۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أنيس المجتهدين في علم الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'اخباري' به 'اخباری'
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
جز (جایگزینی متن - 'اخباري' به 'اخباری') |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
آثار اصولى مولى مهدى نراقى هم از جهت حجم و كميّت و هم از نظر محتوا و نظريه‌پردازى، قابل مقايسه با آثار ديگر علماى قبل و پس از ايشان نيست. معمولاً هدف عمده در اين آثار تنقيح مبانى علم اصول و دسته‌بندى منظم قواعد اصولى و از همه مهم‌تر پاسخ‌گویى به شبهات و القائات | آثار اصولى مولى مهدى نراقى هم از جهت حجم و كميّت و هم از نظر محتوا و نظريه‌پردازى، قابل مقايسه با آثار ديگر علماى قبل و پس از ايشان نيست. معمولاً هدف عمده در اين آثار تنقيح مبانى علم اصول و دسته‌بندى منظم قواعد اصولى و از همه مهم‌تر پاسخ‌گویى به شبهات و القائات اخباریون مى‌باشد. لذا برخى از اين تأليفات، مانند تجريدالاصول بدون استدلال و تفصيل آمده و برخى ديگر مفصّل و حاوى جميع استدلال‌ها، اقوال و مناقشات در همه ابواب مقدماتى و اصلى علم اصول مى‌باشد. برخى نيز مانند کتاب حاضر از نظر استدلال و مناقشه در حدّ متوسط است. | ||
نراقى در مقدمه کتاب ضمن بيان جايگاه علم اصول در استنباط احكام شرعى به انگيزه نگارش اين اثر ارزشمند اشاره كرده است. وى مى‌گوید كه ضمن بررسى كتب اصولى، فوايد فراوانى را يافته است كه در اكثر كتب علما ذكر نشده است؛ لذا اين مطالب را در اين اثر ذكر كرده تا مورد استفاده دوستان و دانشمندان قرار گيرد. | نراقى در مقدمه کتاب ضمن بيان جايگاه علم اصول در استنباط احكام شرعى به انگيزه نگارش اين اثر ارزشمند اشاره كرده است. وى مى‌گوید كه ضمن بررسى كتب اصولى، فوايد فراوانى را يافته است كه در اكثر كتب علما ذكر نشده است؛ لذا اين مطالب را در اين اثر ذكر كرده تا مورد استفاده دوستان و دانشمندان قرار گيرد. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
#مقدمات: باب اول کتاب در چند فصل به تعريف علم اصول، موضوع علم اصول، فايده و شناخت علم اصول اختصاص دارد. مؤلف معتقد است كه مبادى دو قسم است: تصورى و تصديقى كه از جمله مبادى تصوريّه علم اصول تصور احكام پنج‌گانه و متعلقات آنهاست و در باب سوم آنها را تحت عنوان مبادى احكاميّه ذكر مى‌كند. اما مبادى تصديقيّه بخشى از مسائل علم كلام و عربى و منطق است و به جهت شدت احتياج به برخى مسائل لغوى در تفريع برخى از فروع بر آنها، آنها را تحت عنوان مبادى لغوى ذكر مى‌كند. اين باب نيز مشتمل بر چند فصل است. | #مقدمات: باب اول کتاب در چند فصل به تعريف علم اصول، موضوع علم اصول، فايده و شناخت علم اصول اختصاص دارد. مؤلف معتقد است كه مبادى دو قسم است: تصورى و تصديقى كه از جمله مبادى تصوريّه علم اصول تصور احكام پنج‌گانه و متعلقات آنهاست و در باب سوم آنها را تحت عنوان مبادى احكاميّه ذكر مى‌كند. اما مبادى تصديقيّه بخشى از مسائل علم كلام و عربى و منطق است و به جهت شدت احتياج به برخى مسائل لغوى در تفريع برخى از فروع بر آنها، آنها را تحت عنوان مبادى لغوى ذكر مى‌كند. اين باب نيز مشتمل بر چند فصل است. | ||
#:وى در دومين فصل اين باب به تفصيل بحث حسن‌وقبح عقلى را مطرح مى‌كند و در باب لزوم پرداختن به اين بحث مى‌گوید: از آن جا كه بحث درباره مبادى احكاميّه پيرامون حكم و حاكم و محكوم‌فيه و محكوم‌عليه است، و شناخت حكم كننده (حاكم) متوقف است بر كنكاش درباره حسن‌وقبح، تا دانسته شود كه آنها در چه صورت شرعى‌اند تا حاكم در آنها شارع باشد و در چه صورت عقلى‌اند تا حاكم در آنها عقل باشد، و نيز آيا تلازمى بيان حسن‌وقبح شرعى و عقلى هست تا اين كه هم عقل و هم شرع، هر دو حاكم باشند؟ از اين روى دانشمندان بر آن شده‌اند تا بحث درباره حسن و قبح را پيش كشند و درباره عقلى يا شرعى بودن آنها دو بحث كنند. سپس در طى چند امر به تفصيل به موضوع حسن و قبح عقلى مى‌پردازد و نظريّه مجتهدان و معتزله را در برابر | #:وى در دومين فصل اين باب به تفصيل بحث حسن‌وقبح عقلى را مطرح مى‌كند و در باب لزوم پرداختن به اين بحث مى‌گوید: از آن جا كه بحث درباره مبادى احكاميّه پيرامون حكم و حاكم و محكوم‌فيه و محكوم‌عليه است، و شناخت حكم كننده (حاكم) متوقف است بر كنكاش درباره حسن‌وقبح، تا دانسته شود كه آنها در چه صورت شرعى‌اند تا حاكم در آنها شارع باشد و در چه صورت عقلى‌اند تا حاكم در آنها عقل باشد، و نيز آيا تلازمى بيان حسن‌وقبح شرعى و عقلى هست تا اين كه هم عقل و هم شرع، هر دو حاكم باشند؟ از اين روى دانشمندان بر آن شده‌اند تا بحث درباره حسن و قبح را پيش كشند و درباره عقلى يا شرعى بودن آنها دو بحث كنند. سپس در طى چند امر به تفصيل به موضوع حسن و قبح عقلى مى‌پردازد و نظريّه مجتهدان و معتزله را در برابر اخباریون و اشاعره تقویت مى‌كند. | ||
#ادله شرعيه: باب اول و دوم به کتاب و سنت اختصاص دارد. در باب اول معناى لغوى و شرعى کتاب، عدم تحريف قرآن، تعريف محكم و متشابه و نص و ظاهر و مباحثى مانند آن طرح شده است. در باب بعد حقيقت خبر و اقسام آن، و اقسام تواتر، تعريف خبر واحد و حجيّت آن و مطالب بديع و مفيدى پيرامون خبر واحد و شرايط عمل به آن، هم‌چنين تسامح در ادلّه سنن مورد بررسى قرار گرفته است. آنچه در تتميم اين باب به چشم مى‌خورد اقسام حديث از ديدگاه [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|فاضل نراقى]] است كه به تفصيل شبيه آنچه در علم درايه پيرامون اقسام حديث مى‌آيد، ذكر شده است.به نظر مى‌رسد مؤلف بسيارى از نظريات رجالى و علم‌الحديثى خود را در اين فصل آورده است و جزئيات مربوط به سند و دلالت حديث را مانند آنچه در مقدمات علم رجال مى‌آورند، مفصّل بيان كرده است. | #ادله شرعيه: باب اول و دوم به کتاب و سنت اختصاص دارد. در باب اول معناى لغوى و شرعى کتاب، عدم تحريف قرآن، تعريف محكم و متشابه و نص و ظاهر و مباحثى مانند آن طرح شده است. در باب بعد حقيقت خبر و اقسام آن، و اقسام تواتر، تعريف خبر واحد و حجيّت آن و مطالب بديع و مفيدى پيرامون خبر واحد و شرايط عمل به آن، هم‌چنين تسامح در ادلّه سنن مورد بررسى قرار گرفته است. آنچه در تتميم اين باب به چشم مى‌خورد اقسام حديث از ديدگاه [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|فاضل نراقى]] است كه به تفصيل شبيه آنچه در علم درايه پيرامون اقسام حديث مى‌آيد، ذكر شده است.به نظر مى‌رسد مؤلف بسيارى از نظريات رجالى و علم‌الحديثى خود را در اين فصل آورده است و جزئيات مربوط به سند و دلالت حديث را مانند آنچه در مقدمات علم رجال مى‌آورند، مفصّل بيان كرده است. | ||
#:در باب سوم ابتدا تعريفى از اجماع ارائه شده و سپس به مباحثى مانند حجيت اجماع، امكان وقوع اجماع، مدرك حجيت اجماع نزد اماميه و اقسام اجماع پرداخته شده است. | #:در باب سوم ابتدا تعريفى از اجماع ارائه شده و سپس به مباحثى مانند حجيت اجماع، امكان وقوع اجماع، مدرك حجيت اجماع نزد اماميه و اقسام اجماع پرداخته شده است. | ||