۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
اخلاق محتشمی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'وي' به 'وی'
جز (جایگزینی متن - '==ساختار== ' به '==ساختار== ') |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
رساله در تولا و تبرا/ مقالة فی فضائل امیرالمؤمنین علی(ع) | رساله در تولا و تبرا/ مقالة فی فضائل امیرالمؤمنین علی(ع) | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه]] ( | [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه]] (نویسنده) | ||
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (مترجم) | [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (مترجم) | ||
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] ( | [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[دانش‌پژوه، محمدتقی]] (مصحح) | [[دانش‌پژوه، محمدتقی]] (مصحح) | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''اخلاق محتشمى'''، اثر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير الدين طوسى]] و به زبان فارسى است. اين کتاب، در موضوعات مختلف اخلاقى است و پند و اندرز و سخنان حكيمانه و امثال و تمثيلات فراوان در آن به چشم مى‌خورد و جنبه عملى آن از جنبه نظريش بيشتر است و يك دوره اخلاق اسلامى كه رنگ تشيع دارد، از آن آشكار و | '''اخلاق محتشمى'''، اثر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير الدين طوسى]] و به زبان فارسى است. اين کتاب، در موضوعات مختلف اخلاقى است و پند و اندرز و سخنان حكيمانه و امثال و تمثيلات فراوان در آن به چشم مى‌خورد و جنبه عملى آن از جنبه نظريش بيشتر است و يك دوره اخلاق اسلامى كه رنگ تشيع دارد، از آن آشكار و هویداست. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
خواجه، در اين کتاب، علاوه بر آيات و احاديث، از رأى‌ها و گفته‌هاى بوذرجمهر، انوشيروان، روشنك دختر دارا و مانند اينها و از گفته‌هاى سقراط، افلاطون، [[ارسطو]]، ديوجانس، اسكندر، فيثاغورث و... نيز بهره برده است. وى كوشيده است بدون هيچ تعصبّى همه آراى برگزيده و صحيح را درباره اخلاق نظرى از كليه منابعى كه در عصر او در دست‌رس دانشمندان بوده است، خواه قرآن كريم و احاديث نبوى و خواه عقايد صوفيان و زاهدان و خواه انديشه‌هاى ايرانيان باستان و فيلسوفان هند و يونان، گرد آورد و به | خواجه، در اين کتاب، علاوه بر آيات و احاديث، از رأى‌ها و گفته‌هاى بوذرجمهر، انوشيروان، روشنك دختر دارا و مانند اينها و از گفته‌هاى سقراط، افلاطون، [[ارسطو]]، ديوجانس، اسكندر، فيثاغورث و... نيز بهره برده است. وى كوشيده است بدون هيچ تعصبّى همه آراى برگزيده و صحيح را درباره اخلاق نظرى از كليه منابعى كه در عصر او در دست‌رس دانشمندان بوده است، خواه قرآن كريم و احاديث نبوى و خواه عقايد صوفيان و زاهدان و خواه انديشه‌هاى ايرانيان باستان و فيلسوفان هند و يونان، گرد آورد و به ویژه از گفته‌هاى اخوان الصفا و سخنان داعيان فرقه اسماعيليه، بسيار استفاده كرده است. مرحوم دانش‌پژوه به نقل از يادنامه خواجه نصير، يادآورى نموده كه «خواجه به جنبه انسانى، بيشتر اهميت مى‌داد و آزادانديش بود و مزه آزادى فيلسوفانه را چشيده و با همه گونه دانشمندان از اسماعيلى و شيعى و سنّى نشست و برخاست داشت و به آنها احترام مى‌گذاشت و چندان تعصّب مذهبى روا نمى‌داشت». | ||
با تمامى اين اوصاف، وى در کتاب، به | با تمامى اين اوصاف، وى در کتاب، به ویژه در باب‌هاى دوم و سوم، اعتقاد خویش را به تشيع نشان داده است و بى‌نظرى و عدم تعصب او در نقل گفته‌هاى داعيان و حكيمان و فيلسوفان، دليل بر مشرب حكيمانه و وسعت نظر و پيروى از روش علمى در تأليف کتاب است. | ||
چهل بابى كه در اخلاق محتشمى آمده، با باب نخست كه در دين و شناسايى آفريننده است آغاز مى‌شود و با باب چهلم كه در حكايت‌ها و نادره‌ها و نكته‌ها و پندها است پايان مى‌يابد. | چهل بابى كه در اخلاق محتشمى آمده، با باب نخست كه در دين و شناسايى آفريننده است آغاز مى‌شود و با باب چهلم كه در حكايت‌ها و نادره‌ها و نكته‌ها و پندها است پايان مى‌يابد. | ||
پس از پايان يافتن ابواب چهل‌گانه کتاب اخلاق محتشمى، سه نوشته ديگر با نام‌هاى زير ذكر شده است: 1- «ترجمه الادب الوجيز للولد الصغير» كه اصل آن از [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]] و ترجمه آن از خواجه است و در موضوع پندها و دستورهايى است به كودكان و جوانان، درباره خوى‌ها و آيين‌هاى زندگى و... 2- «رساله در تولّى و تبرّى» كه در آن، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]] مسئله تولّى و تبرّى را كه از نشانه‌هاى تشيّع است، به شيوه فلسفى تجزيه و تحليل مى-كند. نكته قابل توجه اينكه نثر اين رساله، با ديگر رساله‌هاى وى بسيار متفاوت است و جنبه علمى آن بر جنبه ادبى غلبه دارد، زيرا | پس از پايان يافتن ابواب چهل‌گانه کتاب اخلاق محتشمى، سه نوشته ديگر با نام‌هاى زير ذكر شده است: 1- «ترجمه الادب الوجيز للولد الصغير» كه اصل آن از [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]] و ترجمه آن از خواجه است و در موضوع پندها و دستورهايى است به كودكان و جوانان، درباره خوى‌ها و آيين‌هاى زندگى و... 2- «رساله در تولّى و تبرّى» كه در آن، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]] مسئله تولّى و تبرّى را كه از نشانه‌هاى تشيّع است، به شيوه فلسفى تجزيه و تحليل مى-كند. نكته قابل توجه اينكه نثر اين رساله، با ديگر رساله‌هاى وى بسيار متفاوت است و جنبه علمى آن بر جنبه ادبى غلبه دارد، زيرا نویسنده از هر روشى كه به تصنّع انجامد، در اين رساله، پرهيز مى‌كند و حتى از عطف‌هاى تفسيرى مكرّر و ناسودمند، دورى مى‌جوید. در اين رساله، اسلوب نثر خواجه، چنان است كه بيشتر كلمه‌ها و فعل‌ها را با پيشوندهای «فرا» و «باز» و «در» به معنى‌هاى مختلف به كار مى‌برد و گاه به شيوه تازى، مفعول مطلق نوعى به كار مى‌گيرد.3- «مقالة في فضائل [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]]» كه در آن، حديث‌هاى فراوانى در فضيلت على(ع)، گرد آمده و يك نمونه از آن اين است كه طبق روايتى از پيامبر(ص)، [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]]، با چهار تن از پيامبران نخستين (نوح، ابراهيم، موسى و عيسى(ع)) برابر است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||