الرياض الندية علی شرح العقيدة الطحاوية: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الرياض الندية علی شرح العقيدة الطحاوية'''، اثر قاضی علی بن علی بن محمد بن ابی‎العز دمشقی، شرح بر کتاب «العقيدة الطحاوية» ابوجعفر طحاوی (متوفای 321ق)، کتابی در تبیین کلام اهل سنت است. کتاب با تعلیقه و شرح عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله جبرین و مقدمه و تحقیق طارق بن محمد بن عبدالله خویطر منتشر شده است.

کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق (خویطر)، دو مقدمه از شارح (جبرین)، مقدمه مؤلف (ابن ابی‎العز) و متن اثر در پنج جزء است.  

خویطر در مقدمه‎اش بر کتاب به اهمیت و جایگاه علم در اسلام اشاره کرده و با ذکر روایات متعددی از پیامبر مکرم اسلام(ص) تأکید کرده است که احادیث در این زمینه فراوان است و اگر مسلمین فضیلت علم و علما را بشناسند و منزلت آنها را بزرگ بشمارند، خطیر بودن فقدان علما و خالی بودن جامعه از وجود آنها را درک می‎کنند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>‎.  

وی همچنین در بخش دیگری از مقدمه، عبدالله بن عبدالرحمن جبرین را از علمای بزرگ اهل سنت دانسته که کتب متعددی را در زمینه اعتقادات و علوم دیگر شرح کرده که از آن جمله تعلیقه و شرح بر شرح ابن ابی‎العز بر العقيدة الطحاوية است که به درخواست عده‎ای از طلاب انجام شده است. زمان آغاز تعلیقه جبرین بر کتاب مذکور 1408 بوده که به مدت ده سال استمرار داشته است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>‎.

خویطر نیز در تحقیق این اثر پس از مشخص نمودن اشکالات و نواقص شرح و ارائه به جبرین جهت اصلاح، خود نیز به قواعد، نکات و مطالبی از اهل علم اشاره کرده است. همچنین مطالب تکراری شرح را حذف و منابع احادیث، اشعار و مصادری که در شرح به آنها اشاره را استخراج کرده است<ref>ر.ک: همان، ص27-26</ref>‎.

در مقدمه دیگری که به قلم جبرین در کتاب آمده به پیشینه نگارش آثار علمای اهل سنت در زمینه اعتقادات و سنت و ادله آن اشاره شده است. سپس به آثار اعتقادی عالم حنفی «طحاوی» و اثر مشهورش «العقيدة الطحاوية» اشاره شده که شروح فراوانی بر آن نوشته شده است. اغلب این شروح سخنان طحاوی را بر عقاید اشاعره حمل و تفسیر کرده‎اند. در این میان ابن ابی‎العز اذرعی که خود سلفی است ملتزم به شرح کلام او بر مبنای اعتقادات سلفیه بوده است<ref>ر.ک: مقدمه جبرین (مقدمة الطبعة الأولی)، ص36-35</ref>‎. در واقع نـهضت اصلاح‎طلبی در زمینه عقاید اهل سنت در قرن چـهارم تـوسط سه شخصیت آغاز‎ شد‎ که‎ ابوجعفر طحاوی (متوفای 321ق) یکی از آنان بود‎. طـحاوی پیش‎تر به علم حدیث و فقه عـلاقه داشت و یکی از بزرگ‎ترین مـحدثان و فـقهای زمان خویش بشمار می‎رفت. وی در‎ آغـاز‎ پیـرو مذهب شافعی بود، ولی پس از آن به مذهب حنفی گروید. در این‎باره وجوه مختلفی گفته شـده کـه شاید بهترین آنها این اسـت کـه مـذهب ابوحنیفه‎ بـیشتر‎ از مـذهب شافعی دید انتقادی او را ارضـا مـی‎کرد. طـحاوی مـانند مـاتریدی، در فـقه و کلام پیرو ابـوحـنیفه بود؛ در علم کلام‎ رساله‎ کوچکی با نام «بيان السنة و الجماعة» تألیف کرد که به «العقيدة الطـحاوية» مـعروف اسـت. در مقدمه آن می‎گوید: «این رساله عقاید اهل سـنت و جـماعت را طـبق آراء ابـوحـنیفه، ابـویوسف‎ و محمد شیبانی‎ بیان خواهد داشت». طحاوی بر آن نبود که عقاید ابوحنیفه را توجیه و تبیین کند، یا با‎ طرح ادله نو، مسائل قدیم کلامی را حل و فصل نماید، بـلکه‎ غرض‎ او‎ تنها این بود که تلخیصی از آرای ابوحنیفه فراهم آورد و موافقت آن را با نظرات مأثوره ‎‎اهل‎ سنت و جماعت مبین دارد<ref>ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، ص118</ref>‎.

<references/>