۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
آشنائی با حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها
آشنائی با حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۲:۳۰
، ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'وي' به 'وی'
جز (جایگزینی متن - '==ساختار== ' به '==ساختار== ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[موحد ابطحی، حجت]] ( | [[موحد ابطحی، حجت]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 7/4 /م8آ5 | | کد کنگره =BP 7/4 /م8آ5 | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
'''آشنايى با حوزه‌هاى علميه شيعه در طول تاريخ'''، تأليف [[سيد حجت موحد ابطحى]]، از جمله آثار فارسى با موضوع معرفى حوزه‌هاى علميه شيعه است. | '''آشنايى با حوزه‌هاى علميه شيعه در طول تاريخ'''، تأليف [[سيد حجت موحد ابطحى]]، از جمله آثار فارسى با موضوع معرفى حوزه‌هاى علميه شيعه است. | ||
انگيزه | انگيزه نویسنده از نگارش اين اثر، پاسخ‌گویى به سؤالات و درخواست‌هايى بوده كه درباره شناخت اين مراكز مذهبى وجود داشته و با انقلاب اسلامى بيشتر شده است.<ref>مقدمه، ص5</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، مشتمل بر يك مقدمه و | کتاب، مشتمل بر يك مقدمه و عناوین متعددى است كه مباحث را مى‌توان بدين‌گونه دسته‌بندى نمود: | ||
# | #ویژگى‌هاى حوزه‌هاى علميه؛ | ||
#رابطه حوزه علميه با | #رابطه حوزه علميه با عناوینى چون: [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]](ره)، جهاد و شهادت و بانوان؛ | ||
#حوزه‌هاى علميه در زمان رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع)؛ | #حوزه‌هاى علميه در زمان رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع)؛ | ||
#حوزه‌هاى علميه در زمان غيبت. | #حوزه‌هاى علميه در زمان غيبت. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده، مقدمه را با تعريفى از حوزه عليمه آغاز مى‌كند: «حوزه علميه، محل كسب علوم و آگاهى‌هاى اسلامى و آشنايى با فرهنگ اسلام توأم با عمل و اخلاص و زهد، با نظامى متكى به احساس مسئوليت دينى مى‌باشد».<ref>مقدمه، ص7</ref> | |||
وى در پاسخ به سؤالاتى كه ممكن است در رابطه با پيشينه حوزه‌هاى علميه مطرح باشد، تذكر اين نكته را لازم مى‌داند كه نام حوزه در زمان‌هاى قديم مطرح نبوده است، بلكه در ابتداى امر محل تحصيل علوم اسلامى مساجد بوده و سپس با توسعه فعاليت علمى از يك طرف و فراهم شدن امكانات زندگى از طرف ديگر، مدارسى به وجود آمد كه محل تحصيل علوم دينى گشت و سپس با گسترده شدن فعاليت و امكانات تحصيلى در جاهايى كه مجموعه‌اى از مدارس و مراكز تحصيلى گرد مى‌آمد، نام حوزه علميه بر آن نهاده شد؛ لذا كسى كه بخواهد تاريخ حوزه‌ها را بررسى كند بايد راجع به مدارس و مساجد تحقيق كند؛ زيرا در همان جاهاست كه در گذشته كار حوزه‌اى انجام مى‌شده است.<ref>همان، ص9</ref> | وى در پاسخ به سؤالاتى كه ممكن است در رابطه با پيشينه حوزه‌هاى علميه مطرح باشد، تذكر اين نكته را لازم مى‌داند كه نام حوزه در زمان‌هاى قديم مطرح نبوده است، بلكه در ابتداى امر محل تحصيل علوم اسلامى مساجد بوده و سپس با توسعه فعاليت علمى از يك طرف و فراهم شدن امكانات زندگى از طرف ديگر، مدارسى به وجود آمد كه محل تحصيل علوم دينى گشت و سپس با گسترده شدن فعاليت و امكانات تحصيلى در جاهايى كه مجموعه‌اى از مدارس و مراكز تحصيلى گرد مى‌آمد، نام حوزه علميه بر آن نهاده شد؛ لذا كسى كه بخواهد تاريخ حوزه‌ها را بررسى كند بايد راجع به مدارس و مساجد تحقيق كند؛ زيرا در همان جاهاست كه در گذشته كار حوزه‌اى انجام مى‌شده است.<ref>همان، ص9</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
خلاصه مطالب کتاب به ترتيبى كه در ساختار آمده بدين شرح است: | خلاصه مطالب کتاب به ترتيبى كه در ساختار آمده بدين شرح است: | ||
#ابطحى پاره‌اى از | #ابطحى پاره‌اى از ویژگى‌ها را شاخصه اغلب حوزه‌هاى علميه دانسته است. وى خاطرنشان مى‌كند كه با بررسى و تحقيق در حوزه‌هاى علميه و تاريخ مدارس و کتابخانه‌ها خصوصياتى را در مورد آنها مى‌يابيم كه بعضى جنبه كلى دارند و در همه يا اكثر حوزه‌ها مطرح مى‌باشند. شناخت اين خصوصيات در راه رسيدن به آگاهى در مورد حوزه علميه نقش اساسى دارد؛ لذا در ضمن چند قسمت اين ویژگى‌ها را مورد بررسى قرار مى‌دهد. اتصال و ارتباط حوزه و مسجد و کتابخانه، رابطه تنگاتنگ حوزه علميه و جامعه، حوزه علميه در كنار حرم ائمه(ع) و پيشوايان دين، علوم اسلامى در حوزه‌ها و علل توجه يا بى‌اعتنايى به برخى از علوم در حوزه‌هاى علميه از مباحثى است كه در بخش اول مطالب کتاب، مطرح شده است.<ref>متن کتاب، ص10 - 31</ref> | ||
#[[امام خمينى(ره)|امام خمينى]](ره) در گفته‌ها و نوشته‌هاى خود به حوزه علميه و جنبه‌هاى گوناگون آن توجه زياد مبذول داشته‌اند و راهنمايى‌هاى اساسى فرموده‌اند كه | #[[امام خمينى(ره)|امام خمينى]](ره) در گفته‌ها و نوشته‌هاى خود به حوزه علميه و جنبه‌هاى گوناگون آن توجه زياد مبذول داشته‌اند و راهنمايى‌هاى اساسى فرموده‌اند كه نویسنده در ادامه مباحث، گوشه‌اى از سخنان و نوشته‌هاى ايشان را درباره چند موضوع در زمينه حوزه‌هاى علميه نقل كرده است كه راهنماى طالبين تحصيل در اين حوزه‌ها باشد.<ref>همان، ص33 - 40</ref> | ||
#: | #:نویسنده در عنوان ديگرى با ذكر تعدادى از شهدا و مجاهدين حوزه‌هاى علميه، به جهت وسعت اين موضوع، خوانندگان را به مطالعه 11 جلد نهضت روحانیون ايران و کتاب شهداى روحانیت در يك‌صد سال اخير و مانند آن ارجاع مى‌دهد.<ref>همان، ص69 - 70</ref> | ||
#:شخصيت‌هاى بزرگى از زنان مجتهده و عالمه، به مقام بزرگى از فقاهت و دانش اسلامى رسيده و با نظام حوزه‌اى مراحل تكامل علمى و تقوائى را پيموده‌اند. ام‌سعيد احمسيه، دختر [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، ام على بن طاووس، بانوى مجتهده ايرانى و تعدادى ديگر از بانوان شيعه در اين بخش از کتاب معرفى شده‌اند.<ref>همان، ص72 - 78</ref> | #:شخصيت‌هاى بزرگى از زنان مجتهده و عالمه، به مقام بزرگى از فقاهت و دانش اسلامى رسيده و با نظام حوزه‌اى مراحل تكامل علمى و تقوائى را پيموده‌اند. ام‌سعيد احمسيه، دختر [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، ام على بن طاووس، بانوى مجتهده ايرانى و تعدادى ديگر از بانوان شيعه در اين بخش از کتاب معرفى شده‌اند.<ref>همان، ص72 - 78</ref> | ||
#در اين قسمت کتاب، حوزه‌هاى علميه از زمان رسول‌الله(ص) مورد بررسى قرار گرفته است. پيامبر بعد از استقرار در مدينه با بنيان‌گذارى مسجد النبى، مركزى براى فراگيرى اسلام و قرآن - با منظور نشر و گسترش آن در نواحى گوناگون - به وجود آوردند و مسلمان‌ها به‌نحو شايسته‌اى در مسجد به كار آموختن و فراگيرى علم و دانش دين و قرآن و مفاهيم آن پرداختند. مسجد النبى حكم مدرسه‌اى را داشت كه بسيار بودند بزرگان دانشمند از پيروان رسول خدا كه از آن مدرسه و محضر پيامبر كسب فيض نموده و تفقه در دين نمودند و حتى آموختن خواندن و نوشتن را در همان مركز انجام مى‌دادند.<ref>همان، 80</ref> | #در اين قسمت کتاب، حوزه‌هاى علميه از زمان رسول‌الله(ص) مورد بررسى قرار گرفته است. پيامبر بعد از استقرار در مدينه با بنيان‌گذارى مسجد النبى، مركزى براى فراگيرى اسلام و قرآن - با منظور نشر و گسترش آن در نواحى گوناگون - به وجود آوردند و مسلمان‌ها به‌نحو شايسته‌اى در مسجد به كار آموختن و فراگيرى علم و دانش دين و قرآن و مفاهيم آن پرداختند. مسجد النبى حكم مدرسه‌اى را داشت كه بسيار بودند بزرگان دانشمند از پيروان رسول خدا كه از آن مدرسه و محضر پيامبر كسب فيض نموده و تفقه در دين نمودند و حتى آموختن خواندن و نوشتن را در همان مركز انجام مى‌دادند.<ref>همان، 80</ref> | ||
#: | #:نویسنده درباره حوزه علميه على(ع) مى‌نویسد: «اگر ما هيچ نشانه‌اى از حوزه علميه آن دوره نداشتيم جز «نهج‌البلاغة» و علومى كه در ضمن خطبه‌ها و نامه‌ها و پندهاى حكمت‌آميز اين کتاب عظيم‌الشأن به دست ما رسيده است، [[الکافی|كافى]] بود كه پرده از يك مجمع علمى بزرگ بردارد».<ref>همان، ص115</ref> | ||
#:وى همچنين با بررسى حوزه‌هاى علميه ساير ائمه، به حوزه علميه [[امام جعفر صادق(ع)]] با تفصيل بيشترى مى‌پردازد؛ چراكه: «بررسى تاريخ حوزه‌ها به ما نشان مى‌دهد كه علوم حوزه‌اى، برنامه‌هاى كلى حوزه‌هاى شيعه، تداوم حركت فكرى و علمى تشيع، گسترش ابعاد مجامع علمى شيعه، مرهون آن امام معصوم و آگاه و آن مجمع بزرگ علم و فضيلت است».<ref>همان، ص165</ref> | #:وى همچنين با بررسى حوزه‌هاى علميه ساير ائمه، به حوزه علميه [[امام جعفر صادق(ع)]] با تفصيل بيشترى مى‌پردازد؛ چراكه: «بررسى تاريخ حوزه‌ها به ما نشان مى‌دهد كه علوم حوزه‌اى، برنامه‌هاى كلى حوزه‌هاى شيعه، تداوم حركت فكرى و علمى تشيع، گسترش ابعاد مجامع علمى شيعه، مرهون آن امام معصوم و آگاه و آن مجمع بزرگ علم و فضيلت است».<ref>همان، ص165</ref> | ||
#در آخرين بحث کتاب، حوزه‌هاى علميه عصر غيبت مورد بررسى قرار گرفته است. در اين بخش به سه حوزه علميه نجف اشرف، قم و اصفهان به‌تفكيك پرداخته شده است. چگونگى تأسيس و شخصيت‌هاى علمى هريك از اين حوزه‌ها، تأثيرات هريك از اين حوزه‌ها در | #در آخرين بحث کتاب، حوزه‌هاى علميه عصر غيبت مورد بررسى قرار گرفته است. در اين بخش به سه حوزه علميه نجف اشرف، قم و اصفهان به‌تفكيك پرداخته شده است. چگونگى تأسيس و شخصيت‌هاى علمى هريك از اين حوزه‌ها، تأثيرات هريك از اين حوزه‌ها در ترویج مذهب تشيع و مراكز علمى و آثار هريك از اين حوزه‌ها، از جمله مباحث مطرح‌شده در اين بخش از کتاب است. يادى از شهداى حوزه علميه اصفهان، حسن ختام مطالب کتاب است.<ref>همان، ص428</ref> | ||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||
در بخش آخر کتاب، | در بخش آخر کتاب، تصاویر متعددى از مساجد، مراقد علماى شيعه، حوزه‌هاى علميه و حلقه‌هاى درسى طلاب ارائه شده است. فهرست مطالب، تصاویر و عكس‌ها و منابع به‌تفكيك در انتهاى کتاب آمده است. نویسنده در ابتداى فهرست تصاویر، تذكر داده كه تصویرهاى کتاب، عمدتاًً مربوط به حوزه علميه قم و حوزه علميه اصفهان مى‌باشد و ساير بخش‌هاى کتاب، يا اصلاً تصویرى ندارد و يا اينكه عكس مناسب و جالبى در دسترس نبوده است.<ref>همان، ص447</ref> | ||
آدرس و ترجمه روايات، مطالب و توضيحاتى پيرامون برخى مباحث کتاب در پاورقى‌ها ذكر شده است. | آدرس و ترجمه روايات، مطالب و توضيحاتى پيرامون برخى مباحث کتاب در پاورقى‌ها ذكر شده است. | ||