۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تحفة الفتی في تفسير سورة هل أتی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی'
جز (جایگزینی متن - 'فعاليت‌هاى' به 'فعالیت‌های') |
جز (جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی') |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى'''، از آثار [[دشتکی، منصور بن محمد |غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى]] (866 - 948ق) است كه در آن، آيات هفتاد و ششمين سوره قرآن كريم را كه به نام‌هاى «انسان»، «دهر» و «هل أتى» ناميده مى‌شود، به‌صورت تفسير ترتيبى و به شيوه‌اى مختصر با گرايش فلسفى و عرفانى و تأويلى توضيح داده است. | '''تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى'''، از آثار [[دشتکی، منصور بن محمد |غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى]] (866 - 948ق) است كه در آن، آيات هفتاد و ششمين سوره قرآن كريم را كه به نام‌هاى «انسان»، «دهر» و «هل أتى» ناميده مى‌شود، به‌صورت تفسير ترتيبى و به شيوه‌اى مختصر با گرايش فلسفى و عرفانى و تأويلى توضيح داده است. | ||
اين اثر پژوهشى، به زبان عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فنى كلامى، فلسفى و عرفانى نوشته شده و با تصحيح و مقدمه عالمانه سركار خانم پروين بهارزاده و همراه ترجمه‌اى شيوا به زبان | اين اثر پژوهشى، به زبان عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فنى كلامى، فلسفى و عرفانى نوشته شده و با تصحيح و مقدمه عالمانه سركار خانم پروين بهارزاده و همراه ترجمه‌اى شيوا به زبان فارسی و نيز تعليقات دو زبانه (عربى - فارسی) از ايشان منتشر گرديده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
اثر حاضر، از مقدمه مصحح و متن اصلى كتاب (شامل مقدمه و 26 مشرق به ترتيب آيات سى‌ويك‌گانه سوره انسان) تشكيل شده است. هرچند زبان و ادبيات مقدمه مصحح اين اثر، | اثر حاضر، از مقدمه مصحح و متن اصلى كتاب (شامل مقدمه و 26 مشرق به ترتيب آيات سى‌ويك‌گانه سوره انسان) تشكيل شده است. هرچند زبان و ادبيات مقدمه مصحح اين اثر، فارسی و متناسب با نسل معاصر، روان و زيبا است، ولى زبان متن اثر، چنين نيست و عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فلسفى و عرفانى است و البته تعليقات مصحح كه به‌صورت دو زبانه (عربى - فارسی) نوشته شده، چنين مشكلى ندارد و روشن و رسا است. | ||
مصحح از منابع قابل توجهى (169 كتاب | مصحح از منابع قابل توجهى (169 كتاب فارسی و عربى و 5 مقاله فارسی) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است. | ||
شيوه نويسنده در اين اثر، پژوهشى است و در آن كوشيده است افزون بر نقل و بيان آراى ديگران، نقدها و نوآورى‌هاى خود را نيز شرح دهد. | شيوه نويسنده در اين اثر، پژوهشى است و در آن كوشيده است افزون بر نقل و بيان آراى ديگران، نقدها و نوآورى‌هاى خود را نيز شرح دهد. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
#نويسنده در تفسير آيه{{متن قرآن|إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً وَ كانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُوراً|سوره=انسان|آیه=22}}چنين آورده است: «مقصود آن است كه آن نعمت كه به شما عنايت شد، به ميزان تلاش و كوشش شما است؛ يعنى همه آن فعالیت‌های حسى و عقلى شما براى دستيابى به آن است و سپاس از جانب خدا به اين معنا بازمى‌گردد كه وى در دايره علم خويش اهميت و سزاوارى اينان را به آن نعمت‌هاى بخشوده، سنجيده است و الله اعلم».<ref>همان، ص148 - 149 و مقايسه شود با: همان، ص54</ref> | #نويسنده در تفسير آيه{{متن قرآن|إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً وَ كانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُوراً|سوره=انسان|آیه=22}}چنين آورده است: «مقصود آن است كه آن نعمت كه به شما عنايت شد، به ميزان تلاش و كوشش شما است؛ يعنى همه آن فعالیت‌های حسى و عقلى شما براى دستيابى به آن است و سپاس از جانب خدا به اين معنا بازمى‌گردد كه وى در دايره علم خويش اهميت و سزاوارى اينان را به آن نعمت‌هاى بخشوده، سنجيده است و الله اعلم».<ref>همان، ص148 - 149 و مقايسه شود با: همان، ص54</ref> | ||
#نويسنده مطالبش را با مناجاتى جالب به پايان برده كه سركار خانم پروين بهارزاده آن را به اين صورت زيبا ترجمه كرده است: «بارالها! اى آنكه هستى را حيات بخشيدى و اى آنكه اسير و دربند را صاحب اختيارى! بنده‌اى كه سر بر آستانت مى‌سايد و ميهمان ناخوانده خوان كرمت گشته است، اميد آن دارد كه توبه‌اش بپذيرى؛ عفو و بخششت مقصود اوست و...».<ref>همان، ص155</ref> | #نويسنده مطالبش را با مناجاتى جالب به پايان برده كه سركار خانم پروين بهارزاده آن را به اين صورت زيبا ترجمه كرده است: «بارالها! اى آنكه هستى را حيات بخشيدى و اى آنكه اسير و دربند را صاحب اختيارى! بنده‌اى كه سر بر آستانت مى‌سايد و ميهمان ناخوانده خوان كرمت گشته است، اميد آن دارد كه توبه‌اش بپذيرى؛ عفو و بخششت مقصود اوست و...».<ref>همان، ص155</ref> | ||
#نويسنده گاه از اشعار | #نويسنده گاه از اشعار فارسی نيز براى توضيح مطالبش استفاده كرده است، مانند استشهاد به اين ابيات از مولوى:{{شعر}} | ||
#:{{ب|''گر نبودى خلق، محجوب و كثيف ''|2=''ور نبودى حلق‌ها، تنگ و ضعيف''}} | #:{{ب|''گر نبودى خلق، محجوب و كثيف ''|2=''ور نبودى حلق‌ها، تنگ و ضعيف''}} | ||
#:{{ب|''در بيابان، داد معنى دادمى ''|2=''غير از اين، نطق دگر بگشادمى''}} | #:{{ب|''در بيابان، داد معنى دادمى ''|2=''غير از اين، نطق دگر بگشادمى''}} | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب (مقدمه كتاب، صهفت - ده)، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات، احاديث، كتب و اشعار -.<ref>متن كتاب، ص159 - 169</ref>و فهرست منابع.<ref>همان، ص171 - 180</ref>فراهم شده است. | براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب (مقدمه كتاب، صهفت - ده)، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات، احاديث، كتب و اشعار -.<ref>متن كتاب، ص159 - 169</ref>و فهرست منابع.<ref>همان، ص171 - 180</ref>فراهم شده است. | ||
كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نويسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 3 و...</ref>و گاه توضيحى نسخه‌شناختى به‌صورت كلى است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 1 و...</ref>و گاه موارد اختلاف نسخه‌ها را به‌صورت جزئى مطرح كرده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص14، پاورقى 1، 2، 3، 5، 6، 7 و...</ref>و گاه معانى لغات را شرح داده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص24، پاورقى 14 و...</ref>و گاه متن آيه يا ترجمه | كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نويسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 3 و...</ref>و گاه توضيحى نسخه‌شناختى به‌صورت كلى است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 1 و...</ref>و گاه موارد اختلاف نسخه‌ها را به‌صورت جزئى مطرح كرده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص14، پاورقى 1، 2، 3، 5، 6، 7 و...</ref>و گاه معانى لغات را شرح داده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص24، پاورقى 14 و...</ref>و گاه متن آيه يا ترجمه فارسی آن را آورده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص25، پاورقى 4 و 5 و...</ref>و... | ||
همچنين مصحح پى‌نوشت‌هايى پژوهشى بر مطالب كتاب نوشته است.<ref>همان، ص63 - 108</ref>در برخى از اين پى‌نوشت‌ها، توضيحاتى تاريخى و رجالى است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص63، پى‌نوشت 1</ref>و برخى ديگر شرح لغات و اصطلاحات.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص81 - 82، پى‌نوشت 20 و ص82، پى‌نوشت 21. و ص83، پى‌نوشت 22 و ص98، پى‌نوشت 41 و 42 و...</ref>و بعضى ديگر توضيحاتى در مورد معانى روايات است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص93، پى‌نوشت 33</ref>و برخى تبيين معناى يكى از اصطلاحات علم حديث، مانند روايت مستفيض است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص94، پى‌نوشت 34</ref>و... | همچنين مصحح پى‌نوشت‌هايى پژوهشى بر مطالب كتاب نوشته است.<ref>همان، ص63 - 108</ref>در برخى از اين پى‌نوشت‌ها، توضيحاتى تاريخى و رجالى است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص63، پى‌نوشت 1</ref>و برخى ديگر شرح لغات و اصطلاحات.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص81 - 82، پى‌نوشت 20 و ص82، پى‌نوشت 21. و ص83، پى‌نوشت 22 و ص98، پى‌نوشت 41 و 42 و...</ref>و بعضى ديگر توضيحاتى در مورد معانى روايات است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص93، پى‌نوشت 33</ref>و برخى تبيين معناى يكى از اصطلاحات علم حديث، مانند روايت مستفيض است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص94، پى‌نوشت 34</ref>و... | ||
همچنين مصحح، متن عربى را به زبان | همچنين مصحح، متن عربى را به زبان فارسی به‌صورت شيوا و مختصر ترجمه كرده است.<ref>همان، ص109 - 155</ref>وى تصويرى از آغاز و انجام نسخه خطى كتاب حاضر را نيز آورده است.<ref>همان، ص90 - 91</ref>همچنين شجره‌نامه خاندان دشتكى را تحت عنوان «سلسه آباء بيت دشتكى» آورده و نسب غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى را تا حضرت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] ذكر كرده است.<ref>همان، صسى و سه</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||