهره گرفته است. او در اين دوره به حفظ در حديث شهرت داشت و در حلقه برخى از مشايخ خود املاء حديث مىنمود و گاه نيز به املاى احاديث شنوده خود مىپرداخت. | ابویوسف از مشايخ بصره نيز حلقه تحديث ابان بن ابىعياش، داود بن ابىهند، حسن بن دينار و سعيد بن ابى عروبه را درك كرد. همچنين او چندى نيز در حجاز به استماع حديث گذرانده و از شيوخ مدين، چون عبيدالله بن عمر عمرى و يحيى بن سعيد انصارى و شيوخ مكى چون ابن جُريح و حنظله بن ابى سفيان، بهره گرفته است. او در اين دوره به حفظ در حديث شهرت داشت و در حلقه برخى از مشايخ خود املاء حديث مىنمود و گاه نيز به املاى احاديث شنوده خود مىپرداخت. | ||
وى پس از چندى آمد و شد در مجلس محدثان، مجذوب حلقه فقه ابوحنيفه شد و ملازمت او را اختيار كرد. بدين ترتيب، وى وارد دوره جديدى از تحصيل خود شد كه | وى پس از چندى آمد و شد در مجلس محدثان، مجذوب حلقه فقه ابوحنيفه شد و ملازمت او را اختيار كرد. بدين ترتيب، وى وارد دوره جديدى از تحصيل خود شد كه یکسره، شخصيت علمى او را دگرگون ساخت و او را كه ممكن بود در زمره عالمان اصحاب حديث جاى گيرد، به یکى از بزرگترين فقيهان اصحاب رأى، مبدل ساخت. وى در اين دوره از زندگى خود، همچنان با فقر شديدى روبهرو بود و به روايتى، از كمك مالى ابوحنيفه، گذران زندگى مىكرد. | ||
برپايه برخى از روايات، وى 17 سال با ابوحنيفه مصاحبت داشت و اين مدت، با تاريخ بازگشت ابوحينفه از حجاز به كوفه در 132ق و درگذشت او در 150ق هماهنگى دارد؛ | برپايه برخى از روايات، وى 17 سال با ابوحنيفه مصاحبت داشت و اين مدت، با تاريخ بازگشت ابوحينفه از حجاز به كوفه در 132ق و درگذشت او در 150ق هماهنگى دارد؛ لیکن به نظر مىرسد كه كاهش دلبستگى ابویوسف به حلقههاى درس محدثان و جذب شدن او به فقهِ رأىگراى ابوحنيفه، امرى تدريجى بوده است. به هر روى، اين دوره از تحصيل وى نيز با وفات ابوحنيفه پایان پذيرفت و از آن پس، ابویوسف به عنوان برجستهترين شاگرد ابوحنيفه و به سان فقيهى مبرز، در محافل علمى عراق، نامدار شد. | ||
وى چندى بعد، از كوفه به بغداد آمد و در روزگار خلافت مهدى عباسى، در بغداد منصب قضا يافت. در برخى منابع انتصاب وى بدين منصب را بىدرنگ پس از درگذشت ابوبكر بن عبدالله بن محمد بن ابى سبره، قاضى بغداد، در 162ق779/م آوردهاند.در 166ق كه مهدى، فرزند و وليعهد خود موسى را به گرگان فرستاد، ابویوسف را با وى همراه ساخت و فرزند او يوسف را كه خود فقيهى توانا بود، برجاى پدر، به قضاى بغداد نشانيد. | وى چندى بعد، از كوفه به بغداد آمد و در روزگار خلافت مهدى عباسى، در بغداد منصب قضا يافت. در برخى منابع انتصاب وى بدين منصب را بىدرنگ پس از درگذشت ابوبكر بن عبدالله بن محمد بن ابى سبره، قاضى بغداد، در 162ق779/م آوردهاند.در 166ق كه مهدى، فرزند و وليعهد خود موسى را به گرگان فرستاد، ابویوسف را با وى همراه ساخت و فرزند او يوسف را كه خود فقيهى توانا بود، برجاى پدر، به قضاى بغداد نشانيد. | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
تا زمانى كه موسى در گرگان بود، ابویوسف با او بود و منصب قضاى آن سرزمين را برعهده داشت. وى در گرگان از فعالیتهای علمى نيز باز نايستاد. از جمله كسانى كه در آنجا، از دانش او آموختند، محمد بن عواد راشد، فرزند ميزبان وى بود كه سؤالاتى را در فقه مطرح مىكرد. | تا زمانى كه موسى در گرگان بود، ابویوسف با او بود و منصب قضاى آن سرزمين را برعهده داشت. وى در گرگان از فعالیتهای علمى نيز باز نايستاد. از جمله كسانى كه در آنجا، از دانش او آموختند، محمد بن عواد راشد، فرزند ميزبان وى بود كه سؤالاتى را در فقه مطرح مىكرد. | ||
آنگاه كه | آنگاه كه پیک بغدا به گرگان رسيد و خبر درگذشت مهدى و به خلافت رسيدن موسى را آورد، ابویوسف همراه موسى، رهسپار بغداد شد. موسى كه با لقب هادى به خلافت رسيده بود، قضاى بغداد را از نو به ابویوسف سپرد ولى كمتر از دو سال نگذشت كه هادى وفات يافت. | ||
هارون نيز ابویوسف را مورد عنايت خاص خود قرار داد و بر منصب قضاى بغداد ابقا كرد و او همچنان تا پایان عمر، عهدهدار اين سمت بود. هارون چندى بعد ابویوسف را لقب قاضى القضات داد و اين نخستين بار در تمدن اسلامى بود كه چنين لقبى به كسى اعطا مىشد. هرچند به درستى دانسته نيست كه قاضى القضات در آن هنگام چه اختيارات و مسئوليتهايى داشته است، ولى از برخى حكايات پراكنده برمىآيد كه ابویوسف، عزل و نصب قاضيان ولايات را برعهده داشته است. | هارون نيز ابویوسف را مورد عنايت خاص خود قرار داد و بر منصب قضاى بغداد ابقا كرد و او همچنان تا پایان عمر، عهدهدار اين سمت بود. هارون چندى بعد ابویوسف را لقب قاضى القضات داد و اين نخستين بار در تمدن اسلامى بود كه چنين لقبى به كسى اعطا مىشد. هرچند به درستى دانسته نيست كه قاضى القضات در آن هنگام چه اختيارات و مسئوليتهايى داشته است، ولى از برخى حكايات پراكنده برمىآيد كه ابویوسف، عزل و نصب قاضيان ولايات را برعهده داشته است. |
ویرایش