۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مدارك الأحكام في شرح شرائع الإسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'مدارك ' به 'مدارک '
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'مدارك ' به 'مدارک ') |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
''' | '''مدارک الأحكام في شرح شرائع الإسلام''' تألیف [[موسوی عاملی، محمد بن علی|سيد شمس‌الدين محمد بن على بن حسين موسوى عاملى جبعى]] (964 - 1009 ق) میباشد. | ||
==اهميت كتاب== | ==اهميت كتاب== | ||
كتاب | كتاب «مدارک الأحكام» از بهترين كتاب‌هاى استدلالى فقهى و يكى از بهترين شروح شرايع الإسلام تأليف [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] (م 676 ق) مى‌باشد. | ||
كتاب شرايع الإسلام از همان ابتداى تأليف، مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و كتاب‌هاى ارزنده‌اى همچون «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]]»، «[[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]]»، | كتاب شرايع الإسلام از همان ابتداى تأليف، مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و كتاب‌هاى ارزنده‌اى همچون «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]]»، «[[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]]»، «مدارک الأحكام»، «مطالع الأنوار»، «دلائل الأحكام»، «مصباح الفقيه» در شرح آن نوشته شده است. | ||
كتاب [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]] [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهيد ثانى، زين‌الدين على بن احمد عاملى]] (م 966 ق) يكى از اين شروح ارزنده است. قسمت عبادات شرايع الإسلام در اين كتاب، به صورت مختصر شرح داده شده است و كتاب | كتاب [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]] [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهيد ثانى، زين‌الدين على بن احمد عاملى]] (م 966 ق) يكى از اين شروح ارزنده است. قسمت عبادات شرايع الإسلام در اين كتاب، به صورت مختصر شرح داده شده است و كتاب مدارک الأحكام بمنزلۀ مكمل [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]] مى‌باشد زيرا [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] به منظور رفع اين نقيصه به تأليف كتاب مدارک الأحكام در شرح قسمت عبادات شرايع الإسلام پرداخته است. | ||
در [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] اين گونه آمده است، و صاحب | در [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] اين گونه آمده است، و صاحب المدارک الذي هو في تدارکمسائل جدّه الجليل العلام في شرح عبادات كتاب بشرايع الإسلام.<ref>[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 7 ص 45</ref> | ||
[[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] در مقدمۀ كتاب پس از تعريف از [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]] اين گونه مى‌گويد:غير أنّه - قدس‌سره - مسلك في أوائله مسلك الاختصار، فيثبت رموز تلك الحال مستورة على حالها. و سپس مى‌گويد بعضى از برادران دينى از من خواسته‌اند تا آنچه را [[شهيد ثانى]] (قده) به اجمال بيان كرده است توضيح دهم و پس از استخاره آنچه را كه خداوند صلاح دانسته بود عمل كردم. <ref>صفحۀ 4 قسمتى از خطبۀ كتاب</ref> | [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] در مقدمۀ كتاب پس از تعريف از [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]] اين گونه مى‌گويد:غير أنّه - قدس‌سره - مسلك في أوائله مسلك الاختصار، فيثبت رموز تلك الحال مستورة على حالها. و سپس مى‌گويد بعضى از برادران دينى از من خواسته‌اند تا آنچه را [[شهيد ثانى]] (قده) به اجمال بيان كرده است توضيح دهم و پس از استخاره آنچه را كه خداوند صلاح دانسته بود عمل كردم. <ref>صفحۀ 4 قسمتى از خطبۀ كتاب</ref> | ||
يكى از معدود كتب فقهى كه فقهاى شيعه در نقل اقوال بر آن اعتماد داشته‌اند كتاب | يكى از معدود كتب فقهى كه فقهاى شيعه در نقل اقوال بر آن اعتماد داشته‌اند كتاب مدارک الأحكام بوده كه اين خود نشانگر ارزش و اعتبار آن مى‌باشد. | ||
مؤلف علاوه بر كتاب | مؤلف علاوه بر كتاب مدارک كه شرح شرايع الإسلام مى‌باشد كتاب نهاية المرام را نيز در شرح مختصر النافع كه خلاصۀ شرايع الإسلام بوده و آن هم نيز تأليف [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] (قده) مى‌باشد نگاشته است. | ||
بايد توجه داشت كه كتاب ديگرى نيز به نام | بايد توجه داشت كه كتاب ديگرى نيز به نام مدارک الأحكام (المدارك) وجود دارد كه مؤلف آن [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، حسن بن يوسف (م 726 ق) مى‌باشد كه كتاب طهارت آن چاپ شده است و در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] اين گونه آمده است: منه أخذ صاحب المدارک اسم كتابه.<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 5 ص 404</ref> | ||
==تأليف و انتشار== | ==تأليف و انتشار== | ||
آن‌چنانكه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است تاريخ به پايان رسيدن كتاب | آن‌چنانكه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است تاريخ به پايان رسيدن كتاب مدارک الأحكام سال 988ق مى‌باشد.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 6 ص 196</ref> و بنابراین تاريخى كه در فتوكپى صفحۀ آخر نسخۀ اوّل خطى كتاب با عنوان «صورة الورقة الأخيرة» آمده است كه سال 995 مى‌باشد صحيح بنظر نمى‌رسد. | ||
كتاب موجود توسط مؤسسۀ آل البيت عليهم‌السلام لإحياء التراث در سال 1410ق و در انتشارات مهر قم چاپ شده است. | كتاب موجود توسط مؤسسۀ آل البيت عليهم‌السلام لإحياء التراث در سال 1410ق و در انتشارات مهر قم چاپ شده است. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
اولين دورۀ كتاب | اولين دورۀ كتاب مدارک الأحكام در سه مجلد در مباحث عبادات نگاشته شده است.<ref>[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 1 ص 168</ref> | ||
اين كتاب از مبحث طهارت تا آخر مبحث حج را در بردارد. | اين كتاب از مبحث طهارت تا آخر مبحث حج را در بردارد. | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
كتاب | كتاب مدارک الأحكام از زمان نگارش مورد توجه فقهاى بزرگ شيعه واقع شده و حواشى و شروح زيادى بر آن نگاشته شده است كه به مهم‌ترين آنان اشاره مى‌شود. | ||
# حاشيه بر مدارك، تأليف [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی|على بن محمد طباطبايى]] صاحب [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]](م 1231 ق). | # حاشيه بر مدارك، تأليف [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی|على بن محمد طباطبايى]] صاحب [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]](م 1231 ق). | ||
# حاشيه بر قسمتى از طهارت كتاب | # حاشيه بر قسمتى از طهارت كتاب مدارک الأحكام، تأليف [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سيد محمد جواد حسينى شقرائى]] صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (م 1226 ق). | ||
# حاشيۀ [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]]، آقا [[وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل|محمدباقربن محمد اكمل بهبهانى]] (م 1206 ق)، حاشيه بر كتاب طهارت و صلاة و قسمتى از زكات. | # حاشيۀ [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]]، آقا [[وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل|محمدباقربن محمد اكمل بهبهانى]] (م 1206 ق)، حاشيه بر كتاب طهارت و صلاة و قسمتى از زكات. | ||
# تدارکالمدارك، تأليف [[محدث بحرانى]]، شيخ يوسف صاحب حدائق (م 1186 ق). | # تدارکالمدارك، تأليف [[محدث بحرانى]]، شيخ يوسف صاحب حدائق (م 1186 ق). | ||
# صفوة المرام من | # صفوة المرام من مدارک الأحكام، تأليف سيد بشر بن محمد بن ثنوان (م 1190 ق). | ||
# نهج الأنام إلى | # نهج الأنام إلى مدارک الأحكام في شرح شرايع الإسلام، تأليف شيخ قاسم بن محمد حارثى همدانى (م 1237 ق). | ||
# حاشيه بر مدارك، تأليف سيد ابراهيم بن سلطان العلماء مرعشى آملى (م 1098 ق). | # حاشيه بر مدارك، تأليف سيد ابراهيم بن سلطان العلماء مرعشى آملى (م 1098 ق). | ||
# حاشيۀ ملا عبداللّه بن محمد تونى، [[تونی، عبدالله بن محمد|صاحب وافيه]] (م 1071 ق). | # حاشيۀ ملا عبداللّه بن محمد تونى، [[تونی، عبدالله بن محمد|صاحب وافيه]] (م 1071 ق). | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
# حاشيه بر مدارك، تأليف ملا محمد امين بن محمد شريف استرآبادى (م 1036 ق). | # حاشيه بر مدارك، تأليف ملا محمد امين بن محمد شريف استرآبادى (م 1036 ق). | ||
# حاشيه بر مدارك، تأليف شيخ محمد بن حسن بن زين‌الدين مشهور به شيخ محمد سبط (م 1030 ق). دربارۀ او گفته شده كه در خواب [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] را ديده و او رضايت كامل خود را از اين حاشيه اعلام كرده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 6 ص 196</ref> | # حاشيه بر مدارك، تأليف شيخ محمد بن حسن بن زين‌الدين مشهور به شيخ محمد سبط (م 1030 ق). دربارۀ او گفته شده كه در خواب [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] را ديده و او رضايت كامل خود را از اين حاشيه اعلام كرده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 6 ص 196</ref> | ||
# حاشيه بر مدارك، تأليف ملا محمدتقى طبسى شاگرد [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانسارى]] در جلد 6 [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] از صفحۀ 196 تا 198 به نوزده حاشيه در مورد | # حاشيه بر مدارك، تأليف ملا محمدتقى طبسى شاگرد [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانسارى]] در جلد 6 [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] از صفحۀ 196 تا 198 به نوزده حاشيه در مورد مدارک اشاره شده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||