پرش به محتوا

العمدة في إعراب البردة قصيدة البوصيري: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی'
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>')
جز (جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی')
خط ۶۸: خط ۶۸:
پنجم‌، در ذکر دعا و ستایش‌ (10 بیت‌) است‌. در مرتبت‌ ششم‌، شرف‌ قرآن‌، عظمت‌ و اعجاز آن‌ را در 17 بیت‌ شرح‌ داده‌ است‌. در مرتبه هفتم‌، روایت‌ معراج‌ نبوی‌ در 13 بیت‌ است‌. در مرتبه هشتم‌، سخن‌ از جهاد و خاصه‌ دلاوری‌های‌ حضرت‌ پیامبر (ص‌) و اصحاب‌ اوست‌ (22 بیت‌) که‌ از بخش‌های‌ بسیار برازنده قصیده برده‌ و حتى‌ از جمله زیباترین‌ آثار ادب‌ دینى‌ عرب‌ است‌. مرتبت‌ نهم‌ و دهم‌ (14 بیت‌ + 9 بیت‌) در استغفار و توسل‌ به‌ حضرت‌ رسول(ص)‌ و مناجات‌ و زاری‌ بر حال‌ خویشتن‌ است.<ref>همان</ref>
پنجم‌، در ذکر دعا و ستایش‌ (10 بیت‌) است‌. در مرتبت‌ ششم‌، شرف‌ قرآن‌، عظمت‌ و اعجاز آن‌ را در 17 بیت‌ شرح‌ داده‌ است‌. در مرتبه هفتم‌، روایت‌ معراج‌ نبوی‌ در 13 بیت‌ است‌. در مرتبه هشتم‌، سخن‌ از جهاد و خاصه‌ دلاوری‌های‌ حضرت‌ پیامبر (ص‌) و اصحاب‌ اوست‌ (22 بیت‌) که‌ از بخش‌های‌ بسیار برازنده قصیده برده‌ و حتى‌ از جمله زیباترین‌ آثار ادب‌ دینى‌ عرب‌ است‌. مرتبت‌ نهم‌ و دهم‌ (14 بیت‌ + 9 بیت‌) در استغفار و توسل‌ به‌ حضرت‌ رسول(ص)‌ و مناجات‌ و زاری‌ بر حال‌ خویشتن‌ است.<ref>همان</ref>


شرح‌ها، تخمیس‌ها، تثلیث‌ها و تشطیرها و ترجمه‌های‌ گوناگون‌ قصیده برده‌ چندان‌ کثرت‌ یافته‌ است‌ که‌ جمع‌آوری‌ همه آنها به‌آسانى‌ میسر نیست‌. هنوز از هر کتابخانه شخصى‌ در کشورهای‌ اسلامى‌، شماری‌ ترجمه‌ و شرح‌ ناشناخته‌ سر بیرون‌ مى‌کشد. جامع‌ترین‌ گزارشى‌ که‌ تاکنون‌ به‌ عربى‌ فراهم‌ آمده‌، هنوز بخش‌ «برده» در «كشف‌ الظنون»‌ حاجى‌ خلیفه‌ است‌. وی‌ مجموعاً از 46 شرح‌ نام‌ برده‌ که‌ دوتای‌ آنها فارسى‌ وسه‌تا ترکى‌ است‌. از تخمیس‌ها نیز به‌ 11 تخمیس‌ اشاره‌ کرده‌ است‌. نیز در حاشیه کتاب‌ افزوده‌ شده‌ که‌ تخمیسات‌ و تسبیعات‌ قصیده‌ از شمار خارج‌ است‌ و از قول‌ سهرانى‌ آمده‌ است‌ که‌ وی‌ 35 تخمیس‌ دیده‌. باسه نیز به‌ 90 شرح‌ به‌ زبان‌های‌ عربى‌، فارسى‌، ترکى‌ و بربری‌ اشاره‌ کرده‌ است‌. ظاهراً نخستین‌ شرح‌، از آن‌ ابوشامه‌، فقیه‌، ادیب‌ و مورخ‌ دمشقى‌ (د 665ق‌/1267م‌) بوده‌ است‌ که‌ نسخه‌های‌ خطى‌ این‌ شرح‌ در کتابخانه ملى‌ پاریس‌ و کتابخانه مونیخ‌ موجود است‌. گسترده‌ترین‌ شرح‌ نیز گویا شرح‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ مرزوق‌ تلمسانى‌ (د 842ق‌/1438م‌) است‌ که‌ «الاستيعاب‌ لما فيها من‌ البيان‌ و الإعراب»، نامیده‌ شده‌ است‌. مزیت‌ این‌ شرح‌ مفصل‌ آن‌ است‌ که‌ مؤلف‌، برخلاف‌ دیگران‌، تنها به‌ شرح‌ لغوی‌ قصیده‌ بسنده‌ نکرده‌، بلکه‌ به‌ استخراج‌ معانى‌ صوفیانه شعر نیز پرداخته‌ است.<ref>همان، ص692-691</ref>
شرح‌ها، تخمیس‌ها، تثلیث‌ها و تشطیرها و ترجمه‌های‌ گوناگون‌ قصیده برده‌ چندان‌ کثرت‌ یافته‌ است‌ که‌ جمع‌آوری‌ همه آنها به‌آسانى‌ میسر نیست‌. هنوز از هر کتابخانه شخصى‌ در کشورهای‌ اسلامى‌، شماری‌ ترجمه‌ و شرح‌ ناشناخته‌ سر بیرون‌ مى‌کشد. جامع‌ترین‌ گزارشى‌ که‌ تاکنون‌ به‌ عربى‌ فراهم‌ آمده‌، هنوز بخش‌ «برده» در «كشف‌ الظنون»‌ حاجى‌ خلیفه‌ است‌. وی‌ مجموعاً از 46 شرح‌ نام‌ برده‌ که‌ دوتای‌ آنها فارسی‌ وسه‌تا ترکى‌ است‌. از تخمیس‌ها نیز به‌ 11 تخمیس‌ اشاره‌ کرده‌ است‌. نیز در حاشیه کتاب‌ افزوده‌ شده‌ که‌ تخمیسات‌ و تسبیعات‌ قصیده‌ از شمار خارج‌ است‌ و از قول‌ سهرانى‌ آمده‌ است‌ که‌ وی‌ 35 تخمیس‌ دیده‌. باسه نیز به‌ 90 شرح‌ به‌ زبان‌های‌ عربى‌، فارسی‌، ترکى‌ و بربری‌ اشاره‌ کرده‌ است‌. ظاهراً نخستین‌ شرح‌، از آن‌ ابوشامه‌، فقیه‌، ادیب‌ و مورخ‌ دمشقى‌ (د 665ق‌/1267م‌) بوده‌ است‌ که‌ نسخه‌های‌ خطى‌ این‌ شرح‌ در کتابخانه ملى‌ پاریس‌ و کتابخانه مونیخ‌ موجود است‌. گسترده‌ترین‌ شرح‌ نیز گویا شرح‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ مرزوق‌ تلمسانى‌ (د 842ق‌/1438م‌) است‌ که‌ «الاستيعاب‌ لما فيها من‌ البيان‌ و الإعراب»، نامیده‌ شده‌ است‌. مزیت‌ این‌ شرح‌ مفصل‌ آن‌ است‌ که‌ مؤلف‌، برخلاف‌ دیگران‌، تنها به‌ شرح‌ لغوی‌ قصیده‌ بسنده‌ نکرده‌، بلکه‌ به‌ استخراج‌ معانى‌ صوفیانه شعر نیز پرداخته‌ است.<ref>همان، ص692-691</ref>


نخستین‌ ترجمه اروپایى‌ قصیده‌، از آن‌ِ اوری است‌ که‌ در 1761م،‌ متن‌ قصیده‌ و ترجمه لاتینى‌ آن‌ را در لیدن‌ منتشر کرد. به‌ آلمانى‌، شرح‌ و ترجمه روزنسوایگ در 1824م‌ (وین‌) و از آن‌ِ رلفس در 1860م‌ (وین‌) منتشر شده‌ است‌. به‌ زبان‌ فرانسه‌، ترجمه‌هایى‌ از دوساسی (1822م‌) و باسه‌ (1894م‌)، به‌ انگلیسى‌، ترجمه ردهاوس (گلاسکو، 1881م‌) و به‌ ایتالیایى‌، ترجمه گابریلى‌ (فلورانس‌، 1901م‌) معروفند.<ref>همان، ص692</ref>
نخستین‌ ترجمه اروپایى‌ قصیده‌، از آن‌ِ اوری است‌ که‌ در 1761م،‌ متن‌ قصیده‌ و ترجمه لاتینى‌ آن‌ را در لیدن‌ منتشر کرد. به‌ آلمانى‌، شرح‌ و ترجمه روزنسوایگ در 1824م‌ (وین‌) و از آن‌ِ رلفس در 1860م‌ (وین‌) منتشر شده‌ است‌. به‌ زبان‌ فرانسه‌، ترجمه‌هایى‌ از دوساسی (1822م‌) و باسه‌ (1894م‌)، به‌ انگلیسى‌، ترجمه ردهاوس (گلاسکو، 1881م‌) و به‌ ایتالیایى‌، ترجمه گابریلى‌ (فلورانس‌، 1901م‌) معروفند.<ref>همان، ص692</ref>


از ترجمه‌های‌ فارسى‌ برده‌ شماری‌، غالباً به‌ شعر در فهارس‌ معرفى‌ شده‌ که‌ از آن‌ جمله‌ است‌:  
از ترجمه‌های‌ فارسی‌ برده‌ شماری‌، غالباً به‌ شعر در فهارس‌ معرفى‌ شده‌ که‌ از آن‌ جمله‌ است‌:  
# قرن‌ 8ق‌: ترجمه ابوالقاسم‌ جنید فرزند بهرام‌ شیرازی در موزه بریتانیا؛ ترجمه محیى‌الدین‌ محمد، در 779ق‌، نسخه مشهد، شرح‌ شرف‌الدین‌ على‌ یزدی‌.
# قرن‌ 8ق‌: ترجمه ابوالقاسم‌ جنید فرزند بهرام‌ شیرازی در موزه بریتانیا؛ ترجمه محیى‌الدین‌ محمد، در 779ق‌، نسخه مشهد، شرح‌ شرف‌الدین‌ على‌ یزدی‌.
# قرن‌ 9ق‌: ترجمه محمدحافظ شرف‌ یا محمد شریفا. این‌ ترجمه‌ که‌ با این‌ بیت‌ آغاز مى‌شود:
# قرن‌ 9ق‌: ترجمه محمدحافظ شرف‌ یا محمد شریفا. این‌ ترجمه‌ که‌ با این‌ بیت‌ آغاز مى‌شود:
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش