۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
إرشاد الأذهان إلی أحكام الإيمان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'وي' به 'وی'
جز (جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان') |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] ( | [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | ||
[[تبریزیان، فارس]] (محقق) | [[تبریزیان، فارس]] (محقق) | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در نسخه‌اى كه به خط شيخ على بن اسماعيل بن فتوح غروى است سال پایان نوشتن آن را 701ق ذكر كرده است. با توجه به عبارت آخر کتاب و اجازۀ [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] مشخص مى‌شود كه | در نسخه‌اى كه به خط شيخ على بن اسماعيل بن فتوح غروى است سال پایان نوشتن آن را 701ق ذكر كرده است. با توجه به عبارت آخر کتاب و اجازۀ [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] مشخص مى‌شود كه نویسنده هر مقدار از کتاب را مى‌نوشته است براى علامه مى‌خوانده است و آن را درس مى‌گرفته است. | ||
علامه در آخر کتاب به خط مبارکش نوشته است: «بلغت قراءته ابقاه اللّه، و الفاصلة ما بين قراءة و أخرى يسيرة جدا».<ref>صفحۀ 199 مقدمۀ ناشر</ref> | علامه در آخر کتاب به خط مبارکش نوشته است: «بلغت قراءته ابقاه اللّه، و الفاصلة ما بين قراءة و أخرى يسيرة جدا».<ref>صفحۀ 199 مقدمۀ ناشر</ref> | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
1 - نسخۀ کتابخانۀ امام رضا(ع) با شمارۀ 2222 كه به خط شاگرد مؤلف، على بن اسماعيل بن ابراهيم بن فتوح در سال 701ق نوشته شده و مؤلف به خط مبارکش آن را اجازه داده است. | 1 - نسخۀ کتابخانۀ امام رضا(ع) با شمارۀ 2222 كه به خط شاگرد مؤلف، على بن اسماعيل بن ابراهيم بن فتوح در سال 701ق نوشته شده و مؤلف به خط مبارکش آن را اجازه داده است. | ||
2 - نسخۀ کتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با شمارۀ 6330 كه آن را شاگرد مؤلف سيد شرف‌الدين حسينى بن محمد علوى حسينى طوسى در سال 704 نوشته و مؤلف آن را اجازه داده است و با رمز «س» مشخص شده است. | 2 - نسخۀ کتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با شمارۀ 6330 كه آن را شاگرد مؤلف سيد شرف‌الدين حسينى بن محمد علوى حسينى طوسى در سال 704 نوشته و مؤلف آن را اجازه داده است و با رمز «س» مشخص شده است. نویسندۀ اين نسخه نيز بتدريج متن کتاب را درس گرفته است. | ||
3 - نسخۀ کتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى با شمارۀ 4375 كه اين را نيز شاگرد مصنف حسن بن حسين سبزوارى در سال 718ق نوشته و با رمز «م» مشخص شده است، اين نسخه از دو نسخۀ ديگر دقيق‌تر و صحيح‌تر مى‌باشد. | 3 - نسخۀ کتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى با شمارۀ 4375 كه اين را نيز شاگرد مصنف حسن بن حسين سبزوارى در سال 718ق نوشته و با رمز «م» مشخص شده است، اين نسخه از دو نسخۀ ديگر دقيق‌تر و صحيح‌تر مى‌باشد. | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
مباحث کتاب در دو مجلد آورده شده كه در جلد اول از کتاب طهارت تا کتاب عطايا و در جلد دوم از کتاب نكاح تا کتاب ديات مى‌باشد. | مباحث کتاب در دو مجلد آورده شده كه در جلد اول از کتاب طهارت تا کتاب عطايا و در جلد دوم از کتاب نكاح تا کتاب ديات مى‌باشد. | ||
مباحث کتاب با | مباحث کتاب با عناوینى نظير مقصد، مطلب، فصل، بحث و باب تقسيم‌بندى شده امّا عناوین مقصد و مطلب بيشتر ديده مى‌شود. | ||
جلد اول شامل ده کتاب است كه عبارتند از: طهارت، صلاة، زكاة، صوم، حج، جهاد، متاجر، ديون، اجارة، عطايا. | جلد اول شامل ده کتاب است كه عبارتند از: طهارت، صلاة، زكاة، صوم، حج، جهاد، متاجر، ديون، اجارة، عطايا. | ||
| خط ۱۶۶: | خط ۱۶۶: | ||
کتاب اعتكاف در ضمن کتاب حج، کتاب خمس و انفال در ضمن کتاب زكاة، کتاب امر به معروف و نهى از منكر در ضمن کتاب جهاد، کتاب‌هاى رهن، حجر، ضمان، صلح، اقرار و وكالت در ضمن کتاب ديون، کتاب‌هاى مساقاة، جعالة، سبق و رمايه، شركت، مضاربة، وديعة، عارية، لقطه و عضب در ضمن کتاب اجاره، کتاب‌هاى وقف، صدقة، وصايا در ضمن کتاب عطايا و کتاب‌هاى نذر و كفارات در ضمن کتاب أيمان آمده‌اند. | کتاب اعتكاف در ضمن کتاب حج، کتاب خمس و انفال در ضمن کتاب زكاة، کتاب امر به معروف و نهى از منكر در ضمن کتاب جهاد، کتاب‌هاى رهن، حجر، ضمان، صلح، اقرار و وكالت در ضمن کتاب ديون، کتاب‌هاى مساقاة، جعالة، سبق و رمايه، شركت، مضاربة، وديعة، عارية، لقطه و عضب در ضمن کتاب اجاره، کتاب‌هاى وقف، صدقة، وصايا در ضمن کتاب عطايا و کتاب‌هاى نذر و كفارات در ضمن کتاب أيمان آمده‌اند. | ||
== | ==ویژگى‌ها== | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۳: | ||
در مجموع از بزرگان از فقهاء از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (قده) يكبار در صفحۀ 408 جلد اوّل و 28 بار نيز در جلد دوم نام برده شده است و همين‌طور يكبار به [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در صفحۀ 235 جلد دوم و يكبار نيز در خطبۀ کتاب به [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] در صفحۀ 217 جلد اول اشاره شده است.<ref>صفحۀ 218 جلد دوم، فهرست اعلام</ref> | در مجموع از بزرگان از فقهاء از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (قده) يكبار در صفحۀ 408 جلد اوّل و 28 بار نيز در جلد دوم نام برده شده است و همين‌طور يكبار به [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در صفحۀ 235 جلد دوم و يكبار نيز در خطبۀ کتاب به [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] در صفحۀ 217 جلد اول اشاره شده است.<ref>صفحۀ 218 جلد دوم، فهرست اعلام</ref> | ||
با توجه به اختصار مباحث کتاب مؤلف | با توجه به اختصار مباحث کتاب مؤلف تطویل مباحث را به كتب فقهى مفصلى نظير «منتهى المطلب»، «تحرير الاحكام»، «تذكرة الفقهاء» و «قواعد الاحكام» ارجاع داده است، وى در صفحۀ 246 جلد دوم مى‌نویسد: | ||
فهذا خلاصة ما أخذناه في هذا الکتاب و من أراد | فهذا خلاصة ما أخذناه في هذا الکتاب و من أراد التطویل بذكر الفروع و الأدلّة و ذكر الخلاف فعليه بکتابنا المسمى ب «المنتهى المطلب» فإنّه بلغ الغاية و تجاوز النهاية و من أراد التوسط فعليه بما أخذناه في التحرير أو تذكرة الفقهاء، أو قواعد الاحكام أو غير ذلك من کتابنا. | ||
از طرفى ناشرين کتاب علاوه بر تصحيح متن کتاب موجود با ارائۀ فهارس متعدد و مفيد بر ارزش چاپ جديد کتاب افزوده‌اند. اين فهارس عبارتند از: فهارس احاديث، اسماء النبى و ائمه(ع)، اعلام، اعلام مترجمين، اسامى كلمات | از طرفى ناشرين کتاب علاوه بر تصحيح متن کتاب موجود با ارائۀ فهارس متعدد و مفيد بر ارزش چاپ جديد کتاب افزوده‌اند. اين فهارس عبارتند از: فهارس احاديث، اسماء النبى و ائمه(ع)، اعلام، اعلام مترجمين، اسامى كلمات لغویه، فرق و طوائف و امم، حيوانات، اماكن و بقاع، حواشى مفيد کتاب، حواشى مفيد مقدمۀ ناشر، مصادر تحقيق، ابواب کتاب. | ||
علاوه بر فهرست‌هاى مفيد کتاب، حواشى کتاب نيز بسيار سودمند و محققانه است تا جايى كه در بعضى از حواشى به مصادر و مراجع متعددى اشاره شده است، به عنوان نمونه در صفحۀ 363 جلد اول در بيع ثمار مطالبى از کتاب‌هاى المقنعة، ال[[الکافی|كافى]]، النهاية، المبسوط، الوسيلة، المهذب، [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]]، السرائر، جامع للشرايع ذكر شده است. | علاوه بر فهرست‌هاى مفيد کتاب، حواشى کتاب نيز بسيار سودمند و محققانه است تا جايى كه در بعضى از حواشى به مصادر و مراجع متعددى اشاره شده است، به عنوان نمونه در صفحۀ 363 جلد اول در بيع ثمار مطالبى از کتاب‌هاى المقنعة، ال[[الکافی|كافى]]، النهاية، المبسوط، الوسيلة، المهذب، [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]]، السرائر، جامع للشرايع ذكر شده است. | ||
| خط ۲۳۰: | خط ۲۳۰: | ||
در جاى ديگر: و ألف من المختصرات ثلاثة كتب لا يشبه أحدهما الآخر و هي إرشاد الأذهان تداولته الشروح و الحواشي أحضر و إيضاح الأحكام أحضر منه و التبصرة لتعلم المبتدئين أحضر منهما .<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 396/5</ref> | در جاى ديگر: و ألف من المختصرات ثلاثة كتب لا يشبه أحدهما الآخر و هي إرشاد الأذهان تداولته الشروح و الحواشي أحضر و إيضاح الأحكام أحضر منه و التبصرة لتعلم المبتدئين أحضر منهما .<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 396/5</ref> | ||
در جاى ديگر به نقل از شاگردش محمد بن على جرجانى، معاصر [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] در مقدمۀ شرحش بر مبادى الوصول إلى علم الأصول | در جاى ديگر به نقل از شاگردش محمد بن على جرجانى، معاصر [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] در مقدمۀ شرحش بر مبادى الوصول إلى علم الأصول مى‌گوید: | ||
و له في الفقه و التدريس كل کتاب نفيس أكبرها التذكرة، أصغرها التبصرة و ما بين ذلك كالتلخيص و الإرشاد و التحرير و القواعد و منتهى المطلب و مختلف الشيعة .<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 397/5</ref> | و له في الفقه و التدريس كل کتاب نفيس أكبرها التذكرة، أصغرها التبصرة و ما بين ذلك كالتلخيص و الإرشاد و التحرير و القواعد و منتهى المطلب و مختلف الشيعة .<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 397/5</ref> | ||
| خط ۲۴۰: | خط ۲۴۰: | ||
ريحانة الأدب: إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان كه تمامى ابواب فقهيه را بترتيبى خوب حاوى، و با آن اختصار، (كه به اندازۀ معالم الأصول معروف است) بتصريح بعض از اجلّه، داراى پانزده هزار مسأله بود، و نسخۀ خطى آن شايع و بسيار و در اغلب کتابخانۀ‌هاى عمومى و خصوصى موجود و شروح بسيار از علماى نامى بر آن نوشته‌اند و از آن جمله سى و هشت شرح در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مذكور داشته است.<ref>ريحانة الأدب 174/4</ref> | ريحانة الأدب: إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان كه تمامى ابواب فقهيه را بترتيبى خوب حاوى، و با آن اختصار، (كه به اندازۀ معالم الأصول معروف است) بتصريح بعض از اجلّه، داراى پانزده هزار مسأله بود، و نسخۀ خطى آن شايع و بسيار و در اغلب کتابخانۀ‌هاى عمومى و خصوصى موجود و شروح بسيار از علماى نامى بر آن نوشته‌اند و از آن جمله سى و هشت شرح در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مذكور داشته است.<ref>ريحانة الأدب 174/4</ref> | ||
فوائد | فوائد رضویة: أما الفقه فهو أبو عذره و غواص بحره و له فيه اثنی‌عشر کتابا هي ملجأ العلماء و مرجع الفقهاء،....إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان مجلد.<ref>فوائد رضویه 126</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۲۵۵: | خط ۲۵۵: | ||
4 - [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] 269/2 - 282 | 4 - [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] 269/2 - 282 | ||
5 - فوائد | 5 - فوائد رضویه 126 | ||
6 - ريحانة الأدب 167/4 تا 179 | 6 - ريحانة الأدب 167/4 تا 179 | ||