شرح المنظومة: تفاوت میان نسخه‌ها

از جمله موضوعات مهم منطقی، تقسیم قضیه مسوره‎ به حقیقیه و خارجیه و دیگری تـقسیم قضیه حملیه موجبه به حقیقیه، خارجیه و ذهنیه است. تقسیم قضیه‎ به‎ سه قسم حقیقیه، خارجیه و ذهـنیه‎ را‎ مـی‎‎تــوان یـک مـسئله‎ منطقـی‎ مستقل دیگری جدای از‎ طبقه‎‎بندی مثنی تلقی نمود که هـم بـه‎لحاظ مبنا و هم بـه‎لحـاظ کاربرد و استعمال‎، متمایز‎ از تقسیم‎بندی ثنایی است. از‎ این‎ طبقه‎بنـدی‎، دو‎ تـقریـر‎ صــورت گرفته است: در تقریر نخست مـتأخرین‎ بـه‎ پیروی‎ از‎ ابهری، تقریری از‎ طبقه‎‎بندی مثلـث ارائـه داده‎اند کـه بر مبنای آن، مقسم، قضیه حملیه موجبه است؛ درحـالی‎کـه در طبقه‎بندی سابق، قضیه حملیـه مـسوره (اعم از سالبه و موجبه)، مـقسم بـود.  

[[سبزواری، هادی|ملا هادی سبزواری]] در «اللئالي المـنتظمة»، تـقسیم‎بندی مثلث را پذیرفته است و قضیه حملیه مــسوره را بــر اســاس ظـرف وجـود موضوع، بر سه قسم دانـسته اسـت: حقیقیه، خارجیـه‎ و ذهنیـه‎. امـا وی در «غرر الفرائد»، ملاک تمایز قضایای ثلاث را محمول قضیه مـعرفی کـرده است و نه ظرف‎ وجـود مـوضوع. در‎ واقع، [[سبزواری، هادی|حاجی سـبزواری]] بـرای‎ رفـع‎ اشکالات متعددی کـه مـتوجـه تقریـر نخـست از قضایای ثـلاث شـده است، سعی نموده است تقسیم‎بندی را بر اساس محمول قـضیه تحلیـل کند و نه ظـرف وجـود موضوع. این تقریر نزد برخی‎ از معاصرین نـیز مـقبول افتـاده اســت<ref>ر.ک: فرامرز قراملکی، احد، ص41-38</ref>.