۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
استقصاء النظر في القضاء و القدر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'وي' به 'وی'
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =الفرق بین کلام النبي و قول الوصي | | عنوان‌های دیگر =الفرق بین کلام النبي و قول الوصي | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] ( | [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | ||
[[حسینی نیشابوری، محمد]] (محقق) | [[حسینی نیشابوری، محمد]] (محقق) | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
علامّه حلّى اين اثر را در پاسخ به درخواست سلطان الجايتو محمد خدابنده كه از ايشان خواسته بود ادله و براهين دال بر مختار بودن انسان را بيان كند، به رشته تحرير درآورد. از اين‌رو مؤلف در اين رساله، به بيان ديدگاه‌هاى اشاعره، معتزله و اماميه دربارۀ اين مسأله پرداخته و پس از آن به توالى فاسده‌اى كه از پذيرش ديدگاه اشاعره در مورد مسأله مذكور لازم مى‌آيد، اشاره كرده و به أهمّ احتجاجات و براهين اين گروه جواب‌هاى حلّى و نقضى مى‌دهد. علامّه حلّى در اين رساله مختار بودن انسان را امرى ضرورى و بديهى دانسته و ادله عقلى فراوانى بر اين مدعا اقامه كرده و به آيات متعدد قرآن كريم در اثبات مدعاى عدليه (اماميه و معتزله) استناد | علامّه حلّى اين اثر را در پاسخ به درخواست سلطان الجايتو محمد خدابنده كه از ايشان خواسته بود ادله و براهين دال بر مختار بودن انسان را بيان كند، به رشته تحرير درآورد. از اين‌رو مؤلف در اين رساله، به بيان ديدگاه‌هاى اشاعره، معتزله و اماميه دربارۀ اين مسأله پرداخته و پس از آن به توالى فاسده‌اى كه از پذيرش ديدگاه اشاعره در مورد مسأله مذكور لازم مى‌آيد، اشاره كرده و به أهمّ احتجاجات و براهين اين گروه جواب‌هاى حلّى و نقضى مى‌دهد. علامّه حلّى در اين رساله مختار بودن انسان را امرى ضرورى و بديهى دانسته و ادله عقلى فراوانى بر اين مدعا اقامه كرده و به آيات متعدد قرآن كريم در اثبات مدعاى عدليه (اماميه و معتزله) استناد مى‌جوید. به گفتۀ نویسنده عدليه افعال انسان را به دو بخش تقسيم مى‌كنند. | ||
بخشى از افعال بسته به قصد و انگيزه انسان است؛ مانند حركات اختيارى كه از وى صادر مى‌شود. | بخشى از افعال بسته به قصد و انگيزه انسان است؛ مانند حركات اختيارى كه از وى صادر مى‌شود. | ||
بخش ديگر افعال منوط به قصد و ارادۀ انسان نيست و انسان در وقوع آنها هيچ گونه نقشى ندارد؛ مانند رشد و نموّ بدن انسان، تپش نبض و...؛ اما اشاعره بر اثبات ديدگاه جبرگرايانۀ | بخش ديگر افعال منوط به قصد و ارادۀ انسان نيست و انسان در وقوع آنها هيچ گونه نقشى ندارد؛ مانند رشد و نموّ بدن انسان، تپش نبض و...؛ اما اشاعره بر اثبات ديدگاه جبرگرايانۀ خویش چهار دليل اقامه كرده‌اند كه [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] به پاسخ از آنها مى‌پردازد. | ||
در انتهاى کتاب رساله‌اى كوتاه است كه با نام الفرق بين كلام النبى و قول الوصى به رسالۀ فوق ضميمه گشته است. اين رساله حاوى پاسخ به سه پرسش عقيدتى است كه شخصى از خواجه رشيدالدين فضل‌اللّه بن عمادالدولة الهمدانى، از تلامذه [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] پرسيده و [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] كه در آن جلسه حضور داشته، به تحرير آن پرداخته است. پرسش‌هاى سه‌گانه عبارتند از: مسألۀ اول چگونه مى‌توان بيان فرمايش پيامبر اكرم(ص) كه به خداوند عرضه داشت: «ربّ زدنى علما» و ميان فرمايش على(ع) كه فرمود: «لو كشف الغطاء ما ازددت يقينا» جمع كرد و حال آن كه فرمايش [[امام على(ع)|حضرت امير]] نشانگر آن است كه مقام و مرتبۀ ايشان در دستيابى به كمال، به نهايت رسيده و حال آن كه دعاى پيامبر اكرم(ص) چنين مى‌نمايد كه ايشان فاقد كمال مطلوب هستند، از اين‌رو آن را از خدا طلب مى‌نمايند و لازمۀ اين امر علوّ مقام و مرتبۀ على(ع) از پيامبر اكرم(ص) مى‌باشد. خواجه رشيد با تمهيد مقدمات دهگانه‌اى به پاسخ از اين پرسش مى‌پردازد. | در انتهاى کتاب رساله‌اى كوتاه است كه با نام الفرق بين كلام النبى و قول الوصى به رسالۀ فوق ضميمه گشته است. اين رساله حاوى پاسخ به سه پرسش عقيدتى است كه شخصى از خواجه رشيدالدين فضل‌اللّه بن عمادالدولة الهمدانى، از تلامذه [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] پرسيده و [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] كه در آن جلسه حضور داشته، به تحرير آن پرداخته است. پرسش‌هاى سه‌گانه عبارتند از: مسألۀ اول چگونه مى‌توان بيان فرمايش پيامبر اكرم(ص) كه به خداوند عرضه داشت: «ربّ زدنى علما» و ميان فرمايش على(ع) كه فرمود: «لو كشف الغطاء ما ازددت يقينا» جمع كرد و حال آن كه فرمايش [[امام على(ع)|حضرت امير]] نشانگر آن است كه مقام و مرتبۀ ايشان در دستيابى به كمال، به نهايت رسيده و حال آن كه دعاى پيامبر اكرم(ص) چنين مى‌نمايد كه ايشان فاقد كمال مطلوب هستند، از اين‌رو آن را از خدا طلب مى‌نمايند و لازمۀ اين امر علوّ مقام و مرتبۀ على(ع) از پيامبر اكرم(ص) مى‌باشد. خواجه رشيد با تمهيد مقدمات دهگانه‌اى به پاسخ از اين پرسش مى‌پردازد. | ||